«Straight white men»: Πλούσιοι Ετεροφυλόφιλοι Λευκοί Άντρες

12:43 21/7/2015 - Πηγή: Attiki Press

Η Γιανγκ Τζην Λη, η οποία ξεκίνησε ως ακαδημαϊκός, αλλά εξελίχθηκε σε θεατρική συγγραφέα και σκηνοθέτρια, έχει αναδειχθεί, τα τελευταία χρόνια, σε μια από τις πιο αντισυμβατικές και χαρακτηριστικές φωνές του θεάτρου στη Νέα Υόρκη.

Του Κώστα Νταλιάνη

Με το τελευταίο έργο της «Straight white men» (Ετεροφυλόφιλοι λευκοί άντρες) ασχολείται για μια ακόμη φορά με θέματα ταυτότητας, προνομίων και προσδοκιών.

Δύο αδέλφια, ένας χωρισμένος τραπεζίτης

και ένας συγγραφέας, επισκέπτονται τον χήρο πατέρα τους, για να γιορτάσουν μαζί τα Χριστούγεννα. Ο μεγαλύτερος γιος, ο Ματ, βρίσκεται ήδη εκεί, επειδή μετακόμισε πίσω στον πατέρα του, ώστε να κάνει οικονομία και να αποπληρώσει το φοιτητικό του δάνειο.

Καθώς τα δύο αδέλφια περιμένουν τον πατέρα τους και τον Ματ να φέρουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο, παίζουν “Privelege” (στα ελληνικά μεταφράζεται ως “προνόμιο”), ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, σαν το “Μονόπολη”. Οι γονείς τους το χρησιμοποιούσαν για να τους διαπαιδαγωγήσουν σχετικά με την κοινωνική θέση και τα προνόμια των ετεροφυλόφιλων, λευκών αντρών στην Αμερική. Μια χαρακτηριστική κάρτα του παιχνιδιού προβλέπει πρόστιμο 200 δολαρίων για όποιον ενστερνίζεται την άποψη, ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν τις ίδιες ευκαιρίες για να πετύχουν στην ζωή. Το -χαρούμενο και ανάλαφρο ως τότε– κλίμα του έργου αλλάζει, όταν ο Ματ, χωρίς προφανή λόγο, ξεσπά σε κλάματα στην μέση του χριστουγεννιάτικου δείπνου.

Η έκθεση του έργου (η εισαγωγή των χαρακτήρων και της ισορροπίας μεταξύ τους, πριν αυτή ανατραπεί) καταλαμβάνει ένα αρκετά μεγάλο μέρος. Βλέπουμε τα τέσσερα πρόσωπα να ονειροπολούν, να αστειεύονται, να παλιμπαιδίζουν, να παίζουν παιχνίδια, να συζητάνε για τα επαγγελματικά τους κτλ. Αυτό κάνει την πρώτη πράξη να προχωρά με αργό και νωθρό ρυθμό, εγκαθιδρύοντας το ύφος ενός συμβατικού έργου για μια λευκή οικογένεια και τα εσωτερικά της προβλήματα. Παρ’ όλ’ αυτά ο κοφτερός, έξυπνος και χιουμοριστικός διάλογος της Γιανγκ Τζην Λη αντισταθμίζει το μειονέκτημα αυτό.

Μετά το τέλος της πρώτης πράξης, μεσολαβεί μια μικρή ανάπαυλα, κατά την οποία δύο άτομα–μέλη της παράστασης, ασιατικής καταγωγής, καθαρίζουν τον χώρο της σκηνής και τον ετοιμάζουν για την δεύτερη πράξη, ενισχύοντας, εμμέσως, το κοινωνικό θέμα του έργου, ότι, δηλαδή, οι λευκοί απολαμβάνουν προνόμια, που δεν συνειδητοποιούν.

Στις επόμενες δύο πράξεις, η Γιανγκ Τζην Λη μπαίνει στην καρδιά της θεματικής της. Μαθαίνουμε, ότι ο Ματ είναι απόφοιτος του Χάρβαρντ, ότι είναι ο πιο έξυπνος και χαρισματικός από τα αδέλφια. Γιατί, όμως, τότε, μένει στο σπίτι με τον πατέρα του, δουλεύοντας σε μία προσωρινή εθελοντική δουλειά και χαραμίζοντας τις δυνατότητές του; Γιατί ο Ματ είναι, εν τέλει, αποτυχημένος; Οι διαφορετικές απόψεις οδηγούν σε ενδοοικογενειακές συγκρούσεις και συναισθηματικά ξεσπάσματα. Ο ένας αδελφός τον επικροτεί, επειδή διαφοροποιείται και δεν πιάνει χώρο στην κοινωνία, ενώ ο άλλος τον προτρέπει να πάρει τη ζωή στα χέρια του. Αντίθετα, ο πατέρας πιστεύει, ότι η κατάθλιψη του Ματ οφείλεται στο φοιτητικό του χρέος και αν καταφέρει να απαλλαγεί από αυτό, θα έχει την επιτυχημένη πορεία, που αρμόζει σε ένα ετεροφυλόφιλο, λευκό άντρα.

