Μια κούκλα φυσικού μεγέθους, γυρίζει όλον τον κόσμο

12:41 28/11/2013 - Πηγή: Attiki Press

Από την Ηρώ Μητρούτσικου

Το χιονάτο αλεύρι ενώνεται με νερό, ζυμώνεται από τα ανθρώπινα χέρια, παίρνει κάτι από τη θέρμη, τη ζωντάνια και την φροντίδα τους και μεταμορφώνεται σε ψωμί...

και σήμερα σταθμεύει σε ένα καφενείο της Αθήνας και σας προσκαλεί

Η «Λεμονιά», είναι η ιστορία μιας γιαγιάς, η οποία ξεκινά να ζυμώσει ψωμί και, τελικά, χρησιμοποιεί αυτό το ζυμάρι για να δημιουργήσει έναν καινούργιο μικρόκοσμο που θέλει να μοιραστεί μαζί μας, να χορέψει και, όπως φαίνεται, να μας διηγηθεί μια ιστορία!

Η

Λεμονιά όμως, δεν είναι άνθρωπος, αλλά μια κούκλα σε φυσικό μέγεθος ανθρώπου. Πίσω από την Λεμονιά, βρίσκεται η Εύα Νικηφόρου. Τα χέρια και τα πόδια της γιαγιάς-Λεμονιάς, δεν είναι παρά τα χέρια και τα πόδια της νεαρής Εύας.

Η Εύα κατέβηκε πριν πέντε χρόνια από την Θεσσαλονίκη για να ασχοληθεί με το θέατρο, επειδή, όπως λέει, ήθελε να είναι αρωγός ενός κειμένου και να το μεταδίδει στον κόσμο. Φοίτησε στο εργαστήρι θεατρικής μαριονέτας “Ανουσάγια” (www.ayusaya.gr), καθώς και στην ομάδα μιμικής “Πλεύσις” (www.plefsis-space.gr).

Μέσα από τα μαθήματα κουκλοθεάτρου, αλλά και από την παρατήρηση και αγάπη που είχε για την ευαίσθητη τρίτη ηλικία, κατάφερε να φτιάξει αυτή την ιδιαίτερη και εκφραστικότατη κούκλα και, συνδυάζοντας και τις γνώσεις της από την μιμική, έστησε την παράσταση «Λεμονιά».

Η Λεμονιά, λοιπόν, μπαίνει στην κουζίνα της για να ζυμώσει ψωμί και να σκουπίσει. Και παρότι είναι πολύ γριά, δεν της λείπει η τρέλα. Η μουσική την ξεσηκώνει και το ζυμάρι, αντί για ψωμί, μεταμορφώνεται σε γυαλιά, αεροπλάνο, παπούτσια για να φύγει, ανθρωπάκια που ερωτεύονται! Μέσω μια τελετουργικής διαδικασίας, το ζυμάρι στα χέρια της γίνεται η δικιά της κούκλα, το δικό της μέσο για να ταξιδέψει και να συνειδητοποιήσει τον χρόνο που περνά από πάνω της, να πλάσει με τα χέρια της την μνήμη της. Όπως και στην γιαγιά, έτσι και στην παράσταση είναι διάχυτη η διάθεση του παιχνιδιού, παρότι η Λεμονιά παίζει για να αντιμετωπίσει την μοναξιά και τους φόβους της.

Μέσα σε τέσσερα χρόνια η παράσταση της Λεμονιάς έχει ταξιδέψει σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και στο εξωτερικό (Ν.Κορέα, Βέλγιο, Ν. Αφρική, Μπιλμπάο, Καζακστάν, Ιταλία, Ισπανία). Είναι μια από τις ελάχιστες παραστάσεις κουκλοθεάτρου που έχει πάρει μέρος σε επτά φεστιβάλ, σε τρεις διαφορετικές ηπείρους και έχει βραβευτεί σ’ ένα από αυτά (2nd Word puppet carnival Kazakhstan 2012)!

Δεν σταματά, όμως, εδώ, γιατί η παράσταση έχει προσκληθεί να συμμετάσχει στο International Festival of Puppet Theaters Kurgan 2014, και στο Izmir International Puppet Days 2015.

