«Καζιμίρ και Καρολίνα», μία τραγωδία για την κρίση και την ανεργία

12:35 4/5/2016 - Πηγή: Attiki Press

Η ιστορία ενός ζευγαριού, την οποία έγραψε ο Χόρβατ και σκηνοθετεί ο γνωστός Δημοσθένης Παπαδόπουλος, μοιάζει σαν να γράφτηκε για την Ελλάδα σήμερα.

Από την Ηρώ Μητρούτσικου

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ:

Ο Έντεν φον Χόρβατ (Ουγγαρία 1901), δημοσιεύει τα πρώτα του διηγήματα το 1920 και το 1923 γράφει το πρώτο του θεατρικό έργο. Το 1931 του απονέμεται το βραβείο Κλάιστ. Τα θεατρικά

του έργα «Ιταλική νύχτα», «Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης», «Καζιμίρ και Καρολίνα», «Πίστη Αγάπη Ελπίδα» και το μυθιστόρημα «Αιώνιος μικροαστός» είναι γραμμένα την περίοδο 1930-32 και καταγράφουν τη γερμανική κοινωνία κατά τη διάρκεια της παρακμής της Βαϊμάρης, λίγο πριν την άνοδο του ναζισμού.

Με την κατάληψη της εξουσίας από τον Χίτλερ, απαγορεύεται το ανέβασμα των έργων του. Την άνοιξη του 1933 εγκαταλείπει τη Γερμανία. Από το 1933 μέχρι το 1937 γράφει τα έργα: «Η άγνωστη στο Σηκουάνα», «Προς τον ουρανό», «Η ημέρα της κρίσης», «Ο Φιγκαρό χωρίζει», «Ο Δον Ζουάν έρχεται από τον πόλεμο» και τα μυθιστορήματα «Νιάτα χωρίς θεό» και «Ένα παιδί της εποχής μας».

Θεωρεί ως την ευγενέστερη αποστολή ενός πνευματώδη συγγραφέα τη στηλίτευση της βλακείας και τους ψέμματος και την υπεράσπιση της λογικής και της ειλικρίνειας. Εμπνέεται από το παλιό λαϊκό δράμα και επιθυμεί την συνέχισή του –φέρνοντας στη σκηνή σύγχρονους ανθρώπους, από το λαό– και αρνείται την παρωδία.

Το βράδυ της 1ης Ιουνίου 1938 στη διάρκεια μιας καταιγίδας στο Παρίσι, σκοτώνεται από το κλαδί ενός δέντρου, το οποίο κόβεται ξαφνικά.

Τον χειμώνα μου μας πέρασε ο Ακ.Καραζήσης σκηνοθέτησε στην Στέγη το έργο του Χόρβατ: «Πίστη, Αγάπη, Ελπίδα» το οποίο, όπως και το «Καζιμίρ & Καρολίνα» μιλάνε για την κρίση του ΄29. Είναι ένας συγγραφέας που προτιμάται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα («Σλάντεκ» Θέατρο Πόρτα, «Νέοι χωρίς Θεό» Skrow Theater κ.α.).

Η κρίση του κραχ 1929 & το έργο

Ο αριθμός των ανέργων έχει ξεπεράσει κάθε όριο. Αγρότες, εργάτες, υπάλληλοι, φοιτητές, τεχνικοί πληρώνουν το μερίδιό τους στην κρίση. Το πολιτικό χάος σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση οδηγούν τον κόσμο σε αδιέξοδο και πανικό και στη συνέχεια στον αγκυλωτό σταυρό. Ένα αληθινό όργιο μίσους κοχλάζει τροφοδοτούμενο από αυτήν την κατάσταση. Η δημοκρατία είναι αδύναμη να αντιδράσει. Η έκρηξη είναι προ των πυλών.

Αυτό είναι το κοινωνικοπολιτικό κλίμα της εποχής, κάτω από το οποίο γράφτηκε το έργο και αυτό το κλίμα διατρέχει την ιστορία του Καζιμίρ και της Καρολίνα. Μια καθημερινή, απλή ιστορία αγάπης που τελειώνει σε ένα βράδυ. Γιατί η ανεργία δεν αφήνει ανέπαφες ούτε τις σχέσεις.

