Ομιλία Βανς: Μια «μπάλα καταστροφής» στο Μόναχο

08:10 15/2/2025 - Πηγή: Attiki Press

Η εμφάνιση του Τζέι Ντι Βανς στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου δεν πέρασε απαρατήρητη. Αντιθέτως, η ομιλία του νέου αντιπροέδρου των ΗΠΑ αποτέλεσε σημείο αναφοράς για διπλωμάτες και αξιωματούχους, με πολλούς να την χαρακτηρίζουν ως μία από τις πιο προκλητικές και ανατρεπτικές τοποθετήσεις Αμερικανού ηγέτη στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Ο Βανς, υιοθετώντας μια ρητορική που ελάχιστα θύμιζε το παραδοσιακό διπλωματικό ύφος των ΗΠΑ,

εξαπέλυσε δριμεία επίθεση στη «πολιτική του κατεστημένου», κάλεσε την Ευρώπη να αυστηροποιήσει τη στάση της απέναντι στη μετανάστευση και παρομοίασε τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τους Σοβιετικούς λόγω της κριτικής τους προς την άκρα δεξιά. Οι τοποθετήσεις του προκάλεσαν αμηχανία και αγανάκτηση, με διπλωμάτες να μιλούν για ένα σοκ που έγινε αμέσως αισθητό σε όλη την αίθουσα.

Το Politico, σε εκτενή ανάλυσή του, κατέγραψε τις αντιδράσεις 14 διπλωματών που βρέθηκαν στην ομιλία, σημειώνοντας ότι το κυρίαρχο συναίσθημα ήταν η έκπληξη και η οργή. «Κανείς δεν μιλάει για τίποτε άλλο», ανέφερε χαρακτηριστικά ένας αξιωματούχος από χώρα της Ανατολικής Ευρώπης. Οι σαρδόνιοι γέλωτες που ακούστηκαν στην αίθουσα όταν ο Βανς μίλησε για «κοινές αξίες» και οι ανοιχτές επικρίσεις για τον τόνο και το περιεχόμενο της ομιλίας του, μαρτυρούν το μέγεθος της αναστάτωσης που προκάλεσε η τοποθέτησή του.

Η αντίδραση της Ευρώπης και οι φόβοι για το μέλλον

Οι δηλώσεις του Βανς δεν προκάλεσαν μόνο άμεσες αντιδράσεις αλλά και έντονο προβληματισμό για τη νέα κατεύθυνση της αμερικανικής πολιτικής. Διπλωμάτες και αξιωματούχοι ανησυχούν ότι οι ΗΠΑ απομακρύνονται ριζικά από τη μέχρι πρότινος σταθερή συμμαχία τους με την Ευρώπη και ότι η πολιτική Τραμπ, που βρίσκει έκφραση μέσα από τον Βανς, σηματοδοτεί μια εποχή αυξημένων εντάσεων και αβεβαιότητας. Αξιωματούχοι όπως ο Γερμανός υπουργός Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους, δεν έκρυψαν την ενόχλησή τους, δηλώνοντας ότι «δεν είναι αποδεκτό να συγκρίνεται η Ευρώπη με αυταρχικά καθεστώτα». Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Ρωσία, Μάικλ ΜακΦόλ, τόνισε πως ο Βανς φάνηκε να αγνοεί το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες εκφράζονται ελεύθερα στις δημοκρατίες τους, και πως οι πολιτικές δυνάμεις που εκπροσωπούν τις απόψεις του Βανς συμμετέχουν ήδη στα ευρωπαϊκά κοινοβούλια.

Για ποιον μιλούσε πραγματικά ο Βανς;

Παρά την αποδοκιμασία, υπήρξαν και εκείνοι που είδαν την ομιλία του Βανς με διαφορετικό μάτι. Σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, η τοποθέτησή του δεν είχε στόχο τους παρευρισκόμενους διπλωμάτες, αλλά το ευρύτερο ακροατήριο εκτός της αίθουσας. Ο Βανς φέρεται να απευθύνθηκε σε λαϊκιστικές δυνάμεις της Ευρώπης, οι οποίες επιδιώκουν να αποδυναμώσουν τα παραδοσιακά κόμματα και να ανατρέψουν τις πολιτικές ισορροπίες στην ήπειρο. Οι αντιδράσεις από τους Ρεπουμπλικανούς στις ΗΠΑ δείχνουν ότι η προσέγγιση αυτή είχε τη στήριξη των αμερικανικών πολιτικών κύκλων που τάσσονται υπέρ μιας πιο απομονωτικής και επιθετικής πολιτικής απέναντι στην Ευρώπη. Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Τζον Κόρνιν από το Τέξας ήταν ξεκάθαρος: «Οι Ευρωπαίοι πέρασαν καλά για αρκετό καιρό, αλλά αυτές οι μέρες τελείωσαν». Η διάσκεψη του Μονάχου άφησε πίσω της ένα σαφές μήνυμα: η σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Οι Ευρωπαίοι αντιλαμβάνονται πλέον ότι δεν μπορούν να βασίζονται στην Ουάσιγκτον όπως στο παρελθόν, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν να επαναπροσδιορίζουν τη στρατηγική τους προς μια πιο εσωστρεφή και επιθετική κατεύθυνση. Το ερώτημα που απομένει είναι αν η Ευρώπη μπορεί να προσαρμοστεί σε αυτή τη νέα πραγματικότητα και να χαράξει τον δικό της δρόμο σε έναν κόσμο όπου οι «παλιές ΗΠΑ» δεν υπάρχουν πια.