Θησαυροί της Ανατολίας

18:44 29/10/2013 - Πηγή: Jenny.gr

Μνημεία που οδηγούνται στη λήθη για ένα φράγμα…ένα «πολεμικό» ρεπορτάζ.

Του Γιώργου Βλαβιανού

Ψάχνοντας στο διαδίκτυο για ενδιαφέροντα θέματα και για να αποφασίσω τι θα μπορούσα να γράψω για το «jenny.gr» υπέπεσε στην αντίληψή μου ρεπορτάζ που άρχιζε κάπως έτσι: «Θα θυσίαζε μία χώρα περισσότερα από 550 ιστορικά μνημεία της προερχόμενα από διαφορετικούς πολιτισμούς της Μεσοποταμίας για ένα φράγμα; Φαίνεται ότι η Τουρκία είναι αποφασισμένη να το κάνει.»

Το κείμενο ήταν ρεπορτάζ Τούρκου συναδέλφου της εφημερίδας Ραντικάλ γραμμένο στις 24 Οκτωβρίου. Διαβάζοντας το γύρισα νοερά

δέκα χρόνια πίσω. Είχα τη μοναδική ευκαιρία να επισκεφθώ το Χασάνκέιφ, στα βάθη της Τουρκίας στην επαρχία Μπατμάν, και παρά την απαγόρευση που υπήρχε για επίσκεψη «τουριστών» βρέθηκε ο τρόπος να γίνει το ρεπορτάζ… Πρέπει να είμαι από τους μετρημένους στα δάκτυλα Έλληνες που είχαν την τύχη να πατήσουν το πόδι τους εκεί. Ήταν 2003, όταν βρέθηκα για καμμιά εικοσαριά μέρες στα σύνορα Τουρκίας και Ιράκ, περιμένοντας να περάσω στο αυτόνομο Κουρδιστάν του Βορείου Ιράκ για να στέλνω ανταποκρίσεις στον Αντέννα από τον πόλεμο κατά του Σαντάμ Χουσείν.

Η τουρκική κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν αποφάσισε τότε, να κρατήσει κλειστά τα σύνορα, ακόμη και για τους εκατοντάδες δυτικούς δημοσιογράφους που είχαν συνωστισθεί στη συνοριακή πόλη Σιλόπη και τελικά στο Βόρειο Ιράκ πέρασα από το Ιράν. Στο διάστημα που έμεινα στην περιοχή, στις κουρδικές επαρχίες της Τουρκίας, στάθηκα τυχερός διότι ο οδηγός μου, κουρδικής καταγωγής από το Ντιγιάρμπακρ, είχε δουλέψει επανειλημμένως με Τούρκους δημοσιογράφους και ήξερε καλά τα «δημοσιογραφικά θέματα». Κάθε μέρα είχα και μιά νέα ιστορία την οποία ουσιαστικά ο Νουσρεντίν μου αποκάλυπτε με τον πρωινό καφέ.

Ο Νουσρεντίν με πήγε να κάνω ρεπορτάζ στο απίθανο αυτό μέρος, που θυμίζει τόσο πολύ το σεληνιακό τοπίο της Καπαδοκίας. Με τις εκατοντάδες λαξευμένες σπηλιές πάνω στο βράχο που χρησιμοποιήθηκαν σαν κατοικίες μέχρι πολύ πρόσφατα. Και τότε, το 2003, είχε γίνει θέμα η προσπάθεια των τουρκικών κυβερνήσεων να φτιάξουν φράγμα στον Τίγρη ποταμό, ακριβώς στη στροφή που είναι η μισοκατεστραμμένη πανάρχαια γέφυρα του Χασανκέιφ και ένας πανέμορφος πανύψηλος μιναρές από το μεσαιωνικό τέμενος. Αν τελικά το φράγμα κατασκευασθεί το Χασανκέιφ θα αφανισθεί. ‘Ενας θησαυρός θα εξαφανισθεί από προσώπου γης, θα βυθισθεί κάτω από τα νερά του Ντίτζλε, όπως ονομάζεται ο Τίγρης στα τουρκικά. Το σχέδιο συζητείται από το 1958, αλλά ο Ερντογάν έχει βάλει στόχο από το 2006 να προχωρήσει και να αφήσει πίσω του την όποια ιστορία αιώνων και την απαράμιλλη γραφικότητα μιάς πόλης, που ήταν κάποτε σπουδαίο σταυροδρόμι στον Δρόμο του Μεταξιού.

Το Χασανκέιφ που όπως γράφει σήμερα ο Τούρκος συνάδελφος «είναι καταδικασμένο σε θάνατο» έχει δει Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Πέρσες, Οθωμανούς να έρχονται και να φεύγουν. Αν γίνει το φράγμα ένας θαυμάσιος αρχαιολογικός χώρος, ένας υπέροχος τουριστικός τόπος στα βάθη της Τουρκίας θα χαθεί. Γι’ αυτό και οι Αρχές του Μπατμάν διοργάνωσαν πρόσφατα για μία ακόμη φορά πολιτιστικά φεστιβάλ με σκοπό να τραβήξουν την παγκόσμια προσοχή για να γλυτώσει το Χασανκέιφ την καταστροφή.

Στη γύρω περιοχή και στο φαράγγι υπάρχουν περί τις 7.000 σπηλιές. Μέχρι τη δεκαετία του 70, η κοινότητα παρέμενε ζωντανή καθώς οι σπηλιές που βρίσκονταν στην κορυφή κατοικούνταν ακόμη. Υπήρχαν τζαμιά που λειτουργούσαν, εκκλησίες, και μεγάλη αγορά που πλέον δεν υπάρχει. Σήμερα η επίσκεψη στην πολίχνη πάνω στο βράχο απαγορεύεται διότι πέρυσι, λένε, ένας βράχος που κύλησε σκότωσε τρεις περαστικούς. Οι ντόπιοι ισχυρίζονται ότι ο λόγος της απαγόρευσης δεν είναι αυτός, αλλά το γεγονός ότι οι Αρχές δεν θέλουν τους τουρίστες. Μόνον έτσι πιστεύουν ότι θα ξεχασθεί τελείως το Χασανκέιφ και τελικά το φράγμα θα κατασκευασθεί. Οι τουρκικές κυβερνήσεις επιμένουν ότι η περιοχή χρησιμοποιείται από αυτονομιστές Κούρδους αντάρτες και γι’ αυτό δεν θέλει να ακούσει ό,τιδήποτε άλλο. Το βέβαιο είναι ότι οι κάτοικοι της περιοχής θα προσπαθήσουν με κάθε τρόπο να διατηρήσουν αλώβητη την ιστορία αιώνων που τους συνοδεύει.