Οι Γερμανοί συζητούν επιστροφή εθνικών νομισμάτων στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου

11:48 23/4/2013 - Πηγή: Attiki Press

Μπορεί οι Ευρωπαίοι ηγέτες και αξιωματούχοι να αποκλείουν το ενδεχόμενο εξόδου κάποιου κράτους-μέλους από την ευρωζώνη, ωστόσο στη Γερμανία διεξάγεται ήδη συζήτηση για την εφαρμογή παράλληλων νομισμάτων στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Ειδικότερα, ένα νέο γερμανικό κόμμα προτείνει τη σταδιακή επανεισαγωγή των εθνικών νομισμάτων στις χώρες με υψηλό χρέος. Ο εκπρόσωπος του κόμματος επιμένει ότι η ιδέα θα λύσει όλα τα προβλήματα.

Το κόμμα λέγεται «Εναλλακτική Λύση

για τη Γερμανία». Και ο εκπρόσωπός του, ο οικονομολόγος Μπερντ Λίκε από το Αμβούργο, πιστεύει ότι η κρίση του ευρώ μπορεί να λυθεί αν οι χώρες της νότιας Ευρώπης επαναφέρουν το παλιό τους νόμισμα, παράλληλα με το ευρώ. Στη συνέχεια, οι κεντρικές τράπεζες των χωρών αυτών θα συνδέσουν το νόμισμα αυτό με το ευρώ με μια σταθερή ισοτιμία. Αυτό θα τους επιτρέψει να υποτιμήσουν στη συνέχεια το νόμισμά τους και να εξακολουθήσουν να έχουν στη διάθεσή τους μια μετρήσιμη μορφή πληρωμής.

Το «σενάριο φρίκης»

Ο Λίκε πιστεύει ότι με τον τρόπο αυτό θα αποτραπεί το σενάριο φρίκης που οι περισσότεροι οικονομολόγοι συνδέουν με μια ξαφνική κατάρρευση της ευρωζώνης: χρεοκοπίες τραπεζών, καταρρεύσεις μεγάλων ομίλων και μαζικές απολύσεις. Αν εισαχθούν όμως παράλληλα νομίσματα, ισχυρίζεται ο καθηγητής, οι κίνδυνοι θα μειωθούν. Η αποχώρηση από το ευρώ θα γίνει σε μεταγενέστερο στάδιο, με «οργανωμένο και προσεκτικό τρόπο». Και μερικά χρόνια αργότερα, οι χώρες αυτές θα μπορούσαν να επιστρέψουν στη νομισματική ένωση.

Η ιδέα αυτή μπορεί να παρουσιάζει κάποια πλεονεκτήματα, αλλά έχει ένα μεγάλο πρόβλημα: δεν λειτουργεί. Για τον Πέτερ Μπόφινγκερ, μέλος του Γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, «ένα παράλληλο νόμισμα είναι ο χειρότερος δυνατός τρόπος για την επίλυση της κρίσης». Και ο Κλέμενς Φιστ, επικεφαλής του Κέντρου Ευρωπαϊκής Οικονομικής Έρευνας, επισημαίνει ότι η ιδέα έχει σημαντικά μειονεκτήματα.

Με το νέο νόμισμα οι μισές συναλλαγές

Πρώτα απ' όλα, σημειώνει το γερμανικό Spiegel, το σχέδιο είναι πολύπλοκο. Για να εξασφαλιστεί η συνύπαρξη των νομισμάτων, ο Λίκε προτείνει να χρησιμοποιούνται ευρώ μόνο για πληρωμές με μετρητά. Οι μισές από τις τραπεζικές συναλλαγές θα γίνονται όμως με το νέο νόμισμα. Αυτό σημαίνει ότι ένας Έλληνας έμπορος που χρεώνει 100 ευρώ για τις υπηρεσίες του, θα πληρώνεται κατά το ήμισυ σε δραχμές και κατά το ήμισυ σε ευρώ. Όλες οι εγχώριες οικονομικές συμφωνίες θα γίνονται με τον ίδιο τρόπο. Από τη μετατροπή θα εξαιρούνται μόνο οι υπάρχοντες τραπεζικοί λογαριασμοί και οι διασυνοριακές σχέσεις δανειοδότησης.

Παράλληλα, οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να υποτιμούν σταδιακά τις νέες δραχμές, τα εσκούδο, τις πεσέτες και τις λιρέτες. Αυτό θα καταστήσει τα προϊόντα που παράγουν αυτές οι χώρες φτηνότερα και θα τονώσει τις εξαγωγές. Όπως λέει όμως ο Μπόφινγκερ, «δεν μπορείς να είσαι έγκυος κατά το ήμισυ».

