Παραγωγές του Κιμούλη, χωρίς λόγο

17:07 22/5/2015 - Πηγή: Attiki Press

Σαίξπηρ σε ανούσιο, αλλά πλούσιο ανέβασμα, με κλεμμένο μάλιστα Δ.Τ. κι ένας Πίντερ που δεν βλεπόταν!

Από την Ηρώ Μητρούτσικου

Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (1564-1616) έγραψε το έργο “King Lear” μεταξύ 1603-1606, χρησιμοποιώντας έναν προχριστιανικό μύθο που βασιζόταν σε αληθινή ιστορία! Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο Γκλομπ.

Στο «Βασιλιάς Ληρ», ο βασιλιάς διαπράττει το τραγικό λάθος να παραιτηθεί από το θρόνο του, λόγω ηλικίας,

και να παραχωρήσει το βασίλειο του στις κόρες του. Η αλαζονεία τον τυφλώνει και αποκληρώνει την μικρότερη κόρη του (παρότι αυτή αγαπάει πιο πολύ), ενώ στη συνέχεια οι δυο ευεργετημένες κόρες τoν προδίδουν. Παράλληλα, ο Γκλόστερ παραπλανημένος από ψέμματα του νόθου γιου του, αποκληρώνει τον νόμιμο γιο του. Όλα αυτά τα γεγονότα οδηγούν στον θάνατο του Ληρ και των τριών θυγατέρων του και στην τύφλωση του Γκλόστερ (σαν ένας άλλος Οιδίποδας). Πρόκειται, δηλαδή, για την παράλληλη ιστορία δυο πατεράδων που μέσα από την καταστροφή οδηγούνται στην γνώση.

«Βασιλιάς Ληρ»

Ο Γιώργος Κιμούλης έχει πρωταγωνιστήσει σε αρκετά έργα του Σαίξπηρ. Στα 60 του χρόνια αποφάσισε να υποδυθεί τον Ληρ και κάλεσε τον γνωστό Σλοβένο Τομάζ Παντούρ να τον σκηνοθετήσει. Αρχικά κινηματογραφικός και μετά θεατρικός σκηνοθέτης, ο Παντούρ έκανε αυτό που ξέρει καλύτερα: ονειρικές, εντυπωσιακές εικόνες. Δυστυχώς, όμως, το θέατρο είναι πρώτα λόγος και μετά όλα τα άλλα… Σε αυτή την παράσταση χορτάσαμε θέαμα, αλλά όχι Σαίξπηρ, ούτε καν καταλάβαμε την ιστορία του Ληρ!

Ο Κιμούλης μετέφρασε ο ίδιος την διασκευή του Σαιξπηρικού έργου, που είχε κάνει η αδελφή του σκηνοθέτη, όμως όλη η ποίηση του κειμένου του Σαίξπηρ χάθηκε. Επίσης αν και κάλεσε μερικούς από τους καλύτερους, καταξιωμένους, νέους ηθοποιούς να τον πλαισιώσουν, ήταν από τις παραστάσεις που δεν «ακούς» το κείμενο…

Συμπερασματικά, το αποτέλεσμα, αν και φιλόδοξο, ήταν απογοητευτικό. Από την αρχή υπήρξαν αρνητικά δεδομένα. Από την διασκευή έχουν αφαιρεθεί πολλά πρόσωπα (Ώλμπανυ, Κορνουάλης, Όσβαλντ) με πιο σημαντική έλλειψη την αφαίρεση του ρόλου του Κεντ. Παρακολουθήσαμε έναν Ληρ που ούτε 80χρονος είναι, ούτε κουρασμένος για να παραδώσει την εξουσία του, που κλωτσάει σαν σκυλί τον αγαπημένο του γελωτοποιό και πηγαινοέρχεται πάνω κάτω. Ένας κλασσικός Κιμούλης, φωνακλάς στην αρχή, πιο ήπιος μετά, αλλά ποτέ συνειδητοποιημένος Ληρ. Εννέα ηθοποιοί επί σκηνής, σε μια μεγαλειώδη παράσταση χωρίς ουσία, μια και κανείς τους δεν κατάλαβε τί παίζει.

Δεν ξέρω αν φταίει ο λίγος χρόνος προβών ή το ότι ο σκηνοθέτης δεν γνωρίζει Ελληνικά, αλλά πρώτη φορά είδα τόσους καλούς ηθοποιούς μαζεμένους και να μην καταλαβαίνουν τί λένε. Να εκφέρουν λόγια, να κάνουν αυτά που τους έβαλε ο σκηνοθέτης να κάνουν (πολλές φορές χωρίς εξήγηση) και να μην βλέπω ούτε έναν χαρακτήρα, ούτε έναν ρόλο. Και φυσικά όταν οι ηθοποιοί δεν έχουν πλάσει ρόλους, πώς να ονειρευτεί το κοινό; Πώς να κρατηθεί κολλημένο στις θέσεις του και μάλιστα επί δυόμιση ώρες; Όλοι οι ηθοποιοί απλώς εκφέρανε τα λόγια τους και το κοινό απλά χάζευε ένα όμορφο αισθητικά θέαμα. Από το διάλειμμα και μετά, όμως, αφού τα είχες δει όλα, δεν υπήρχε κάτι να σε κρατήσει, ούτε οι όμορφες εικόνες! Κι ακόμα κι αν γνώριζες το έργο, με δυσκολία καταλάβαινες την εξέλιξη και, όπως ήταν φυσικό, η παράσταση κούραζε.

