Διαχρονικός, οικουμενικός και… αληταριό – Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Νίκος Καζαντζάκης

16:22 18/2/2014 - Πηγή: KoolNews

Ένας από τους πιο πολυμεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς, ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε σαν σήμερα το 1883 και έμελλε να στιγματίσει τον ελληνικό στοχασμό και τη φιλοσοφία με την απλότητα της γραφής του και ταυτόχρονα το βάθος που αυτή είχε. Ιδιαίτερα η Ασκητική αποτέλεσε ένα πόνημα-σταθμό στην αέναη εσωτερική προσπάθεια του ανθρώπινου γένους να βρει τις πανάρχαιες ρίζες του και να ενωθεί και πάλι με την προαιώνια φύση του.

Από τον Στέργιο Πουλερέ

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1883 στο Ηράκλειο

της Κρήτης. Σπούδασε Νομική και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Παρίσι. Το 1910 εγκαθίσταται στην Αθήνα και ένα χρόνο αργότερα παντρεύεται την Γαλάτεια Αλεξίου, παρά τις αντιρρήσεις του πατέρα του. Το 1912 κατατάσσεται στον στρατό για τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο και υπηρετεί στο ιδιαίτερο γραφείο του πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου.

Η γνωριμία του με τον Άγγελο Σικελιανό το 1914 σηματοδοτεί ένα νέο κεφάλαιο πνευματικών αναζητήσεων και φυσικά μια μεγάλη φιλία μεταξύ των δύο ανδρών. Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον διόρισε Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου.

Η θητεία του αυτή του δίνει το έναυσμα και το υλικό για το μυθιστόρημα του «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται». Όμως οι πολιτικές εξελίξεις, η ήττα του Βενιζέλου και η δολοφονία του φίλου του Ίωνα Δραγούμη, τον ωθούν για μία ακόμη φορά μακριά από την Ελλάδα.

Ταξιδεύει διαρκώς για την επόμενη 5ετία και μάλιστα καταπιάνεται με συνεντεύξεις ηγετών, με αυτές του Μπενίτο Μουσολίνι και του δικτάτορα Πρίμο ντε Ριβέρα. Η Σοβιετική Ένωση αποτέλεσε το βασικό ορμητήριο των ταξιδιών του.

Το 1926 κι ενώ έχει περάσει ένα διάστημα στη φυλακή, χωρίζει από τη γυναίκα του, εξαιτίας της παράλληλης σχέσης του με την Ελένη Σαμίου, την οποία και παντρεύεται το 1945, μετά από 21 χρόνια σχέσης.

Το 1930 βρέθηκε προ δικαστηρίου με την κατηγορία της αθεΐας, κατηγορία που πήγαζε από τα όσα έγραφε στην Ασκητική. Τελικά η δίκη δεν έγινε ποτέ και ο ίδιος κατέφυγε στην Αίγινα, όπου ολοκλήρωσε την Οδύσσεια, το μεγαλύτερο σε όγκο έργο του, καθώς και την μετάφραση της Θείας Κωμωδίας του Δάντη.

Ανάμεσα στα έργα του εκτός από τις μεταφράσεις και την Ασκητική, είναι φυσικά ο Καπετάν-Μιχάλης, Ο Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, οι Αδερφοφάδες, ο Χριστός Ξανασταυρώνεται, Ο Τελευταίος Πειρασμός κ.α.

Αν και προτάθηκε 3 φορές για Νόμπελ, δεν κατέκτησε κανένα, αλλά έγινε ο πιο πολυμεταφρασμένος Έλληνας συγγραφέας και 1946 διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων, με απώτερο στόχο τη γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών.

Το 1951 κι ενώ η υγεία του βαίνει σε άσχημο μονοπάτι, αφού έχει χάσει την όραση του από το ένα μάτι, τα γραπτά του ξεσηκώνουν και πάλι θύελλα αντιδράσεων στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία τον περιμένει να γυρίσει από την Αντίμπ της Γαλλίας, όπου πέρασε μια τριετία για να αφοσιωθεί στο συγγραφικό του έργο.

Αποσπάσματα από τον Kαπετάν-Mιχάλη και το σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού έδωσαν το έναυσμα για τη δίωξη του. Το 1954 η Ιερά Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη. Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν προχώρησε στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη, καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης Αθηναγόρας.

Τον Ιούνιο του 1957, ύστερα από ένα ταξίδι του στην Κίνα, προσβάλλεται από ασιατική γρίπη και στις 26 Οκτωβρίου αφήνει την τελευταία του πνοή και τη συγγραφική του προσφορά στην τελείωση της (ίσως από τους λίγους συγγραφείς που κατάφερε να περάσει το μήνυμα του όσο ήταν εν ζωή).

Η παρακαταθήκη του Νίκου Καζαντζάκη είναι γνωστή σε όλη την οικουμένη. Το ελεύθερο πνεύμα του, ο «αλήτης» νους του και η ιδεολογία που του είχε εμφυσήσει ο Γιώργης Ζορμπάς.

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε ύστερα από επιθυμία του η επιγραφή: Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος.

Ακολουθεί ο πρόλογος της Ασκητικής που είναι το πιο ενδεικτικό χωρίο για την φιλοσοφία ζωής του Καζαντζάκη και πηγή έμπνευσης για όλους τους μεταγενέστερους του 20ου αιώνα.

«Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο. Καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή. Ταυτόχρονα με το ξεκίνημα κι ο γυρισμός. Κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι' αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος.

Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή. Κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι' αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία.

Στα πρόσκαιρα ζωντανά σώματα τα δυο τούτα ρέματα παλεύουν:

α) ο ανήφορος, προς τη σύνθεση, προς τη ζωή, προς την αθανασία.

β) ο κατήφορος, προς την αποσύνθεση, προς την ύλη, προς το θάνατο.

Και τα δυο ρέματα πηγάζουν από τα έγκατα της αρχέγονης ουσίας. Στην αρχή η ζωή ξαφνιάζει, σαν παράνομη φαίνεται, σαν παρά φύση, σαν εφήμερη αντίδραση στις σκοτεινές αιώνιες πηγές, μα βαθύτερα νιώθουμε: η Ζωή είναι κι αυτή άναρχη, ακατάλυτη φόρα του Σύμπαντου.

Αλλιώς, πούθε η περανθρώπινη δύναμη που μας σφεντονίζει από το αγέννητο στο γεννητό και μας γκαρδιώνει. φυτά, ζώα, ανθρώπους, στον αγώνα; Και τα δυο αντίδρομα ρέματα είναι άγια. Χρέος μας λοιπόν να συλλάβουμε τ' όραμα που χωράει κι εναρμονίζει τις δυο τεράστιες τούτες άναρχες,ακατάλυτες Ορμές και με τ' όραμα τούτο να ρυθμίσουμε το στοχασμό μας και την πράξη»