Τα μυθολογικά πλάσματα στην Αρχαία Ελλάδα

15:45 17/1/2015 - Πηγή: Attiki Press

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της αρχαίας ελληνικής τέχνης είναι τα φανταστικά πλάσματα. Πέρα από τα αγάλματα των θεών του Ολύμπου, παρατηρούμε γοργόνες, γρύπες, κενταύρους και σφίγγες.

Τα μυθολογικά τέρατα απασχόλησαν τους τεχνίτες την εποχή του Χαλκού. Για παράδειγμα, η αίθουσα του θρόνου, στην Κνωσό είναι διακοσμημένη με τοιχογραφίες γρυπών, οι οποίοι είχαν σώμα λιονταριού αλλά κεφάλι και φτερά αετού. Πιστεύεται πως ο θρόνος έδινε υπερφυσικές ιδιότητες σε όποιον καθόταν εκεί. Επίσης, το ανάγλυφο της Πύλης

των Λεόντων, η οποία αποτελούσε την κύρια είσοδο της Ακρόπολης των Μυκηνών, παριστάνει δύο συμμετρικά αντιμέτωπα ακέφαλα λιοντάρια. Κάποιοι όμως, υποστηρίζουν πως δεν ήταν λιοντάρια, αλλά γρύπες.

Κατά τη σκοτεινή περίοδο, μετά την καταστροφή των Μυκηναϊκών ανακτόρων, βρέθηκε το Λευκάντι της Εύβοιας ένα κεραμικό ειδώλιο (10ος αι. π.Χ.) που αναπαριστά ένα πλάσμα με διττή φύση, μισός άνθρωπος και μισό άλογο. Πεντακόσια χρόνια αργότερα, οι Κένταυροι διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στα γλυπτά που κοσμούν τον Παρθενώνα, στην Αθήνα.

Σύμφωνα με τον Πίτερ Στιούαρτ, διευθυντή της κλασικής τέχνης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, αυτά τα «μικτά πλάσματα» , όπως οι Κένταυροι, κυριάρχησαν τον 7ο αι. π.Χ. στην ελληνική κεραμική και μεταλλοτεχνία. Εκείνη την περίοδο, η ελληνική κοινωνία ήταν υπό την επιρροή ξένων πολιτισμών εξαιτίας των Ελλήνων εμπόρων που είχαν έντονη παρουσία σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Για να ευχαριστήσουν τους θεούς για την καλή τους τύχη, πρόσφεραν σε θρησκευτικά ιερά, χάλκινα δοχεία που απεικόνιζαν τεράστια κεφάλια γρυπών.

Δύο αιώνες αργότερα, τα πλάσματα παρουσιάστηκαν από τους καλλιτέχνες με διαφορετικό τρόπο, πιο ανθρώπινο και όμορφο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Μέδουσα, η οποία αρχικά απεικονιζόταν με δόντια και ρυτίδες, ενώ κατά το δεύτερο μισό του πέμπτου αιώνα είχε τη μορφή μιας γοητευτικής γυναίκας. Επιπλέον, οι Σάτυροι, πλάσματα με σεξουαλική διέγερση, μεθυσμένα, με μυτερά αυτιά και ουρές αλόγων, από τη μία πλευρά παρουσιάζονταν άγριοι και απολίτιστοι, ενώ από την άλλη συμμετείχαν στα συμπόσια σαν εξευγενισμένοι Αθηναίοι πολίτες.

Είναι δεδομένο πως οι Έλληνες δεν περίμεναν ποτέ να συναντήσουν έναν Κένταυρο, μια Σφίγγα ή ένα Σάτυρο, αλλά θεωρούσαν πως με αυτές τις απεικονίσεις είχαν τη δυνατότητα να εκφράσουν καλύτερα την κοσμοθεωρία τους και τις ιδέες τους για την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό.