Αρχαία Μεσσήνη – Αρχαιολογικός χώρος: Αναβάθμιση υποδομών εξυπηρέτησης για τους επισκέπτες

14:33 26/3/2024 - Πηγή: Attiki Press

Μέχρι το τέλος του 2025 ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Μεσσήνης, σύμφωνα με την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, θα έχει αποκτήσει σύγχρονες υποδομές εξυπηρέτησης για τους επισκέπτες. Επί των οριστικών αρχιτεκτονικών μελετών του έργου της κατασκευής πωλητηρίου και διαμόρφωσης των υποδομών εξυπηρέτησης του κοινού, στη Βόρεια και τη Νότια είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, όπως προσαρμόστηκαν στα νέα ανασκαφικά δεδομένα, γνωμοδότησε ομοφώνως θετικά το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.΄Ο αρχαιολογικός χώρος της Μεσσήνη, είναι 

ένας από τους καλύτερα σωζόμενους, διατηρημένους και αναστηλωμένους αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα και αποτελεί ένα από τα πιο σπουδαία μνημεία της Μεσσηνίας, όπου άλλαξε την εικόνα της περιοχής.

Η αρχαία Μεσσήνη, πέρα από τις ποικίλες μορφές, τις υποστάσεις και τις διαστάσεις της, είναι πρωτίστως μια τρισδιάστατη δημιουργία, που συνομιλεί με το φυσικό περιβάλλον και τους πολίτες επισκέπτες-θεατές. Από το 1986 ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης έχει αναλάβει τη διεύθυνση των ανασκαφών της αρχαίας Μεσσήνης. Οι ανασκαφικές έρευνες με παράλληλες εργασίες στερέωσης και αναστήλωσης των μνημείων συνεχίζονται από το 1987 ως σήμερα με ταχύτερους προοδευτικά ρυθμούς. Έχουν φέρει στο φως όλα τα δημόσια και ιερά οικοδομήματα της πόλης που είδε και περιέγραψε ο Παυσανίας στη Μεσσήνη, όταν την επισκέφθηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Αντωνίνου του Ευσεβούς (155-160 μ.X)

