Επενδυτική βαθμίδα Ελλάδα: Από το «προβληματικό παιδί της Ευρώπης», σε «έκρηξη ανάπτυξης»

21:41 15/5/2023 - Πηγή: Attiki Press

Έπειτα από περισσότερο από μια δεκαετία προγραμμάτων διάσωσης και επώδυνων μέτρων λιτότητας, η Ελλάδα έχει ανακάμψει σημαντικά, σημειώνουν σε εκτενές ρεπορτάζ για την πορεία της ελληνικής οικονομίας οι «Financial Times». Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το άρθρο που δημοσιεύθηκε χθες, Κυριακή, στη βρετανική εφημερίδα, πάνω από μια δεκαετία αφότου τα προγράμματα διάσωσης και τα μέτρα λιτότητας έφεραν την Ελλάδα στο χείλος της

χρεοκοπίας και στην έξοδο από την ευρωζώνη, η χώρα ανέκαμψε και βρίσκεται στο κατώφλι της ανάκτησης της επενδυτικής της βαθμίδας. Ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s άλλαξε πρόσφατα την προοπτική του για τη χώρα από σταθερή σε θετική, ενώ μια πλήρης αναβάθμιση της αξιολόγησης θα έβαζε την Ελλάδα στο τριπλάσιο Β μείον, τη χαμηλότερη αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας του οίκου αξιολόγησης.

«Η επιστροφή της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα θα είναι η μεγαλύτερη ανάκαμψη στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα»
Πολλοί, συμπεριλαμβανομένου του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα, αναμένουν ότι η αναβάθμιση θα γίνει μετά τις εκλογές της 21ης Μαΐου, εφόσον η νέα κυβέρνηση συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις και διατηρήσει την πολιτική σταθερότητα. Ο Φωκίων Καραβίας, διευθύνων σύμβουλος της ελληνικής τράπεζας Eurobank, δήλωσε ότι η επιστροφή στην επενδυτική βαθμίδα -με την οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένο όχι μόνο το κόστος δανεισμού της κυβέρνησης αλλά και των εθνικών τραπεζών και των επιχειρήσεων- θα σηματοδοτήσει «τη μεγαλύτερη ανάκαμψη στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα».

«Υπήρχαν πολλές φωνές που ζητούσαν την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Υποστήριζαν ότι το χρέος της χώρας δεν θα είναι ποτέ βιώσιμο, ότι θα είναι αδύνατο να επιτευχθούν πρωτογενή πλεονάσματα και ότι το τραπεζικό της σύστημα δεν θα μπορέσει να μειώσει το απόθεμα επισφαλών δανείων. Στο τέλος, τίποτα δεν είναι αδύνατο», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Καραβίας.

Ελλάδα: Από το «προβληματικό παιδί της Ευρώπης», σε «έκρηξη ανάπτυξης»

Ύστερα από χρόνια ως το «προβληματικό παιδί της Ευρώπης», η ανάπτυξη στην Ελλάδα πλέον εκτοξεύεται. Η οικονομία πραγματοποίησε μία από τις ισχυρότερες ανακάμψεις από την πανδημία Covid-19, με το ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 8,4% το 2021 και 5,9% πέρυσι. Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι η Ελλάδα κατέγραψε πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα 0,1% το 2022. Το ποσό των δανείων που είναι πλέον μη εξυπηρετούμενα στους ισολογισμούς των τραπεζών μειώθηκε από περίπου 50% το 2016, στο 7%. Οικονομολόγοι σε οίκους αξιολόγησης και επενδυτικές τράπεζες, όπως η Goldman Sachs, αναμένουν ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να έχει καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης φέτος και το επόμενο έτος.