Το να καταβρέχονται οι πρωταγωνιστές ή να κουβαλάνε κουβάδες επί σκηνής είναι θεατρικό εύρημα των τελευταίων χρόνων. Έτσι μια μονομαχία μετατράπηκε σε οικειοθελή διαγωνισμό ποιός θα κρατήσει περισσότερο την αναπνοή του μέσα στο νερό του κουβά! Και μια και δεν γινόταν και τίποτα και όλα ήταν χλιαρά, ο σκηνοθέτης επιστράτευσε κουβάδες με αίμα για να δείξει πόσο πολύ αίμα θα έπρεπε να χύνεται σε αυτή την Σαιξπηρική τραγωδία…

Ο πολυτάλαντος Αργύρης Πανταζάρας ξεχώρισε μόνο και μόνο λόγω της έντονης σωματικότητας του ρόλου του κι όχι γιατί όσα έκανε δικαιολογούνταν με κάποιον τρόπο. Ο Γκλόστερ και η Κορντέλια γίνανε, ίσως, οι πιο αδιάφοροι ρόλοι σε αυτή την διασκευή και ούτε εμείς καταλαβαίναμε τον ρόλο τους μέσα στο έργο, ούτε καν οι ηθοποιοί τί υποδύονται! Ο, πάντα καλός, Γιώργος Γάλλος, ήταν χειρότερος κι από τις τρεις κόρες (Κ.Καρβούνη, Στ.Γουλιώτη, Π.Τσιλίκα) που, αβοήθητες ως ήταν, δεν έπαιζαν κάτι μακριά από τον εαυτό τους… Αρκετές γυμνές και ημίγυμνες εμφανίσεις για Σαίξπηρ (Γ.Κιμούλης, Χάρης Τζωρτζάκης, Κόρα Καρβούνη) ελάχιστα δικαιολογημένες• δεν έπεισαν, αλλά δεν προκαλούσαν κιόλας.

Το μόνο εντυπωσιακό ήταν το εικαστικό κομμάτι (Sven Jonke) με πολλές αναφορές (Οστεμάγιερ, καμπαρέ, Κουρδιστό πορτοκάλι). Ενδιαφέροντα έως εντυπωσιακά τα μαύρα-γκόθικ κοστούμια (Felype de Lima) και βαθύ κόκκινο για τον πρωταγωνιστή, χωρίς, όμως, τελικά να με ενθουσιάσουν και χωρίς να συμβολίζουν κάτι για τον κάθε ρόλο.

Η σκηνή έχει χωριστεί σε δύο μέρη, αντίθετα από ότι συνηθίζεται: το ξύλινο υπερυψωμένο βάθρο βρισκόταν μπροστά από την πρώτη σειρά καθισμάτων, ενώ το πίσω μέρος της σκηνής δεν ήταν υπερυψωμένο. Οχτώ πολυθρόνες πάνω στο βάθρο χρησίμευαν ελάχιστα στη δράση και συνάμα εμπόδιζαν την θέαση των έξι πρώτων σειρών! Αυτό σημαίνει ότι πάνω από 180 άτομα έχαναν εκφράσεις και πρόσωπα, αλλά και την ολότητα του σκηνικού περιβάλλοντος! Δεν μου έχει ξανασυμβεί καρέκλα να με κάνει να χάνει μέρος της παράστασης…

Προβολές πίσω στον τοίχο (Dorian Kolundzija): τίτλοι, λέξεις που πρόφερε κάποιος ηθοποιός, αεροπλάνα του 2ου παγκοσμίου, παιδάκια και τέλος το πρόσωπα που κάθε ρόλου που εγκατέλειπε τον μάταιο αυτό κόσμο (βοηθητικό θα πεις μια και δεν καταλαβαίναμε ακριβώς τί γίνεται και αν όντως πέθαναν οι κόρες) κτλ. Αρκετό ενδιαφέρον είχαν οι φωτισμοί (Juan Gomez Cornejo ). Όμορφη η σκηνή της θύελλας, αν και θύμιζε πιο πολύ τρικυμία. Το ωραιότερο σημείο της παράστασης ήταν τα τρία κοριτσάκια -οι τρεις κόρες του Ληρ κατά την παιδική τους ηλικία.