Το έργο γράφεται το 1932 και πίσω από την ιστορία του ζευγαριού υπάρχει έντονη η κριτική της κοινωνίας, της κοινωνικής και ηθικής εξαθλίωσης, αλλά και του μικροαστισμού, πάνω στον οποίο στηρίχθηκε και αναπτύχθηκε ο ναζισμός.

Στόχος του συγγραφέα είναι η αποκάλυψη της συνείδησης της πλατιάς μάζας, η οποία ακολούθησε με τόση ευκολία και ανακούφιση τον φασισμό, μία μάζα που στην πλειοψηφία αποτελείται από μικροαστούς, οι οποίοι φέρουν ένα φορτίο από φόβο, ανασφάλεια, υποκρισία και νόθες αξίες που τους χαρακτηρίζει καθώς και την πλήρη ιδεολογική τους σύγχυση.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ:

Στο φουαγιέ παίζει «Dirty fm». Παραξενεύομαι, το “Cartel” δεν είναι τέτοιο θέατρο… Έχω πάει αρκετές φορές. Λίγο περπάτημα από το τη στάση μετρό Ελαιώνας και, σε μια όχι και τόσο ερημική τοποθεσία, βρίσκεται το πρώην μηχανουργείο, το οποίο έχει μετατραπεί σε ένα από τα πιο ιδιαίτερα θέατρα της Αθήνας. Είναι ένα θέατρο το οποίο, αν και καινούριο, έχει δώσει ήδη το στίγμα του, ότι ενδιαφέρεται για σοβαρά κοινωνικοπολιτικά θέματα. Μας κερνούν κρασί.

Μπαίνουμε στην αίθουσα. H σκηνή είναι γεμάτη καφάσια με μπουκάλια μπύρας. Η παράσταση ξεκινάει. Δεν αργούμε να καταλάβουμε ότι εκτυλίσσεται σε κάποια αποθήκη, πίσω από ένα σκυλάδικο. Έτσι εξηγείται και η μουσική υπόκρουση, καθώς και τα καφάσια…

Το φως του δρόμου μπαίνει από τα παράθυρα του χώρου και φωτίζει, εν μέρει, τη σκηνή. Όποτε ανοίγει η πόρτα ακούγεται, εκκωφαντική, η μουσική της πίστας σηματοδοτώντας την αλλαγή σκηνής. Κάποιος μεταφέρει παλέτες με ένα «clark», κάποιος κλωτσά άσκοπα ένα μπουκάλι, παρακολουθούμε καθημερινές σκηνές δρόμου. Αυτό που ζητούσε ο Χόρβατ, λαϊκό θέατρο.

Όλος ο χώρος είναι σκηνικό, συμπεριλαμβανομένου του πραγματικού δρόμου έξω από το θέατρο και το φουαγιέ και το πατάρι. Κάπου πιο πέρα γίνεται ένα πανηγύρι, μια γιορτή μπύρας, και οι περαστικοί κοιτούν τα βεγγαλικά.

Μια κοπέλα (Ευτυχία Γιακουμή) με μίνι φούστα και ψηλές μπότες. Λαϊκό και όμορφο κορίτσι. Αναζητά την αγάπη, αλλά και μια καλύτερη, πιο άνετη και πλούσια ζωή. Δουλεύει σε κάποιο γραφείο.

Το αγόρι της (Βασ.Μπισμπίκης) μελαγχολικό «ΆΜΑ ΚΟΒΕΙ ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΣΟΥ, ΕΙΣΑΙ ΠΕΣΙΜΙΣΤΗΣ…». Φορτηγατζής. Μόλις τον απέλυσαν. Αυτό, δεν μπορεί να το διαχειριστεί. Όπως και το ότι η μάνα της Καρολίνα, την πιέζει να παντρευτεί κάποιον πλούσιο.

Κάποιος παρακολουθεί από ψηλά: «Οι άνθρωποι δεν είναι ούτε καλοί, ούτε κακοί. Αλλά με την κρίση γίνονται εγωιστές για να επιβιώσουν». Ίσως είναι αυτός που κινεί τα νήματα. Ο συγγραφέας, ο Θεός;

Πιο πέρα ένας μικροκακοποιός (Ιάσων Παπαματθαίου) “βασανίζει” την κοπέλα του (Μαρία Σκαφτούρα). Ένας «υπεύθυνος πωλήσεων» (Παν.Σούλης) διακόπτει το ζευγάρι. Αινιγματικός τύπος. Ο τύπος του ανθρώπου που θα έκανε ο,τιδήποτε για να ανέλθει. Φλερτάρει την κοπέλα.