Η Ελλάδα βρίσκεται στο κατώφλι της ανάκτησης της επενδυτικής της βαθμίδας

Πλέον, απέχει πολύ από τον Φεβρουάριο του 2012, όταν η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας πλησίασε στη χαμηλότερη βαθμολογία -αυτή της επιλεκτικής χρεοκοπίας-, έπειτα από μια κρίση χρέους που απείλησε να διαλύσει την ευρωζώνη.Η έλλειψη καθεστώτος επενδυτικού επιπέδου είχε ως συνέπεια υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης και σήμαινε ότι, για ένα διάστημα, είχε απαγορευθεί στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αγοράσει ελληνικό χρέος ως μέρος των προγραμμάτων αγοράς ομολόγων πολλών τρισεκατομμυρίων ευρώ για τη σταθεροποίηση της οικονομίας του μπλοκ.

Το να φτάσουμε σε ένα σημείο όπου η επανένταξη στο κλαμπ επενδυτικής βαθμίδας -ένα καθεστώς που απονέμεται από την S&P σε μόλις 70 χώρες- θα ήταν μια πραγματική πιθανότητα ήταν δύσκολο.

Το αποτύπωμα μιας επώδυνης δεκαετίας

Στο ρεπορτάζ τους, οι Financial Times αναφέρονται εκτενώς στη δύσκολη οικονομικά δεκαετία που προηγήθηκε για την Ελλάδα, σημειώνοντας ότι τα επώδυνα μέτρα λιτότητας έχουν αφήσει το στίγμα τους σε μια χώρα που έχει τώρα ένα από τα υψηλότερα ποσοστά σχετικής φτώχειας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Στα 832 ευρώ το μήνα, ο κατώτατος μισθός της χώρας είναι 30 ευρώ χαμηλότερος από ό,τι ήταν το 2010. Σε πραγματικούς όρους, ο μέσος μισθός είναι περίπου κατά 25% μικρότερος από αυτόν που ήταν πριν από 12 χρόνια.

Συρρικνωμένη σχεδόν κατά ένα τέταρτο, η παραγωγή της Ελλάδας παραμένει σημαντικά κάτω από τα προ της κρίσης επίπεδα. Ο Γιώργος Χουλιαράκης, οικονομικός σύμβουλος του διοικητή της ελληνικής κεντρικής τράπεζας, πιστεύει ότι η επιστροφή στην κορυφή «χρειάζεται ακόμη μια δεκαετία», ενώ μόνο «ένα σοβαρό πολυετές επενδυτικό σχέδιο σε ανθρώπινο κεφάλαιο, βασικές υποδομές και υπηρεσίες υγείας» θα ενισχύσει τους μισθούς. «Πολλά νοικοκυριά νιώθουν την πίεση από τις υψηλότερες τιμές στα τρόφιμα, την ενέργεια και άλλα βασικά αγαθά» δήλωσε ο Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ.

Οι εξαγωγές, το success story της ελληνικής οικονομίας

Οι μεταρρυθμίσεις όχι μόνο σταθεροποίησαν μια οικονομία που βρισκόταν σε ελεύθερη πτώση, αλλά οδήγησαν και σε ορισμένες πραγματικές βελτιώσεις. Το κυριότερο μεταξύ αυτών είναι το εμπόριο: μεταξύ 2010 και 2021, οι εξαγωγές αγαθών της χώρας αυξήθηκαν κατά 90%, έναντι 42% στη ζώνη του ευρώ συνολικά. «Η μεγαλύτερη επιτυχία της Ελλάδας την τελευταία δεκαετία είναι οι εξαγωγές» δήλωσε ο Δημήτρης Μαλλιαρόπουλος, επικεφαλής οικονομολόγος της ελληνικής κεντρικής τράπεζας. Ωστόσο, ένας μεγάλος παράγοντας ήταν οι «απόλυτες» περικοπές στους μισθούς, πρόσθεσε. «Το τίμημα αυτής της βελτίωσης ήταν υψηλό».