Πόλος έλξης για χιλίαδες επισκέπτες

Χάρη λοιπόν στον αείμνηστο Πέτρο Θέμελη, ο αρχαιολογικός χώρος αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες από όλον τον κόσμο. Οι τρεις ολοκληρωμένοι και αποκατεστημένοι χώροι, το Θέατρο, το Εκκλησιαστήριο, το Ασκληπιείο ζωντανεύουν κάθε καλοκαίρι από το πλήθος κόσμου που συρρέει, για να παρακολουθήσει θεατρικές παραστάσεις και μουσικά δρώμενα, που διοργανώνονται από διάφορους φορείς. Η Αρχαία Μεσσήνη και το αλώβητο φυσικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται την καθιστούν ένα πολιτιστικό και περιβαλλοντικό μνημείο, υψίστης σημασίας για την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη όχι μόνο της Μεσσηνίας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Πελοποννήσου.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, δήλωσε: «Η διαρκής αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών προς τους επισκέπτες των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων μας, καθώς και η καθολική προσβασιμότητά τους, αποτελεί πολιτική μας προτεραιότητα. Τα αποτελέσματά της, σύμφωνα με τα στοιχεία που καταγράφονται από το 2022 και εξής, είναι απολύτως χειροπιαστά, καθώς ο αριθμός των επισκεπτών παρουσιάζει συνεχή και σταθερή αύξηση. Στην στρατηγική μας περιλαμβάνεται η αναβάθμιση της εικόνας και της λειτουργίας της Αρχαίας Μεσσήνης. όπου στόχος μας είναι οι επεμβάσεις, οι διαμορφώσεις και οι κατασκευές να είναι, όσο το δυνατόν, πιο ήπιες. Να μην προκαλούν οπτική, αισθητική ή άλλου είδους όχληση, στα μνημεία. Να αναδεικνύουν τον λειτουργικό τους χαρακτήρα, να υποστηρίζουν την αναγνωσιμότητα και τη συνολική ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου. Σε συνέχεια της σωστικής ανασκαφής, που διενήργησε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, το 2023, κρίθηκαν, ως αναγκαίες, η αναθεώρηση της χωροθέτησης των υποδομών της εξυπηρέτησης των επισκεπτών και η διαμόρφωση των εισόδων. Η οριστική μελέτη εναρμονίζει τη χωροθέτηση με τη διεύθυνση των οικοδομικών καταλοίπων και το ιπποδάμειο σύστημα της πόλης. Μειώνεται η επιφάνεια των κτηριακών υποδομών και προκρίνεται η λύση του αναβατορίου, ως ομαλότερο τρόπο πρόσβασης των ΑμεΑ, προς το αναψυκτήριο. Η αναβάθμιση των υποδομών εξυπήρετησης στον αρχαιολογικό χώρο, σε σύνδεση με την κατασκευή του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου, του οποίου οι μελέτες εκπονούνται, αποτυπώνουν τη μέριμνα του Υπουργείου Πολιτισμού για την συνολική ανάδειξη αυτού του πολύ σημαντικού αρχαιολογικού χώρου, ο οποίος βρίσκεται σε άμεση σύνδεση με τον τουρισμό, υποστηρίζοντας ουσιαστικά την ευρύτερη οικονομία και ανάπτυξη της περιοχής. Ο στόχος της ολοκληρωμένης βιώσιμης διαχείρισης του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Μεσσήνης, αποτελεί προτεραιότητα, που από κοινού, υπηρετούμε με την Περιφέρεια Πελοποννήσου και τον Δήμο Μεσσήνης τόσο στην χρηματοδότηση και τον συντονισμό των διαδικασιών, όσο και στην υλοποίηση των δρομολογούμενων έργων».

Σχεδίαση εκ νέου τα συγκροτήματα για τους επισκέπτες

Η σωστική ανασκαφή που διενεργήθηκε στις αρχικά προτεινόμενες θέσεις κατασκευής των κτηρίων απέδωσε οικοδομικά κατάλοιπα που πιθανότατα ανήκουν σε τμήμα οικιστικού συνόλου των ύστερων κλασικών-ελληνιστικών χρόνων. Τα οικοδομικά κατάλοιπα ακολουθούν τον προσανατολισμό των οικοδομημάτων της αρχαίας πόλης βάσει του ιπποδάμειου πολεοδομικού συστήματος και πιθανότατα εντάσσονται στο οικιστικό πλέγμα των ιδιωτικών κατοικιών της αρχαίας πόλης. Βάσει της οριστικής αρχιτεκτονικής μελέτης, η Βόρεια Είσοδος του αρχαιολογικού χώρου διαμορφώνεται σε έκταση 2.675 τ.μ. Από τις υφιστάμενες διαμορφώσεις και εγκαταστάσεις καταργούνται το εκδοτήριο και ο χώρος στάθμευσης, ενώ διατηρείται το αναψυκτήριο που βρίσκεται σε μικρή απόσταση πάνω σε λοφίσκο. Μετά την εύρεση αρχαιοτήτων, το νέο κτηριακό συγκρότημα, εμβαδού 217 τ.μ., σχεδιάστηκε εκ νέου στο βόρειο τμήμα του ακινήτου. Σύμφωνα με το πρόγραμμα του κτηρίου, το προτεινόμενο συγκρότημα περιλαμβάνει πωλητήριο, εκδοτήριο εισιτηρίων, αίθουσα προβολών, χώρους υγιεινής επισκεπτών και προσωπικού, χώρο διημέρευσης-ιατρείο.