Το έργο της Γιανγκ Τζην Λη εξ’ αρχής παίρνει ως δεδομένο την άποψη, ότι οι λευκοί, ετεροφυλόφιλοι άντρες γεννιούνται με πλεονεκτήματα, έναντι άλλων “κατηγοριών” στην κοινωνία. Βεβαίως, στην εξερεύνηση των προνομίων και των προσδοκιών, η Λη, σκοπίμως, αγνοεί το γεγονός, ότι δεν πάνε όλοι οι ετεροφυλόφιλοι, λευκοί άντρες στο Χάρβαρντ και στο Στράντφορντ (όπως ο Ματ στο έργο). Η πλειοψηφία αυτών των αντρών στην Αμερική δεν έχουν πατέρα αρχιτέκτονα, ιδιαίτερα, μάλιστα, με την οικονομική άνεση να αποπληρώσει τα χρέη του γιου. Στην πραγματικότητα, αρκετοί από αυτούς (ιδιαίτερα σε φτωχές συνοικίες) δεν πάνε καν στο κολέγιο. Επιλέγοντας τον συγκεκριμένο τίτλο, για να περιλάβει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού (και ύστερα εστιάζοντας αποκλειστικά σε μια προνομιακή μειονότητα αυτού του μέρους), η Λη απορρίπτει τις εμπειρίες εκατομμυρίων μικρο-αστών και φτωχών ετεροφυλόφιλων, λευκών ανδρών, οι οποίοι, σε καμία περίπτωση, δεν απολαμβάνουν τα προνόμια των χαρακτήρων του έργου. Μάλλον, η Λη θα έπρεπε να ονομάσει το έργο της «Πλούσιοι Ετεροφυλόφιλοι Λευκοί Άντρες».

Ο απολαυστικός Ρίτσαρντ Ρίελ είναι ο μπαμπάς, που καθένας θα ήθελε, γεμάτος τρυφερότητα και ανοιχτός, έτοιμος να βοηθήσει, όπως μπορεί τα παιδιά του, πάντα με καλές προθέσεις, θυμίζοντας τον χαρακτήρα του Γουίλι Λόμαν από το έργο «Ο θάνατος του εμποράκου». Ο Σκοτ Σέπερντ ερμηνεύει με μια υποβόσκουσα μελαγχολία, μια ντροπαλότητα, ηρεμία και ευγένεια τον ρόλο του Ματ, κάνοντας τον συμπαθή στο κοινό. Ο Πατς Ντάρα, πειστικός ως αδίστακτος ηθικά τραπεζίτης, και ο Φρανκ Μπόιντ, με τη χαρακτηριστική καλλιτεχνική ανασφάλεια, ερμηνεύουν τα δύο αδέλφια του Ματ και είναι διασκεδαστικοί στην πρώτη πράξη του έργου, ενώ, στην συνέχεια, σοβαρεύουν και προσπαθούν να επιβάλλουν τις απόψεις του με πειθώ και σθένος στον Ματ.

Η εκπληκτική προσοχή στην λεπτομέρεια του σκηνικού, τα πολυάριθμα σκηνικά αντικείμενα, τα ταιριαστά κοστούμια και ο άψογος, ρεαλιστικός φωτισμός δίνουν την ψευδαίσθηση στο κοινό, ότι βλέπει ένα πραγματικό, παραδοσιακό, αμερικανικό σπίτι την περίοδο των Χριστουγέννων. Παραφωνία αποτελούσε το ενοχλητικά επαναλαμβανόμενο τραγούδι, προ της έναρξης της παράστασης.

Συμπερασματικά, πρόκειται για μια εξαιρετικά πλούσια και φροντισμένη παραγωγή, με πολύ καλούς ηθοποιούς, που προδίδεται, όμως, από τον πρόχειρο και επιφανειακό τρόπο, που διαχειρίζεται η συγγραφέας-σκηνοθέτης το θέμα της.

Υ.Γ. Η παράσταση παίχτηκε στην αγγλική γλώσσα με ελληνικούς υπότιτλους.

Συγγραφή-Σκηνοθεσία: Young Jean Lee

Παραγωγή: Aaron Rosenblum

Συνεργασία στη Σκηνοθεσία: Emilyn Kowaleski

Σκηνογραφία: David Evans Morris

Κοστούμια : Enver Chakartash

Σχεδιασμός φωτισμού: Christopher Kuhl

Σχεδιασμός ήχου: Chris Giarmo, Jamie McElhinney

Κινησιολογία: Faye Driscoll

Δραματουργός: Mike Farry

Βοηθός Παραγωγού: Matthew Kagen

Διευθυντής Παραγωγής: Chloë Brown