Είναι ενθαρρυντικό το ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνεται το ενδιαφέρον για το κουκλοθέατρο και στην Ελλάδα.

"Είναι τόσο ιδιαίτερα μοναδική η σχέση του κουκλοπαίκτη με την κούκλα και το σύμπαν της, που δεν μπορεί παρά να σε παρασύρει να μπεις μέσα σ’ αυτό, από οποιοδήποτε υλικό και αν είναι κατασκευασμένη η κούκλα, γιατί είναι ειλικρινής και αυτό που σου ζητάει είναι να την αφουγκραστείς και να της επιτρέψεις να ζήσει απλά και ελεύθερα. Αυτή είναι και η ομορφιά της σχέσης που δημιουργείται», μας λέει η Εύα Νικηφόρου

και προσθέτει και τα λόγια του δασκάλου της και προέδρου του ελληνικού κέντρου κουκλοθεάτρου UNIMA (www.unima.org), Στάθη Μαρκόπουλου: "Οι κούκλες εκ φύσεως, και οι κουκλοπαίκτες εκ συνειδήσεως, διαισθήσεως ή έρωτος προτείνουν τον πολιτισμό του πάθους της ψυχής, της έρευνας και του πειραματισμού, της αναζήτησης νέων μέσων και του ξεπεράσματος κάθε ορίου, της αισιοδοξίας ότι όλα είναι εφικτά και ανοικτά σε εξέλιξη. Την έγνοια για το μικρό, την μεταμόρφωση του τίποτα σε μαγικό παν".

Όποιος θέλει να μάθει περισσότερα πράγματα για το κουκλοθέατρο, μπορεί να επισκεφτεί το ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης το οποίο, (εκτός από τις Κυριακές με κουκλοθέατρο) διαθέτει και δανειστική βιβλιοθήκη κουκλοθεάτρου!

Επίσης, σε μία πρωτοβουλία καινούργιων και παλιών κουκλοπαικτών που έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους,η «Λεμονιά» θα παρουσιαστεί στο:

ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ

στην ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ,

την ΠΕΜΠΤΗ 28 Νοεμβρίου στις 21.00,

για μεγάλους, αλλά και μικρούς!!

Μοναστηρίου 140 και Τηλεφάνους,

Ακαδημία Πλάτωνος, 104 42, ΑΘΗΝΑ Τηλ. 211.2217260

Με ΕΙΣΟΔΟ ΕΛΕΥΘΕΡΗ και ελεύθερη συνεισφορά

Το συνεργατικό καφενείο φιλοξενεί κάποιες ΠΕΜΠΤΕΣ στις 21.00 και ΚΥΡΙΑΚΕΣ στις 17.00, παραστάσεις κουκλοθεάτρου.

Πέμπτη 28 Νοέμβρη 21:00 “Λεμονιά”, Τέχνης Νεύμα
Κυριακή 1 Δεκέμβρη 17.00 “Παίζουμε;” Ελένη Βογιατζίδου- Μπάμπης Κωστιδάκης
Πέμπτη 12 Δεκέμβρη 21:00 “Salto Mortale”+“00:00” Φώτης Αθηναίος-Εύη Εκμεκτσίογλου, Ελένη Γιαννακοπούλου
Κυριακή 15 Δεκέμβρη 17.00 “Ένας δράκος στην κάλτσα μου” Κουκλοθέατρο Καραμπόλα

Η Εύα Νικηφόρου, εκτός απο την «Λεμονιά», συνεχίζει να συμμετέχει σε παραστάσεις ως ηθοποιός και τον Φλεβάρη θα παίζει, με την ομάδα ΑΤΟΝΑλ, στο Θέατρο του Ν.Κόσμου, στο έργο "Το εσωτερικό", του Μ.Μαίτερλινγκ...

