«Μόνη διέξοδος το κούρεμα του χρέους»

21:53 19/12/2014 - Πηγή: Attiki Press

Στο δρόμο εξόδου από την ευρωκρίση η E.E. βρίσκεται εγκλωβισμένη σε επινοήματα και παθολογίες που την οδηγούν σε αδιέξοδα, υποστηρίζει ο Μπέντζαμιν Φρίντμαν, καθηγητής στο Χάρβαρντ. Μόνη διέξοδος το κούρεμα χρέους.

Στο άρθρο του, που δημοσιεύει η Deutsche Welle, ο αμερικανός καθηγητής δικαιώνει τον γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε

που χαρακτήρισε καταστροφικά τα αποτελέσματα στις πρόσφατες ευρωπαϊκές εκλογές και συμπληρώνει ότι αυτό εν πολλοίς οφείλεται σε οικονομικούς παράγοντες και σε μια επαναλαμβανόμενη στην Ευρώπη παθολογική κατάσταση που κάνει την εμφάνισή της, όταν η πλειοψηφία των κατοίκων μιας χώρας είναι αντιμέτωπη με συνεχή καθήλωση των εισοδημάτων και του βιοτικού του επιπέδου.

Η παθολογία, την οποία επικαλείται ο Μπέντζαμιν Φρίντμαν, καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Χάρβαρντ, έχει να κάνει με την επιβολή περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής. Οι εύρωστες οικονομικά χώρες στήριξαν τις αδύναμες με εγγυήσεις αλλά και με χρηματοδοτικά μέσα που τους επέτρεψαν να προχωρήσουν σε ανάληψη δανείων για την κάλυψη των δημοσιονομικών τους αναγκών. Αυτή η βοήθεια συνδέθηκε με προϋποθέσεις, όπως μείωση του χρέους και αύξηση των φόρων, κοντολογίς, με μια περιοριστική δημοσιονομική πολιτική. Επί πλέον ζήτησαν ως δεύτερη προϋπόθεση την δρομολόγηση δομικών μεταρρυθμίσεων. Το πρόβλημα των πρώτων όρων είναι ότι η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική, παρά τα οικονομικά μοντέλα που αποδεικνύουν το αντίθετο, «πνίγουν» την οικονομική δραστηριότητα. Οι δυσκολίες των μεταρρυθμίσεων έγκεινται στο ότι είναι δύσκολα εφαρμόσιμες και η θετική τους επενέργεια γίνεται ορατή μόνο μεσοπρόθεσμα.

Αλλά και ο διάλογος για την ευρωκρίση γίνεται μέσα από μια άξια προσοχής οπτική γωνία. Όταν δεν εξυπηρετούνται τα δάνεια, τότε οι δανειστές εμφανίζονται ως θύματα. Παράλληλα οι χώρες που δανείζονται εμφανίζονται στη δημόσια αντίληψη με το σύνδρομο της ενοχής. Υπό αυτήν την οπτική γωνία η Ευρώπη έχει επιστρέψει στον 19ο αιώνα, όταν ο στόχος ήταν μια δίκαιη και όχι μια αναπτυσσόμενη οικονομία. Το εάν η ευρωπαϊκή οικονομία έγινε πιο δίκαια δεν είναι ερώτημα της παρούσης στιγμής. Η ανάπτυξη όμως έμεινε στα μισά του δρόμου με συνέπεια την επίμονη στασιμότητα της ευημερίας για την πλειοψηφία των Ευρωπαίων.

Αναχρονιστική η πάλη για μια «δίκαιη» οικονομία, ζητούμενο είναι η ανάπτυξη

Και εδώ ο γερμανός υπουργός Οικονομικών έχει δίκιο, όταν προειδοποιεί ότι όλα αυτά οδηγούν στην απομάκρυνση από τα φιλελεύθερα ιδεώδη και στη στροφή σε ξενοφοβικές ιδεολογίες αριστερής ή δεξιάς προέλευσης. Ο κίνδυνος για την Ευρώπη συνίσταται στην επανάληψη των εμπειριών που έγιναν στο διάστημα του μεσοπολέμου με τη μόνη διαφορά ότι οι προσπάθειες των ακραίων πολιτικών κινημάτων απευθύνονται πλέον εναντίον ολόκληρου του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Πώς μπορεί η Ευρώπη να «απελευθερωθεί» από αυτήν την κατάσταση; Γίνεται όλο και πιο δύσκολο, υποστηρίζει ο αμερικανός καθηγητής. Στις χώρες της κρίσης δεν υπάρχει η αναγκαία δημοσιονομική ευχέρεια κινήσεων, κάτι που κάνει πλέον αναπόφευκτη την επιλογή αναδιάρθρωσης και ελάφρυνσης του χρέους τους.

Ο Μπέντζαμιν Φρίντμαν δίνει ιστορικά παραδείγματα από την Ευρώπη και για τις δύο επιλογές, αναφερόμενος στις γερμανικές επανορθώσεις που ορίστηκαν στη Συμφωνία των Βερσαλλιών του 1919, και οι οποίες δεν καταβλήθηκαν ποτέ. Ή στη Διάσκεψη του Λονδίνου το 1953, όπου έγινε ευνοϊκή ρύθμιση του γερμανικού εξωτερικού χρέους με δραστική μείωσή του και μείωση των τόκων. Ένας ιστορικός συνόψισε τις αποφάσεις ως εξής: «Παρά το ότι οι συμμετέχοντες της διάσκεψης δεν έχασαν από το οπτικό τους πεδίο την ανεύθυνη στάση της Γερμανίας στη διαχείριση του εξωτερικού της χρέους και της ξένης ιδιοκτησίας η συμφωνία συντάχθηκε κατά τέτοιον τρόπο που να διασφαλίζεται το βιοτικό επίπεδο του γερμανικού λαού. Μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης θεωρήθηκε απαράδεκτη».

Αναπόφευκτο το κούρεμα

Δεν υπάρχει κανένα επιχείρημα με οικονομικούς όρους – πόσο μάλλον με ηθικούς – που να δικαιολογεί ότι η Γερμανία αποτελεί τη μοναδική χώρα της σύγχρονης εποχής στην οποία επετράπη μεγάλη επιμήκυνση και ελάφρυνση του χρέους, παρατηρεί ο Μπέντζαμιν Φρίντμαν. Η υπόθεση ότι οι υπερχρεωμένες χώρες της ΕΕ θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν κάποτε το χρέος τους είναι ένα επινόημα καθόλου χρήσιμο. Την ώρα που το ξέσπασμα της δημοσιονομικής κρίσης το 2007/2008 μοιάζει να ξεθωριάζει στο προσκήνιο της ιστορίας και η κατάσταση να οδηγείται στην ομαλοποίηση των επιτοκίων, οι υπερχρεωμένες χώρες δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική που τους έχει επιβληθεί καθηλώνει την ανάπτυξη, δυσκολεύει την απασχόληση και κρατά σε χαμηλά επίπεδα τα φορολογικά έσοδα. Τα συμπτώματα της «πολιτική παθολογίας» με τα μειωμένα εισοδήματα και το επισφαλές βιοτικό επίπεδο είναι ήδη ορατά. Υπάρχουν χειρότερες καταστάσεις από μια κρατική χρεοκοπία, και αυτές επέρχονται από καιρού εις καιρόν. Η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα ακριβώς στη θέση που θα έπρεπε να το είχε αποδεχθεί, διαπιστώνει ο αμερικανός οικονομολόγος.