Ανδρέας Παπανδρέου – Οικογενειακό Δίκαιο: Οι αλλαγές “επανάσταση”

09:37 11/1/2024 - Πηγή: Attiki Press

Η ρύθμιση για την ισότητα του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών που προωθεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης, και που τόσο ντόρο έχει προκαλέσει, έφερε στο προσκήνιο μια παλαιότερη μεταρρύθμιση στο Οικογενειακό Δίκαιο. Εκείνη της πρώτης τετραετίας του ΠΑΣΟΚ (1981-1985) του Ανδρέα Παπανδρέου, με την περίφημη αλλαγή στο αναχρονιστικό ήδη από τότε Οικογενειακό Δίκαιο, το 1982. Ήταν τέτοιο το εύρος των αλλαγών που σήμερα, 41 χρόνια μετά, ο σημερινός πρωθυπουργός

Κυριάκος Μητσοτάκης δεν δίστασε να χαρακτηρίσει τη μεταρρύθμιση του μεγάλου πολιτικού αντιπάλου της ΝΔ «επαναστατική».

Ο γάμος είναι το επιστέγασμα της αγάπης μεταξύ δύο ανθρώπων. Αυτό που θα νομοθετήσουμε είναι η ισότητα στον γάμο. Η πραγματικότητα είναι ότι ομόφυλα ζευγάρια έχουν παιδιά, τα οποία σήμερα δεν έχουν ίσα δικαιώματα. Κύριο μέλημά μου είναι να εξασφαλίσουμε τα δικαιώματα των παιδιών. pic.twitter.com/XGUHov6QTS

— Prime Minister GR (@PrimeministerGR) January 10, 2024

Στηλίτευσε, μάλιστα, τη στάση της Νέας Δημοκρατίας τότε (με πρόεδρο τον Ευάγγελο Αβέρωφ), η οποία είχε καταψηφίσει το σχετικό νομοσχέδιο. «Θυμάμαι ακόμα, το 1982, όταν ήρθε η μεγάλη επανάσταση στο Οικογενειακό Δίκαιο, και η Νέα Δημοκρατία καταψήφισε διατάξεις οι οποίες τώρα μας φαίνονται απολύτως προφανείς: η αποποινικοποίηση της μοιχείας, η ποινικοποίηση της οικογενειακής βίας, η δυνατότητα στη γυναίκα να κρατήσει το επώνυμό της. Βλέπετε, λοιπόν, ότι οι κοινωνίες προχωρούν και πρέπει…» είπε χαρακτηριστικά στην ΕΡΤ και στον Γιώργο Κουβαρά ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Οι επαναστατικές αλλαγές που έφερε στο Οικογενειακό Δίκαιο ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1982-83

Ποιες ήταν λοιπόν οι «επαναστατικές» αλλαγές που έφερε με δύο διαδοχικά νομοσχέδια την περίοδο 1982-1983 η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ; Η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, σχεδόν ένα χρόνο μετά την αναρρίχησή της στην εξουσία τον Οκτώβριο του 1981, φέρνει στις 20 Αυγούστου του 1982 το Νόμο 1272/82, με τον οποίο καταργείται η ποινική δίωξη για τη μοιχεία. Κατοχυρώνεται δε η αρχή της ισότητας των δύο φύλων, ενώ με τον ίδιο νόμο μετατράπηκε σε ποινικό αδίκημα η ενδοοικογενειακή βία.

Την επόμενη χρονιά, το ΠΑΣΟΚ με το νόμο 1329/83 θεσμοθέτησε τον πολιτικό γάμο και ενίσχυσε την ισότητα των φύλων.

Ως τότε, το άρθρο 1389 ΑΚ περιέγραφε ότι «ο ανήρ είναι η κεφαλή της οικογένειας και αποφασίζει περί παντός ό,τι αφορά τον συζυγικό βίο».

Με τον νέο νόμο (άρθρο 1387) αναφέρεται ρητά ότι οι σύζυγοι αποφασίζουν από κοινού για κάθε θέμα του συζυγικού βίου και πως πρέπει να συνεισφέρουν από κοινού ο καθένας, ανάλογα με τις δυνάμεις του, στις οικογενειακές ανάγκες.

Παράλληλα, καθιερώθηκε νομικά ο πολιτικός γάμος, καταργήθηκε ο θεσμός της προίκας, αποποινικοποιήθηκε η μοιχεία.

Επιπλέον, με τον γάμο δεν μεταβάλλεται το επώνυμο των συζύγων ως προς τις έννομες σχέσεις τους και έτσι ο άντρας δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να επιβάλει στη σύζυγό του τη μεταβολή του επωνύμου της, ενώ το τέκνο μπορούσε εφεξής να έχει είτε το επώνυμο του πατέρα του είτε το επώνυμο της μητέρας του.

Εξάλλου, με το νέο νόμο, η γονική μέριμνα του παιδιού ασκείται από κοινού από τους δύο συζύγους, ενώ ως τότε ο πατέρας-σύζυγος είχε την αποκλειστική εξουσία για την επιμέλεια των παιδιών.

Επίσης, επικυρώθηκαν:

Η Διεθνής Σύμβαση αρ. 103 για την προστασία της μητρότητας

Η Διεθνής Σύμβαση αρ. 122 για την πολιτική της απασχόλησης ανεξάρτητα από φύλο και θρησκεία,

Η Διεθνής Σύμβαση αρ. 111 για την απαγόρευση διακρίσεων στην απασχόληση και στο επάγγελμα, ενώ
αυξήθηκε η άδεια μητρότητας στον ιδιωτικό τομέα από 12 σε 14 εβδομάδες.

Υπέρ των νόμων είχαν ψηφίσει ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ, ενώ η Νέα Δημοκρατία είχε ψηφίσει κατά και στις δύο ψηφοφορίες. Έντονα είχε αντιδράσει και η Εκκλησία, με πύρινες δηλώσεις κατά του πολιτικού γάμου.

«Αλλάξαμε ριζικά το Οικογενειακό Δίκαιο που κρατούσε αναχρονιστικό τον θεσμό της οικογένειας και υποτιμούσε την Ελληνίδα» έγραφε το ΠΑΣΟΚ στον απολογισμό του λίγο αργότερα.