Και κάτι ακόμα:

Και για να κλείσουμε: η υπερπαραγωγή Κιμούλη-Παντούρ είχε ενσκήψει τόσο πολύ στην ανάλυση του κειμένου που δεν προλάβαινε να γράψει ένα κειμενάκι για το δελτίο τύπου… Τί έκανε, λοιπόν; Έκλεψε το κείμενο από το Δελτίου Τύπου μιας άλλης παράστασης Ληρ και μάλιστα πολύ πρόσφατης! Συγκεκριμένα της σκηνοθεσίας του Γ.Παπαγιάννη που παίχτηκε πέρυσι (Θ.Τέχνης Φρυνίχου) και φέτος τον χειμώνα (Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού). Το κείμενο του Γιάννη Παπαγιάννη ήταν το εξής:

«Με επίκεντρο τον τραγικό ήρωα και περιβάλλον τις σκοτεινές δολοπλοκίες που εξυφαίνονται χάριν της εξουσίας την οποία παραδίδει ο γερασμένος και μωρός βασιλιάς, η παράσταση εστιάζει στην εγκατάλειψη, τη μοναξιά και την «εξ αποκαλύψεως» συνειδητοποίηση από τους ήρωες των απλών, όχι όμως και αυτονόητων, αξιών – όπως η αγάπη και η ανθρώπινη φύση καθ” αυτή».

Στο Δ.Τ. του Κιμούλη προστέθηκε μια σειρά για εισαγωγή και παραλήφθηκε η λέξη «μωρός»! Ο καθένας μπορεί να κάνει τις υποθέσεις του…

Η παράσταση παίχτηκε στην Αθήνα, στον μεγάλο χώρο της Πειραιώς 260, ενώ η αυλαία έπεσε στην Θεσσαλονίκη στις 16 Μαΐου.

Party time

Τον χειμώνα ο Κιμούλης ανέβασε Πίντερ σε δική του παραγωγή. Με το που ξεκίνησε η παράσταση καταλάβαινες ότι ο ηθοποιός που απευθυνόταν στο κοινό, όχι απλά δεν έχει καμία επαφή με αυτά που έλεγε, αλλά στην ουσία του έχει επιβληθεί και ένας τρόπος εκφοράς. Η συνέχεια ήταν χειρότερη. Ηθοποιοί που φωνάζουν σαν να βρίσκονται στην Επίδαυρο, σε μια αίθουσα περίπου δέκα σειρών (“Απομηχανής Θέατρο”), κουρδισμένοι στην ένταση, εκτός από τον Κιμούλη! Ήταν τόσο άσχημο και κακό που χρειάστηκε να ανοίξω ξανά το πρόγραμμα για να βεβαιωθώ ότι σκηνοθετούσε ο Κιμούλης. Έλεγα δεν είναι δυνατόν…

Παρεμπιπτόντως, το πρόγραμμα έγραφε διάφορα, αλλά όχι ποιά κείμενα και ποιά μονόπρακτα του Πίντερ χρησιμοποιήθηκαν!

Όλα είχαν “φορεθεί” στους συντελεστές της παράστασης με αποτέλεσμα να είναι αφύσικοι και άσχημοι επί σκηνής. Όταν ο ηθοποιός ευχαριστιέται αυτό που κάνει φαντάζει όμορφος όσο βρίσκεται επί σκηνής. Σε αυτή την παράσταση συνέβαινε το αντίθετο. Αποκορύφωμα αυτού ήταν η σέξυ παρουσία της παράστασης, στην οποία είχε επιβληθεί να έχει τόσο βαθιά φωνή που ήταν τραγελαφικό! Ο δε Κιμούλης, αν και επιδεικτικός, ήταν ο μόνος που μιλούσε σε νορμάλ ένταση με κάποια φαινομενική ηρεμία. Γιατί, άραγε…

Δεν ξέρω τί είναι χειρότερο για έναν σκηνοθέτη, να σκηνοθετεί όλους τους ηθοποιούς του άσχημα και να παίζει αυτός καλά, ή να παίζουν οι ηθοποιοί καλά και αυτός να είναι ασκηνοθέτητος; Σε αυτή την παράσταση ωστόσο, δεν υπήρχε τίποτα όμορφο. Σωστός ρυθμός ναι, μίνιμαλ σκηνικό ναι, αλλά τίποτα άλλο. Κακόγουστα κουστούμια, κακοί τονισμοί, κακή υποκριτική κι ένα έργο που ενώ καταλάβαινες τί θέλει να πει, το μήνυμά του, έτσι όπως παρουσιαζόταν, απλά δεν σε ενδιέφερε…

Με μεγάλη δυσκολία άντεξα. Η παράσταση, όμως, δεν άντεξε και κατέβηκε πριν την ώρα της…