1821 Ελλάδα στρατός: Ο στρατός υπό βαυαρική διοίκηση

16:04 20/1/2021 - Πηγή: Attiki Press

Ποτέ δεν πέρασε από το μυαλό των Βαυαρών, που ανέλαβαν με τον Όθωνα την εξουσία στην Ελλάδα, ότι προκειμένου να επιβληθούν θα μπορούσαν να στηριχθούν στις ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις, οι οποίες ούτως ή άλλως με την έλευσή τους ήταν εντελώς αποδιοργανωμένες. Ο Χάιντεκ εξάλλου, ένα από τα μέλη της Αντιβασιλείας και αυτός που επιφορτίστηκε με τα στρατιωτικά ζητήματα, είχε συμμετάσχει στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας και γνώριζε τα πράγματα εκ των έσω. Έχοντας, λοιπόν, πλήρη γνώση των τοπικών ζητημάτων, η Αντιβασιλεία έφθασε στην

Ελλάδα με τη συνοδεία 3.500 Γερμανών μισθοφόρων.

Ένα από τα πρώτα μέτρα των Βαυαρών ήταν και το διάταγμα «περί δηλώσεως των ατάκτων στρατευμάτων», που επέβαλε την αποστράτευση και τον αφοπλισμό των ατάκτων που είχαν στρατολογηθεί μετά την 1η Δεκεμβρίου 1831 και οι οποίοι υπολογίζονταν σε 5.000 περίπου. Όσοι είχαν στρατολογηθεί πριν την ημερομηνία αυτή θα μπορούσαν να ενταχθούν στα στρατιωτικά σώματα που θα δημιουργούνταν. Παράλληλα, η κυβέρνηση απαιτούσε τον πλήρη αφοπλισμό όλων των Ελλήνων, ορίζοντας ότι η κατοχή όπλου απαιτούσε άδεια οπλοφορίας.

1821 Ελλάδα στρατός: Η οργάνωση του στρατού

Στην οργάνωση του στρατού οι Βαυαροί είχαν ξεχωριστή θέση. Οι αμοιβές τους ήταν υψηλότερες από των Ελλήνων και οι Βαυαροί αξιωματικοί είχαν πάντα την ανώτατη διοίκηση μιας μονάδας, ακόμη κι αν είχαν χαμηλότερο βαθμό. Ακόμα, δημιουργήθηκαν μικτές μονάδες, έτσι ώστε να ελέγχονται τα ελληνικά τμήματα και να μην μπορούν να δράσουν αυτόνομα. Η κατάσταση αυτή, καθώς και οι προσπάθειες των Βαυαρών να επιβάλουν στα ελληνικά σώματα μια πειθαρχία εντελώς ξένη με την ελληνική πραγματικότητα, αποτελούσαν μόνιμο σημείο τριβής.

Παράλληλα δημιουργήθηκε χωροφυλακή με σκοπό να εξομαλυνθούν οι αντιδράσεις των ατάκτων. Αποτελούσε συμπληρωματικό σώμα του στρατού και υπάκουε στον γενικό κανονισμό του. Με τον καιρό όμως αποτέλεσε αγαπημένο σώμα του βαυαρικού καθεστώτος και ένα είδος πραιτόρων. Οι υψηλότερες αμοιβές των χωροφυλάκων σε σχέση με αυτές των στρατιωτών ήταν μια βασική προϋπόθεση για τη νομιμοφροσύνη τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι η χωροφυλακή δεν συμμετείχε στο κίνημα του 1843, αντιθέτως επιχείρησε να το καταστείλει.

1821 Ελλάδα στρατός: Η Φάλαγγα

Με την ενηλικίωση του Όθωνα το 1835 επιχειρήθηκε να ελεγχθεί η δυσφορία όσων πολέμησαν στον Αγώνα και δεν αποκαταστάθηκαν. Έτσι συγκροτήθηκε η Φάλαγγα, ένα τιμητικό σώμα από το οποίο αμείβονταν διακεκριμένοι αγωνιστές της ανεξαρτησίας και στο οποίο εντάχθηκαν 800 άνδρες. Αργότερα βέβαια οι αξιωματικοί της Φάλαγγας θα χρησιμοποιούνταν για την καταδίωξη της ληστείας, αν και, ή μάλλον γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, πολλοί από αυτούς είχαν ενεργό συμμετοχή σε αυτές.

1821 Ελλάδα στρατός: Η αποχώρηση των Γερμανών

Από το 1837 η στρατολόγηση των Γερμανών θα σταματήσει, καθώς το κόστος συντήρησής τους ήταν υψηλό και σταδιακά οι μισθοφόροι θα αρχίσουν να επιστρέφουν στην πατρίδα τους. Έναν χρόνο αργότερα κανένας Γερμανός στρατιώτης δεν θα έχει μείνει στην Ελλάδα με εξαίρεση τους αξιωματικούς. Ξεκίνησαν, λοιπόν, οι προσπάθειες για τη διαμόρφωση ενός συστήματος που θα επέτρεπε τη στρατολόγηση Ελλήνων. Είναι πάντως προφανές πως η οργάνωση του στρατού έγινε κατά τρόπο που να εξυπηρετεί τις ανάγκες επιβολής των Βαυαρών σε έναν ένοπλο πληθυσμό που θα αμφισβητούσε οποιαδήποτε κεντρική εξουσία προσπαθούσε να του επιβληθεί. Επίσης, δεν είναι παράδοξο ότι ο στρατός που δημιουργήθηκε είχε ως αποκλειστικό σκοπό όχι να πολεμήσει με έναν εξωτερικό εχθρό, αλλά να πατάξει τους εσωτερικούς εχθρούς και να επιβάλει τη δημόσια τάξη.

1821 Ελλάδα στρατός: Τα μεγάλα ονόματα

Χαρακτηριστικό βεβαίως του στρατού αυτού είναι ότι απέφυγε να ενσωματώσει τα μεγάλα ονόματα των στρατιωτικών αρχηγών του Αγώνα. Αντιθέτως, ήταν ξεκάθαρη η πρόθεση των Βαυαρών να περιορίσουν κάθε δυνατότητα επιρροής που θα μπορούσαν να έχουν αυτοί στον στρατό. Εξίσου φυσικό εξάλλου είναι το γεγονός ότι η στρατιωτική οργάνωση της χώρας, υπό την οπτική των Βαυαρών, είχε ως μοναδικό σημείο αναφοράς το πρόσωπο του μονάρχη.

Υπό αυτές τις συνθήκες ένας μεγάλος αριθμός ατάκτων που δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να ενταχθεί στον στρατό θα αποτελέσει στο εξής πηγή προβλημάτων για την έννομη τάξη. Άλλοι αποσύρονται στην οθωμανική επικράτεια και άλλοι συγκροτούν ομάδες ληστών, λεηλατώντας περιοχές ένθεν κακείθεν των συνόρων, χρησιμοποιώντας τα τελευταία σαν καταφύγιο και αλλάζοντας επικράτεια όταν τους κυνηγούσε μία πλευρά. Οι όποιες προσπάθειες του οθωνικού καθεστώτος να ελέγξει τη βία με τα υπάρχοντα στρατιωτικά μέσα αποδεικνύονται αποτυχημένες. Στο εξής θα χρησιμοποιούνταν εναντίον τους τοπικά σώματα στελεχωμένα από καπετάνιους και άνδρες που θα συντηρούνταν από τοπικές αρχές, σε μια κατάσταση που δείχνει επιστροφή σε πρακτικές οθωμανικού χαρακτήρα, με το κράτος να διαπραγματεύεται τη νομιμοφροσύνη των υπηκόων του.