«Οι τυφλοί ή ο ήχος των μικρών πραγμάτων σε μεγάλο σκοτεινό τοπίο»

15:32 23/7/2015 - Πηγή: Attiki Press

Η Ζωή Χατζηαντωνίου, χορογράφος και κινησιολόγος, έχει κάνει ιδιαίτερα σκηνοθετικά βήματα τα τελευταία χρόνια.

Από την Ηρώ Μητρούτσικου

Μετά την υπέροχη παράσταση “Η Άφιξη”-μια οπτική και ηχητική αφήγηση για όλες τις ηλικίες, με θέμα τη μετανάστευση σε έναν φανταστικό τόπο και χρόνο- την οποία παρουσίασε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, τον Γενάρη (με ήχους πάλι του Δημ.Καμαρωτού), σκηνοθετεί, τώρα, για πρώτη φορά κείμενο, λόγο δηλαδή, στο Φεστιβάλ Αθηνών και μας παρουσιάζει το αλληγορικό δράμα

του Μορίς Μέτερλινκ (1862-1949), θέλοντας να μιλήσει για την ηθελημένη τύφλωση τόσα χρόνια σε κατάσταση κρίσης, για την εθελοτυφλία, τη ζωή, τον θάνατο, αλλά και τα δίπολα που διακατέχουν το έργο του μεγάλου Βέλγου συγγραφέα.

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ:

Ο γαλλόφωνος βέλγος ποιητής, δοκιμιογράφος και θεατρικός συγγραφέας Μορίς Μέτερλινκ (1864-1949) τιμήθηκε με βραβείο το Νόμπελ το 1911. Το θεατρικό του έργο θεωρείται προδρομικό του Μπέκετ και του Πίντερ. Τα κύρια θέματα του είναι ο θάνατος και το νόημα της ζωής.

Τα έργα του είναι συμβολιστικά και χαρακτηρίζονται από μοιρολατρία και μυστικισμό, είναι άχρονα, συχνά αντλούν από μεσαιωνικούς θρύλους, δεν έχουν συγκρούσεις και ανατροπές, ενώ απουσιάζει η πλοκή χάριν της εσωτερικής δράσης. Υπάρχει, δηλαδή, φαινομενική στασιμότητα, αν και υποβόσκει ένας διαρκής αναβρασμός. Επίσης τα πρόσωπα των δραμάτων του δεν είναι «χαρακτήρες», ίσως ειναι σύμβολα.

Το “Πελλέας και Μελισσάνθη”(1892) και το “Η Αριάδνη & ο Κυανοπώγων”(1901) έγιναν όπερες (Κλ.Ντεμπισί/Π.Ντούκας), ενώ “Το Γαλάζιο πουλί” (1908) έχει μεταφερθεί αρκετές φορές στον κινηματογράφο.

ΤΟ ΕΡΓΟ:

Το συγκεκριμένο έργο ορίζεται ως αλληγορία με βιβλικές αναφορές.

Στην καρδιά ενός δάσους (ίσως αρχαίου), μια ομάδα τυφλών προσμένει τον οδηγό της. Όλοι τους ζούνε σε ένα ίδρυμα για τυφλούς, σε ένα μικρό νησί. Τους φροντίζουν καλόγριες και ένας οδηγός, ο οποίος πια έχει γεράσει πολύ. Ο δε γιατρός του ιδρύματος έχει πεθάνει εδώ και καιρό.

Η σημερινή ημέρα είναι η τελευταία βόλτα που τους κάνει ο οδηγός τους στο ύπαιθρο. Μπαίνει χειμώνας και θέλει να απολαύσει τον τελευταίο ήλιο. Τον ακολουθούν, αλλά με όχι και τόσο μεγάλη χαρά. Προτιμούσαν να κάτσουν μέσα στους τοίχους της αυλής του ιδρύματος! Ο οδηγός τους αφήνει σε ένα σημείο του δάσους και εξαφανίζεται. Όταν, μετά από ώρες τελικά, διαπιστώνουν ότι εκείνος δεν θα επιστρέψει ποτέ, αντί να κάνουν κάτι, αφήνονται στο έλεος ενός σκοτεινού πεπρωμένου.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ:

«Oι τυφλοί, ή Ο ήχος των μικρών πραγμάτων σε μεγάλο σκοτεινό τοπίο»:

Αντιμετωπίζοντας την τυφλότητα όχι ως σωματικό αλλά ως οντολογικό γεγονός, η Ζωή Χατζηαντωνίου και ο Δημήτρης Καμαρωτός συνθέτουν μια παράδοξη όπερα ήχων και χειρονομιών, εμπνευσμένη από το έργο «Οι τυφλοί» (1890). Η Σαβίνα Γιαννάτου και ένας χορός έξοχων ηθοποιών πρωταγωνιστούν σε μια μεταφυσική και παιγνιώδη παράσταση-παραβολή για την αδράνεια των θνητών «καταμεσής σε ένα άπειρο που δεν είναι ποτέ αδρανές», όπως το περιγράφει ο Μέτερλινκ.

