1821 Ελλάδα Όθωνας: Οι απαρχές του νέου κράτους

12:10 19/1/2021 - Πηγή: Attiki Press

Το πολιτικό καθεστώς της Ελλάδας ήταν προδιαγεγραμμένο από τις Μεγάλες Δυνάμεις πριν από την εκλογή του Όθωνα ως βασιλιά του νέου κράτους. Με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου της 22ας Ιανουαρίου/3ης Φεβρουαρίου 1830 διαμορφώθηκαν επί της ουσίας οι συνθήκες για την εγκαθίδρυση της απόλυτης και κληρονομικής μοναρχίας. Αυτό βεβαίως ήταν αντίθετο τόσο προς τις θεωρητικές τοποθετήσεις των κειμένων του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, όσο και ως προς τις αρχικές διακηρύξεις των ίδιων των επαναστατημένων Ελλήνων. Αλλά στους τελευταίους –οποία

ιστορική αναλογία- λίγος έως καθόλου λόγος έπεφτε πλέον.

Προς την ίδια κατεύθυνση –αυτή της απόλυτης μοναρχίας- κινήθηκε και η Συνθήκη του Λονδίνου της 25ης Απριλίου/7ης Μαΐου 1832, που καθόριζε τις αρμοδιότητες της Αντιβασιλείας που θα κυβερνούσε τη χώρα μέχρι την ενηλικίωση του νεαρού βασιλιά. Επρόκειτο για εξουσίες απεριόριστες ως θεσμική έκφραση της απόλυτης μοναρχίας. Οι προδιαγραφές αυτές ορίστηκαν από τον πατέρα του βασιλιά, Λουδοβίκο Α΄ της Βαυαρίας, προκειμένου να διαμορφωθεί το πλαίσιο άσκησης της εξουσίας στη χώρα μέχρι την ενηλικίωση του νεαρού Όθωνα την 1η Ιουνίου 1835.

Η άφιξη του Όθωνα

1821 Ελλάδα Όθωνας: Η εσωτερική λειτουργία της Αντιβασιλείας

Η ρύθμιση της εσωτερικής λειτουργίας της Αντιβασιλείας προέβλεπε ότι οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται κατά πλειοψηφία, αν και όλα τα έγγραφα θα έπρεπε να φέρουν τις υπογραφές και των τριών μελών της. Ως προς τη στελέχωση της Αντιβασιλείας, με το διάταγμα της 23ης Σεπτεμβρίου/5ης Οκτωβρίου 1832, ο Λουδοβίκος όρισε ως μέλη τους Γιόζεφ Λούντβιχ φον Άρμανσπεργκ, Γκέοργκ Λούντβιχ φον Μάουρερ και Καρλ Βίλχελμ φον Χάιντεκ, σημαίνουσες προσωπικότητες στην Γερμανία για την πολιτική ή ακαδημαϊκή τους δράση.

Γιόζεφ Λούντβιχ φον Άρμανσπεργκ

1821 Ελλάδα Όθωνας: Η εγκαθίδρυση της Αντιβασιλείας

Οι συγκεκριμένες επιλογές, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν ευχαρίστησαν καθόλου τις τοπικές πολιτικές και στρατιωτικές ελίτ. Ωστόσο, αυτές δεν διέθεταν καμία δυνατότητα παρέμβασης στις αποφάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων ή αυτές του Λουδοβίκου της Βαυαρίας. Έτσι στην Δ΄ Εθνική Συνέλευση τον Ιούλιο του 1832 εγκρίθηκε η εκλογή του Όθωνα και αμέσως μετά η Συνέλευση διαλύθηκε. Οι όποιες αντιστάσεις επιχειρήθηκαν να προβληθούν αποδείχθηκαν μάταιες. Εξάλλου όλοι ήταν κουρασμένοι και η κατάσταση χαοτική και ο Όθωνας ήταν μια κάποια λύση.

Καρλ Βίλχελμ φον Χάιντεκ

1821 Ελλάδα Όθωνας: Η στελέχωση του κρατικού μηχανισμού

Η Αντιβασιλεία εργάστηκε με τρόπο κατά το μάλλον ή ήττον αναμενόμενο. Καχύποπτη προς τις εγχώριες πολιτικές δυνάμεις, χρησιμοποίησε στις περισσότερες θέσεις-κλειδιά Βαυαρούς, που είχε φέρει μαζί της. Με αυτόν τον τρόπο επιδιώχθηκε ο απόλυτος έλεγχος του κρατικού μηχανισμού και η διαφύλαξή του από τις κομματικές διενέξεις ή τους ανταγωνισμούς των πρέσβεων των Μεγάλων Δυνάμεων.

Γκέοργκ Λούντβιχ φον Μάουρερ

Όσον αφορά στις θέσεις που δεν ήταν δυνατό να καλυφθούν από Βαυαρούς, η Αντιβασιλεία προσέφυγε κατά κύριο λόγο σε Έλληνες με προέλευση από περιοχές εκτός του ελληνικού βασιλείου. Αυτοί έμειναν γνωστοί ως ετερόχθονες και ήταν οι μόνοι που μπορούσαν να ανταποκριθούν λόγω των σπουδών τους στις απαιτήσεις των νέων κρατικών πολιτικών. Η μεταφορά στην Ελλάδα μιας νέας τεχνογνωσίας κρατικής διοίκησης απαιτούσε ασφαλώς και τους κατάλληλους ανθρώπους για να την εφαρμόσουν και αυτοί δεν θα μπορούσαν να είναι οι ντόπιοι.