Ενίσχυση παραοικονομίας

Οι πολίτες της νότιας Ευρώπης γνωρίζουν ότι μια σταδιακή υποτίμηση δεν αρκεί για να καταστήσει ανταγωνιστικές τις οικονομίες τους. Η πραγματική αξία της δραχμής ή του εσκούδο είναι πολύ χαμηλότερη από εκείνη του ευρώ. Αυτό που θα συμβεί είναι έτσι αυτό που πάντα συμβαίνει όταν σε μια οικονομία κυκλοφορούν δύο νομίσματα με διαφορετική αξία: οι πολίτες θα προσπαθήσουν να ανταλλάξουν το ταχύτερο δυνατό το εγχώριο νόμισμα με σκληρά ευρώ ή θα μεταφέρουν απλώς τις αποταμιεύσεις τους στο εξωτερικό. Αντί να τονώσει την οικονομία, το νέο νομισματικό καθεστώς θα ενισχύσει την παραοικονομία.

Το αποτέλεσμα θα είναι έτσι το αντίθετο από αυτό που προβλέπουν ο Λίκε και οι άλλοι επικριτές του ευρώ: θα υπάρξει μεγαλύτερη αβεβαιότητα. Οι πολίτες θα πρέπει να διατηρούν δύο λογαριασμούς και κανείς δεν θα μπορεί να προβλέψει την αξία που θα έχουν αύριο τα χρήματά τους. Οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές.

Η επικράτηση του ισχυρού νομίσματος

Στο παρελθόν, έχουν χρησιμοποιηθεί συχνά παράλληλα νομίσματα σε μια οικονομία. Το γερμανικό μάρκο ήταν ένα συνηθισμένο νόμισμα στα Βαλκάνια κατά τη δεκαετία του '90 και το αμερικανικό δολάριο είναι πολύ δημοφιλές σήμερα σε πολλές λατινοαμερικάνικες χώρες. Το Ελ Σαλβαδόρ, μάλιστα, κήρυξε το 2001 το δολάριο επίσημο νόμισμά του.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, το ισχυρό νόμισμα υπερίσχυσε πάντα του αδύνατου παραλλήλου του. Οι πολίτες στα Βαλκάνια και τη Λατινική Αμερική ακολουθούσαν έναν οικονομικό κανόνα: το σταθερό νόμισμα είναι καλύτερο για την αποταμίευση, ενώ το αδύνατο δαπανάται το ταχύτερο δυνατό. Ή ανταλλάσσεται.

Μείωση εργατικού κόστους, πλήγμα στις κυβερνήσεις

Ο Λίκε θεωρεί ότι με τα παράλληλα νομίσματα θα μειωθεί το εργατικό κόστος στη νότια Ευρώπη. Ένας Έλληνας που έπαιρνε 2.000 ευρώ τον μήνα θα πρέπει τώρα να τα βγάλει πέρα με 1.000 ευρώ και 1.000 δραχμές, αποδεχόμενος ταυτόχρονα την υποτίμηση της δραχμής. Αυτό θα εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες. Όσοι καταφέρουν να μεταφέρουν τις καταθέσεις τους στο εξωτερικό θα γλυτώσουν τις συνέπειες της υποτιθέμενης «ήπιας» υποτίμησης. Για να μη συμβεί αυτό, θα πρέπει να υπάρξουν αυστηροί έλεγχοι στις μεταφορές κεφαλαίων, κάτι δύσκολο στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση.

Την ίδια ώρα, θα πληγούν και οι κυβερνήσεις. Ενώ το χρέος τους θα είναι σε ευρώ, τα μισά από τα φορολογικά τους έσοδα θα είναι σε δραχμές ή εσκούδο, που σταδιακά θα χάσουν την αξία τους. Η πιθανή κατάρρευσή τους, μαζί με την κατάρρευση των τραπεζών και των επιχειρήσεων, θα επηρεάσει ολόκληρη την παγκόσμια χρηματοπιστωτική βιομηχανία, και ιδιαίτερα τη γερμανική. Ακόμη κι ο ίδιος ο Λίκε το παραδέχεται: «Η μετάβαση σε ένα δεύτερο εθνικό νόμισμα περιλαμβάνει έναν αριθμό τεχνικών προβλημάτων»…