Ακολουθούν τα φεστιβάλ στα οποία έχει λάβει μέρος η παράσταση της Λεμονιάς:

Puppet Festival Chuncheon (South Korea, August 2013)Festival Découvertes, Images et Marionnettes (Belgium, October 2013)στο 2nd World Puppet Carnival όπου εκπροσώπησε την Ελλάδα και κέρδισε το βραβείο "Best Original Performance" (Kazakhstan, Σεπτέμβρης 2012)στο 30ο Festival Internacional de Titeres (Bilbao, Νοέμβρης 2011)στο 5ο Out the Box Festival of Puppetry and Visual Performance (Cape Town-South Africa September 2011), στο χώρο τέχνης και πολιτισμού Βρυσσάκι στη Πλάκα (Ιαν-Φεβ 2011), στο 12ο Φεστιβάλ Κουκλοθεάτρου και Παντομίμας στο Κιλκίς (Οκτ. 2010), στο 4ο Φεστιβάλ Νέων Δημιουργών που διοργάνωσε το θέατρο Altera Pars (Αθήνα, Σεπτ. 2010), στο 1ο διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Δρόμου στην Αθήνα (Οκτ. 2009),στο 15ο Festival Internazionale teatro di Figura (Pinerollo, Ιούνιος 2009), σε θέατρα, σχολεία και πλατείες στην ηπειρωτική (Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Βόλο, Γιάννενα) και νησιωτική (Κω, Αμοργό, Δονούσα, Κρήτη, Κέρκυρα, Σκύρο, Μήλο) Ελλάδα, αλλά και σε χώρους όπως το Χαρίσειο Γηροκομείο Θεσσαλονίκης, το 2ο Ειδικό σχολείο Βόλου, νηπιαγωγεία και παιδικούς σταθμούς.

ΚΡΙΤΙΚΗ Από τη Φωτεινή Τσαρδούνη

Δημοσίευση Πέμπτη, 13 Δεκεμβρίου 2012 1

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν η γιαγιά Λεμονιά. Γονείς της η θεατρική ομάδα «Τέχνης Νεύμα». Ερωτεύθηκαν στην Θεσσαλονίκη το 2004 και από … τότε άρχισαν τα πολλά τους ταξίδια ψάχνοντας όμορφες ιστορίες. Τον Ιούνιο του 2009 βρέθηκαν στο ετήσιο εργαστήρι θεατρικής μαριονέτας του κουκλοθεάτρου AYUSAYA! όπου και «γέννησαν» τη γιαγιά Λεμονιά. Η γλυκιά αυτή γιαγιά, αν και μόλις 3 χρονών, έχει ήδη ταξιδέψει σε πολλά μέρη του κόσμου (Κύπρο, Νότια Αφρική, Καζακστάν, Ιταλία) και της Ελλάδας ( Θες/νίκη, Βόλο, Κέρκυρα, Δονούσα και αλλού). Τώρα που έχει μπει ο χειμώνας όμως, μένει στο θέατρο ΠΚ κι εκεί τις Κυριακές ανοίγει τις πόρτες του σπιτικού της και μας υποδέχεται. Η γιαγια Λεμονιά ζει μόνη και ζυμώνει για να μη ζει μόνη. Απλά και ειλικρινά πράγματα, όπως το βλέμμα της. Με ευλάβεια παίρνει το αλεύρι, το νερό και ό, τι άλλο χρειάζεται για να πλάσει το ζυμαράκι της. Μια τελετουργική διαδικασία που της δίνει τον χρόνο να αστειευτεί, να θυμηθεί τα νιάτα της, να χορέψει, να θυμώσει και να ξαναμαλακώσει. Το ζυμάρι στα χέρια γίνεται η δικιά της κούκλα, παίρνει μορφές, ταξιδεύει, αγαπά, ζυμώνεται και αλλάζει μορφές, όπως κάνουν και οι άνθρωποι. Η γιαγιά Λεμονιά έχει χιούμορ, δεν χάνει το κέφι της, ακόμα και όταν συνειδητοποιεί τον χρόνο που περνά από πάνω της. Είναι γεμάτη θαλπωρή και αγάπη για τα ζυμαρένια της παιδιά. Μέσα στη μοναξιά της φτιάχνει η ίδια ό,τι μπορεί να της λείπει και ταξιδεύει...