Δυο πραγματικά αυτοκίνητα εισβάλλουν από τον δρόμο στην σκηνή. Κατεβαίνει το αφεντικό του (Στέλιος Τυριακίδης). Φοράει γούνα και σκορπάει λεφτά. Είναι ξεδιάντροπος. Δίπλα του, ακόμα πιο ξιπασμένος, ο σύμβουλός του (Μάνος Καζαμίας). Πλαισιώνονται από κορίτσια με μικροσκοπικά φορέματα, όλο παγιέτες (Ελεονώρα Αντωνιάδου, Ιουστίνα Μάτσιασεκ). Όλοι τους συμπεριφέρονται σαν να πρόκειται για κούκλες, για πιόνια του συστήματος και του lifestyle, για ρομποτάκια. Και, όντως, σε λίγο, πραγματικά, θα γίνουν ρομποτάκια, τα οποία με ευκολία, σαν υπνωτισμένα, θα ακολουθούν τον όποιο ηγέτη τους.

Ένα καρουζέλ φτιαγμένο από κιβώτια μπύρας περιστρέφεται, τώρα, στο κέντρο της σκηνής. Ακίνητα αλογάκια οι ηθοποιοί στριφογυρίζουν πάνω σε αυτό, χωρίς να πηγαίνουν πουθενά.

Φαντασμαγορικά φώτα και μουσικές καλύπτουν το κενό…

Η Καρολίνα θαμπώνεται από το χρήμα και τα αυτοκίνητα.

Ο αινιγματικός «υπεύθυνος πωλήσεων» ξεπουλάει την Καρολίνα, το αφεντικό την βάζει στο αμάξι του και φεύγουν. Αθώα και αφελής εκείνη, έχει πεισθεί από τα ωραία λόγια και τα μεγαλεία. Γίνεται η μάζα, η οποία, τυφλή ή τυφλωμένη, ακολουθεί τον ηγέτη.

Στο βάθος οι φασίστες ξεσπαθώνουν. Μια κουρτίνα ανοίγει για να προφυλάξει τους θεατές από την μανία του πρωταγωνιστή. Ο Καζιμίρ, πληγωμένος, σαν άγριο ζώο, σπάει τα πάντα στον χώρο: “Ραγίζει απόψε η καρδιά”, διαλύει το σύμπαν. Ο χαμός που επικρατεί στην ψυχή του ήρωα επικρατεί πια και στον χώρο του. Επικρατεί, όμως, και πιο έξω. Παντού. Μια συμμορία ρατσιστών αναστατώνει τον δρόμο. Απλώνεται σαν αρρώστια. «Πρέπει να πιάσεις πάτο για να καταλάβεις». Τέλος καταρρέει μεθυσμένος, ξεβράκωτος σε μια γωνιά.

«Δεν υπάρχει τίποτα πιο γελοίο από την πραγματικότητα»

Η Καρολίνα επιστρέφει μετανιωμένη.

Το τέλος κινηματογραφικό, αφήνει μια αισιόδοξη νότα.

Πρόκειται για μια εξαιρετική παράσταση, ενός ελάχιστα παιγμένου έργου. Δεν υπάρχει κάποιο ψεγάδι. Η μεταφορά του έργου στο σήμερα είναι πετυχημένη, οι ερμηνείες ειλικρινείς και αξιόλογες, η σκηνοθεσία ευρηματική και σωστή, γεμάτη ζωντάνια. Τα συναισθήματα έντονα (παρότι πρόκειται για γερμανικό έργο), όπως έντονη είναι και η σκηνοθεσία. Η θητεία του Δημοσθένη Παπαδόπουλου στη Γερμανία τον έκανε να σκηνοθετήσει με καθαρότητα και χωρίς τις δήθεν γερμανικές σκηνοθετίτιδες (που «προσθέτουν» οι Έλληνες σκηνοθέτες στις παραστάσεις τους, θεωρώντας, λαθεμένα, ότι μιμούνται το γερμανικό θέατρο) ένα περίεργο έργο.