Τώρα, όμως, έχει αρχίσει να αποδίδει. Μετά την άνοδο στο 206% κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το ελληνικό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε στο 171% πέρυσι, το χαμηλότερο επίπεδό του από το 2012, συνιστώντας έναν από τους ταχύτερους ρυθμούς μείωσης του χρέους στον κόσμο. Αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται το 2023, υποβοηθούμενο από τον υψηλό πληθωρισμό.

Σε καλό αλλά δύσκολο δρόμο η ελληνική οικονομία

«Καταρχήν, οι κερδισμένοι από τον υψηλό πληθωρισμό είναι όσοι έχουν πολλά έσοδα που συνδέονται με τον πληθωρισμό και λίγες αντίστοιχες υποχρεώσεις» δήλωσε ο Chris Jeffery, επικεφαλής στρατηγικής πληθωρισμού και ποσοστών στη Legal & General Investment Management. Επίσης, η χώρα είναι σχετικά λιγότερο εκτεθειμένη σε υψηλότερο περιφερειακό κόστος δανεισμού, καθώς η μέση διάρκεια του χρέους της είναι 20 χρόνια, σε σύγκριση με επτά χρόνια για τη μέση προηγμένη οικονομία. «Το ελληνικό ονομαστικό ΑΕΠ έχει πλέον αυξηθεί πάνω από 25% τα τελευταία δύο χρόνια. Το ονομαστικό χρέος έχει αυξηθεί μόλις 4%. Μια περαιτέρω μεγάλη βελτίωση στον λόγο χρέους προς ΑΕΠ είναι πιθανή φέτος, φέρνοντας σύντομα μια αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα», είπε ο Τζέφρι.

Η πανδημία βοήθησε στην αύξηση των εσόδων, αναγκάζοντας τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν περισσότερο τις ηλεκτρονικές πληρωμές, καθώς τα καταστήματα έκλεισαν. «Η οικονομική δραστηριότητα που ήταν στο σκοτάδι, πλέον έχει αποκαλυφθεί και έχει φορολογηθεί», είπε ο κ. Μαλλιαρόπουλος.

Ανάπτυξη των επενδύσεων και των κατασκευών, ισχυρή ανάκαμψη του τουρισμού

Η Ελλάδα επωφελήθηκε, επίσης, από την αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων, οι οποίες αυξήθηκαν 50% πέρυσι, στο υψηλότερο επίπεδό τους από τότε που ξεκίνησε η καταγραφή τους, το 2002. Το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ μετά την πανδημία πρόκειται να παράσχει 30,5 δισ. ευρώ επιχορηγήσεων και δανείων στην Ελλάδα έως το 2026, ποσό ίσο με το 18% του τρέχοντος ΑΕΠ. Ο τουρισμός -ο μεγαλύτερος τομέας της ελληνικής οικονομίας, που αντιπροσωπεύει περίπου το ένα πέμπτο του ΑΕΠ- ανέκαμψε πέρυσι, φτάνοντας το 97% των επιπέδων προ πανδημίας.

Οι ξένοι όχι μόνο κάνουν τις διακοπές τους στη χώρα, αλλά επενδύουν σε μεγάλο βαθμό και σε ακίνητα. Οι πωλήσεις ακινήτων σε αγοραστές στο εξωτερικό ήταν σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερες πέρυσι από ό,τι το 2007, φτάνοντας σχεδόν τα 2 δισ. ευρώ. Οι κατασκευές, ο κλάδος που επλήγη περισσότερο κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, επίσης ανθεί. Ο Χάρης Κοκοσαλάκης, του οποίου η κατασκευαστική επιχείρηση κατέρρευσε το 2012, είπε ότι η ζήτηση από ξένους αγοραστές δίνει πλέον μια «ελπίδα» για βιώσιμη ανάκαμψη.

«Αν δεν ήταν οι ξένοι πελάτες μας, θα ήμουν πολύ απαισιόδοξος. Ακόμα φοβάμαι ότι είμαστε πίσω στο 2007, έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε άλλο ένα πρόβλημα».