Η παράσταση ξεκινά με τους ήχους του πιάνου. Ο Θόδωρος Κοτεπάνος, καθισμένος δίπλα στο ηλεκτρολογείο, φωτισμένος, αλλά αθέατος από τους περισσότερους θεατές, δίνει τον ρυθμό. Δίπλα του η Σαββίνα Γιαννάτου με υπέροχους, άναρθρους ήχους συνοδεύει το μεγαλύτερο μέρος της παράστασης, θυμίζοντας την παλιά Σαββίνα, όπως εκείνη πρωτοσυστήθηκε πριν δεκαετίες στο κοινό! Στο ηλεκτρολογείο ο ίδιος ο Δημ.Καμαρωτός φτιάχνει, επιτόπου, το ηχητικό περιβάλλον της παράστασης. Από εκεί ψηλά, πίσω από την τελευταία σειρά, θα ξεκινήσει η ομάδα των τυφλών να προχωράει μπουλούκι μέσα από τις θέσεις των θεατών και να ανεβαίνει στη σκηνή, ενσωματώνοντας έτσι και το πλήθος των θεατών μέσα στην παράσταση και κάνοντάς τους μέρος του προβληματισμού τους… Τέσσερις γυναίκες και τέσσερις άνδρες, ντυμένοι οι περισσότεροι με νυχτικά, τυφλοί. Σιωπή.

Αργότερα, άλλοι μιλάνε συνεχώς, άλλοι προσεύχονται, άλλοι τραγουδάνε. Μια πιο νέα γυναίκα, που την αποκαλούν τρελή, και πότε-πότε βλέπει, θηλάζει το μωρό της. Κάποιοι είναι εκ γενετής τυφλοί, άλλοι βλέπανε τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, ένας πιο ηλικιωμένος βλέπει μόνο μια γραμμή φωτός, όταν υπάρχει φως.

Ένας θίασος γνωστών ηθοποιών, βετεράνων (και μη): Μαρία Κεχαγιόγλου, Υβόννη Μαλτέζου, Γιώργος Μπινιάρης, Αννέζα Παπαδοπούλου, Χρήστος Στέργιογλου, Χάρης Τσιτσάκης, Μηνάς Χατζησάββας, με μεγαλύτερη (ηλικιακά) αυτών την Ξένια Καλογεροπούλου. Και οι 8 θα ενσαρκώσουν 12 ρόλους. Και οι 8 αποτελούν ένα σύνολο. Ο ηθοποιός που παίζει τον γηραιότερο ρόλο, θα υποδυθεί και το μωρό!

Προς το τέλος του έργου, όταν η ομάδα των τυφλών ανακαλύψει ότι ο οδηγός τους κείτεται ανάμεσά τους νεκρός, η Σαββίνα Γιαννάτου -που τόση ώρα τους παρακολουθούσε από ψηλά- σαν κάποιος θεός, θα κατέβει στην σκηνή και θα κάτσει στην άκρη παρακολουθώντας από κοντά το δράμα τους, αλλά μην επεμβαίνοντας… Όμως, ούτε οι ίδιοι επεμβαίνουν για να αλλάξουν την κατάσταση τους! Η τύφλωση γίνεται εθελοτυφλία.

Όπως συμβολικό είναι το κείμενο, έτσι κι η παράσταση εμπεριείχε πολλά συμβολικά σημεία, ενώ ήταν πανέμορφη εικαστικά.

Τα τέσσερα βασικά στοιχεία του κόσμου επί σκηνής: νερό, φως (προβολείς και φάρος), γη (λουλούδια), αέρας (προσπαθούν να ακούν συνέχεια τη θάλασσα για να καταλάβουν που βρίσκονται)! Αφαιρετικό κείμενο, σχεδόν ελλειπτικό, με χαλαρή δραματουργία. Το κείμενο του Μέτερλινγκ δεν έχει πειραχτεί, έχουν προστεθεί, μόνο, κάποια ποιήματά του. Σαν θέμα θυμίζει λίγο το “Περιμένοντας τον Γκοντό”. Δεν μπορεί να θεωρηθεί αμιγώς θεατρικό αυτό το κείμενο, έτσι κι αλλιώς η γραφή του Μέτερνιγκ είναι ιδιαίτερη. Ωστόσο, είμαι της άποψης ότι δεν χρειάζεται όλα τα κείμενα να ανεβαίνουν στο θέατρο! Στην συγκεκριμένη παράσταση παρ’ όλη την live εξαιρετική μουσική και τους live ηλεκτρονικούς ήχους (Δ.Καμαρωτός), τα όμορφα, χρωματιστά κουστούμια (Ελ.Μανωλοπουλου), τον απλό σκηνικό χώρο με την απειλή που ακούγεται από ψηλά και μακριά (Ελ.Λούκου) και τους δύσκολους φωτισμούς (Λ.Παυλόπουλος) η παράσταση έχασε και κούρασε, καθότι δεν είχε καμία κορύφωση, ούτε καν την στιγμή της ανακάλυψης του πτώματος.

Παίχτηκε στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, 12-13 Ιουλίου 2015

ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ:

Αίας, Βύρωνας

Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, Βρυσάκι

Ο γάμος, Άλσος Γαλατσίου, Σάρρας-Μαρκόπουλο

Η νεράιδα, Λίμνη Βουλιαγμένης

Φεστιβάλ Αθηνών, Πειραιώς 260