Επίσης πολύ ενδιαφέρον έχει το σκηνικό (Kenny MacLellan). Πολυμορφικό, πολυεπίπεδο και, αν και ογκώδες, ο σκηνοθέτης κατάφερε να το κινήσει πολύ επιτυχημένα.

Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ:

Ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό με την πολυβραβευμένη ταινία «Τέλος εποχής» (1994, Αντ. Κόκκινος), το σίριαλ «Λόγω Τιμής», και πολύ αργότερα (2009) με το βιογραφικό σίριαλ «Κώστας Καρυωτάκης», όπου πρωταγωνίστησε. Τελευταία του δουλειά, ως ηθοποιός στο θέατρο, ήταν το 2011, όπου έπαιξε στον μονόλογο «Λήθη» του Δημ.Δημητριάδη (Θέατρο Πορεία, Δημ.Τάρλοοου). Βραβεύτηκε για αυτή του την ερμηνεία του και αμέσως μετά, στα 39 του, αποφασίζει να κάνει μια στροφή στην ζωή του. Να αφήσει τη στρωμένη και λαμπρή καριέρα του στην ελληνική σκηνή και να φύγει μετανάστης στο Βερολίνο. Αναπάντεχα εκεί ο σκηνοθέτης Τόρστεν Φίσερ του πρότεινε να παίξει σε τρεις παραστάσεις του.

Το 2015, έπειτα από 5 χρόνια, επιστρέφει στην Ελλάδα και προτείνει στην ομάδα του θεάτρου “Cartel” να τους σκηνοθετήσει στο συγκεκριμένο έργο, το οποίο μετέφρασε ο ίδιος με την βοήθεια γερμανίδος σκηνοθέτιδος. Πια τον ενδιαφέρει πιο πολύ η σκηνοθεσία και ήδη για του χρόνου έχει αναλάβει «Το στρίψιμο της βίδας», από το μυθιστόρημα (1898) του Χένρι Τζέιμς, στο θέατρο “Άνεσις” με την Θάλεια Ματίκα.

Μετάφραση, Σκηνοθεσία: Δημοσθένης Παπαδόπουλος

Παίζουν οι ηθοποιοί: Ελεονώρα Αντωνιάδου, Ευτυχία Γιακουμή, Μάνος Καζαμίας, Ιουστίνα Ματιασέκ, Βασίλης Μπισμπίκης, Ιάσονας Παπαματθαίου, Μαρία Σκαφτούρα, Παναγιώτης Σούλης, Στέλιος Τυριακίδης

Τεχνοχώρος CARTEL

Αγίας Άννης και Μικέλη 4, Βοτανικός

(7’ από το Μετρό Ελαιώνας)

Τηλ: 693 98 98 258 (14:00-21:00 )

www.carteltexnoxoros.com

www.facebook.com/carteltexnoxoros

Παρασκευή – Σάββατο – Κυριακή 9.00 (ως 29/5/2016)

Προτεινόμενες παραστάσεις που έχουμε δει:«Κασμίρ και Καρολίνα»CartelΠΣΚ«Το Δάνειο»Θέατρο του Ν.ΚόσμουΤετ, ΠΣΚ«Σταματία,το γένος Αργυροπούλου»Θέατρο του Ν.ΚόσμουΤετ+Πεμπ, ΣΚ«Η Μεγάλη Χίμαιρα»Πορεία Πεμπ+Παρ.«Άγριος Σπόρος»Επί ΚολωνώΤετ, ΠΣΚ«Το Πανηγύρι»Εθνικό (Τσίλλερ)Τετ-Κυρ«Οδός Ολύμπου 12″Θέατρο του Ν.ΚόσμουΚυρ+ Δευτ+Τρ.«Αθηνά Χατζηεσμέρ, ετών 17″Επί ΚολωνώΠαρ+Σαβ 9.30«Ο θάνατος του εμποράκου»Εθνικό (Τσίλλερ)Τετ-Κυρ«Το κουκλόσπιτο»Οδού Κυκλάδων-Λ.ΒογιατζήςΤετ-Κυρ«Μάρτυς μου ο θεός»VaultΚυριακές«Το όνομά μου είναι Rachel Corrie»ΠαραμυθίαςΤετ+Πεμπτ Bob theatre festivalBios9-15 Μαΐου