Οι χώροι οργανώνονται γραμμικά, σε δύο παράλληλες ζώνες επιτυγχάνοντας την ελάχιστη δυνατή κατάληψη του διαθέσιμου χώρου και ταυτόχρονα το άνοιγμα της κίνησης των εισερχομένων επισκεπτών προς το εσωτερικό του αρχαιολογικού χώρου. Καταργείται η κάθοδος και η στάθμευση των αυτοκινήτων στον ευρύτερο χώρο της εισόδου, με τα ιδιωτικά αυτοκίνητα να σταθμεύουν πλέον στον προβλεπόμενο χώρο στάθμευσης της περιοχής του Αρχαιολογικού Μουσείου. Σε άμεση γειτνίαση με την περιοχή της Εισόδου χωροθετούνται τρεις θέσεις στάθμευσης οχημάτων ΑμεΑ. Για την κάθοδο των επισκεπτών από το επίπεδο της ασφάλτου προς τον διαμορφωμένο χώρο εισόδου προβλέπεται η κατασκευή βαθμίδων ραμπών, και αναβαθμών εν είδει γραμμικού χαμηλού αμφιθεάτρου. Στην περιοχή, προβλέπεται νέα πρόσθετη φύτευση δένδρων για την σκίαση του χώρου, ενώ τα υπάρχοντα δένδρα διατηρούνται στο σύνολο τους. Το εκδοτήριο χωροθετείται κεντρικά, στην απόληξη της κύριας κίνησης των επισκεπτών. Η αναμονή των επισκεπτών, προ του εκδοτηρίου, γίνεται σε σχετικά ευρύ ημιυπαίθριο χώρο που λειτουργεί και ως μεταβατικός χώρος προς τον οποίο ανοίγονται η αίθουσα προβολών και το πωλητήριο.

Παράλληλη ζώνη για ιατρείο, φυτεμένα δώματα και πρόσβαση για ΑμεΑ

Το πωλητήριο χωροθετείται τελευταίο στην γραμμική παράθεση των χώρων και έχει θέα προς τον αρχαιολογικό χώρο. Η παράλληλη ζώνη των χώρων υγιεινής, του χώρου διημέρευσης-ιατρείου και αποθήκης αντιμετωπίζεται ως υπόσκαφη. Δηλαδή, καλύπτεται από το περιβάλλον έδαφος. Οι κλειστοί χώροι του πωλητηρίου και της αίθουσας προβολών καλύπτονται με φυτεμένα δώματα, ενώ οι ημιυπαίθριοι χώροι με πέργκολα που εξασφαλίζει την απαραίτητη σκίαση των κτηρίων. Για την πρόσβαση των ΑμεΑ στο αναψυκτήριο, προβλέπεται η εγκατάσταση αναβατορίου στο όριο της περιοχής διαμόρφωσης στη συνέχεια της κίνησης των επισκεπτών, από το πωλητήριο προς τον αρχαιολογικό χώρο. Η πρόσβαση των ΑμεΑ στον αρχαιολογικό χώρο γίνεται μέσω ράμπας, στο πρανές στα βορειοανατολικά του πωλητηρίου. Προτείνεται, επίσης, η κατασκευή νέας περίφραξης για τη διεύρυνση του χώρου υποδοχής, όπως και η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ για την ενεργειακή αυτονομία των βοηθητικών κτηριακών υποδομών. Η μελέτη για τις υποδομές της Νότιας Εισόδου αφορά στην κατασκευή κτηρίου επιφάνειας 98 τ.μ. Το κτήριο είναι υπόσκαφο με κεντρικό ημιυπαίθριο διάδρομο που εξυπηρετεί αμφίπλευρα του χώρους του φυλακίου, των WC κοινού και εργαζομένων και τον βοηθητικό χώρο γενικής χρήσης. Ο ημιυπαίθριος διάδρομος καταλήγει σε υπαίθρια κλίμακα προς τον αρχαιολογικό χώρο.