Η γιαγιά Λεμονιά είναι μια κούκλα σε φυσικό μέγεθος που την εμψυχώνει η Ευαγγελία Νικηφόρου. Η κουκλοπαίκτρια ενδύεται την κούκλα της, της δανείζει τα χέρια της και ξεδιπλώνουν μαζί, μπροστά σε μικρούς και μεγάλους θεατές , τις ανησυχίες της Λεμονιάς. Η ελάχιστα επιπλωμένη κάμαρα της Λεμονιάς δεν έχει τίποτα το περιττό. Κάθε αντικείμενο στο άγγιγμα της γιαγιάς αποκτά σημασία και τη λειτουργικότητά του. Αυτά είναι η συντροφιά και το σύμπαν της. Η γιαγιά Λεμονιά ζει εκεί ανάμεσα, στα πράγματα που οι «ζωντανοί» προσπερνούν καθημερινά. Αν και χωρίς λόγο, η εκφραστικότητά της γέμιζε τις λεκτικές απουσίες. Πότε νωχελική, πότε σπιρτόζα έδινε το ρυθμό που ήθελε στις εικόνες που δημιουργούσε. Ο χρόνος δεν ήταν μόνο για να τρέχει, αλλά και για να επιμένει με την σταθερότητά του. Τα φώτα επίσης πάγωναν τον χρόνο ή ήταν η αγκαλιά της μνήμης της γιαγιάς. Ξεχνούσαμε μικροί μεγάλοι ότι μπροστά μας ήταν μια κούκλα. Αυτή άλλωστε είναι και η μαγεία του θεάτρου, να ζωντανεύει! Αυτή η μαγεία ήταν συνεχώς παρούσα, μέσα από την πραότητα και την ευγένεια της γιαγιάς Λεμονιάς. Δεν χρειαζόταν και πολύ φαντασία για να πιστέψει κανείς ότι μπροστά του είχε μια γιαγιά που έμοιαζε μια κούκλα! Η κίνηση της αργή ή «κοτσονάτη», αλλά πάντα ποιητική και ατμοσφαιρική. Τα παιδιά γελούσαν αθώα ακόμα και σε δήθεν αδιάφορες αντιδράσεις της γιαγιάς Λεμονιάς. Οι αισθήσεις μας ήταν παρούσες σε κάθε επόμενο βήμα της κούκλας - γιαγιάς. Η παράσταση κράτησε 40 λεπτά. Διάρκεια πλήρης για να μην προλάβουν οι μικρότεροι θεατές να κουραστούν από την όμορφη ιστορία δίχως λόγια (όχι ότι καταλαβαίνεις την απουσία τους). Η ιστορία της γιαγιάς Λεμονιάς καταλήγει με την απομυθοποίησή της και την γνωριμία του κοινού με την κούκλα και την κουκλοπαίκτρια. Μικροί μεγάλοι μπορούν στο τέλος να την αγγίξουν , να ρωτήσουν πως κινείται, τί φοράει. Το ζυμάρι, που στα χέρια της Λεμονιάς πήρε διάφορες μορφές, τοποθετείται στα χέρια των παιδιών. Σκέφτονται όλα αυτά που έφτιαξε η γιαγιά και προσπαθούν κι εκείνα να πλάσουν με την δική τους φαντασία. Μια παράσταση που στηρίχτηκε σε μια απλή ιδέα: στη μοναξιά μια γιαγιάς που πλάθει τον ατελείωτο χρόνο και τη μνήμη της όπως ένα κομμάτι ζυμάρι. Καμιά φορά οι πιο απλές ιδέες κρύβουν και τα μεγαλύτερα νοήματα. Μικροί μεγάλοι έχουμε να κερδίσουμε από την ιστορία της γιαγιάς Λεμονιάς. Από το ν’ ανακαλύψουμε πόσους πολλούς κόσμους μπορεί να εμπνεύσει μια άψυχη (;) κούκλα μέχρι και το να δούμε την τρίτη ηλικία κατά πρόσωπο και το πόσο ανάγκη έχει την φροντίδα και την παρέα... "Με ευλάβεια παίρνει το αλεύρι, το νερό και ό, τι άλλο χρειάζεται για να πλάσει το ζυμαράκι της. Μια τελετουργική διαδικασία που της δίνει τον χρόνο να αστειευτεί, να θυμηθεί τα νιάτα της, να χορέψει, να θυμώσει και να ξαναμαλακώσει. Το ζυμάρι στα χέρια γίνεται η δικιά της κούκλα, παίρνει μορφές, ταξιδεύει, αγαπά, ζυμώνεται και αλλάζει μορφές, όπως κάνουν και οι άνθρωποι"..