Τι είναι η σιδηροπενία και πώς αντιμετωπίζεται

17:37 29/11/2015 - Πηγή: Attiki Press

Αποτελεί συχνά ένα σιωπηρό πρόβλημα που η διάγνωσή του αργεί χρονικά να τεθεί. Συμβαίνει όταν τα επίπεδα σιδήρου στο αίμα ή στις αποθήκες του σώματός μας βρίσκονται σε χαμηλά ή, μερικές φορές, σε ανεπαρκή επίπεδα.Έτσι ακριβώς προκαλείται η λεγόμενη “έλλειψη σιδήρου” ή “σιδηροπενία”.

Ο σίδηρος είναι ένα από τα πιο σημαντικά μικροθρετικά συστατικά, με πληθώρα δράσεων για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού μας. Ο ρόλος της διατροφής στη διατήρηση των επιπέδων σιδήρου σε φυσιολογικά επίπεδα είναι εξαιρετικά σημαντικός. Η συστηματική κατανάλωση πηγών σιδήρου, όπως το συκώτι, το κόκκινο

κρέας, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα ολικής άλεσης προϊόντα και τα δημητριακά πρωινού (ιδιαίτερα τα εμπλουτισμένα), είναι απαραίτητη για την αναπλήρωση του σιδήρου που χάνεται μέσα από τις καθημερινές λειτουργίες του οργανισμού μας.

Ο οργανισμός μας προσπαθεί να ανταπεξέλθει στις καθημερινές του ανάγκες με χαμηλότερη διαθεσιμότητα στο μέταλλο αυτό και αντλεί συνεχώς σίδηρο από το “απόθεμα”, αποδομώντας την πρωτεΐνη φερριτίνη, που αποθηκεύει τον σίδηρο στους ιστούς.

Συχνά, η έλλειψη σιδήρου είναι ασυμπτωματική, με αποτέλεσμα να μη διαγιγνώσκεται, παρά μόνο όταν υφίσταται για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Πιθανά συμπτώματα αποτελούν η εύκολη κούραση, το διαρκές αίσθημα της αδυναμίας, η μειωμένη προσοχή και αποδοτικότητα, καθώς και η αλλαγή στο χρώμα του δέρματος (χάνεται το φυσικό ροζ χρώμα).

Ο σίδηρος συντελεί στη σωστή μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς, στη σύνθεση του γενετικού υλικού DNA, στην ομαλή διεξαγωγή πολλαπλών βιοχημικών αντιδράσεων. Η ημερήσια πρόσληψη σιδήρου με τις τροφές, η διάθεση και η απώλεια σιδήρου ευρίσκονται σε λεπτή ισορροπία στον υγιή οργανισμό με αποτέλεσμα τα επίπεδα του ζωτικού αυτού μετάλλου να διατηρούνται σε φυσιολογικά επίπεδα.

Ως σιδηροπενία ορίζεται η παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μείωση του σιδήρου του οργανισμού. Η σιδηροπενία προκύπτει ως αποτέλεσμα διατάραξης του φυσιολογικού κύκλου πρόσληψη σιδήρου – ομαλή διάθεση σιδήρου – φυσιολογική απώλεια σιδήρου. Στην περίπτωση αυτή, η φεριτίνη, που αποτελεί μέτρο των σιδηραποθηκών του σώματος μειώνεται, ενώ στην απλή γενική αίματος μπορεί να εμφανιστεί και χαμηλός αιματοκρίτης. Τα κύρια αίτια της σιδηροπενίας είναι η ανεπαρκής πρόσληψη σιδήρου με την διατροφή (π.χ. χορτοφαγία με κακό συνδυασμό φυτικών πηγών σιδήρου) η κακή απορρόφηση (π.χ. νοσήματα εντέρου), η αυξημένη δέσμευση σιδήρου σε ιστούς του σώματος (πχ. πνευμονική αιμοσιδήρωση), οι αιμορραγικές καταστάσεις (π.χ. γαστρορραγία).

Αρκετές φορές ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα, όπως η ασπιρίνη προκαλούν αφανή ή εμφανή απώλεια σιδήρου από το γαστρεντερικό σύστημα. Η κύηση και η γαλουχία αυξάνει σημαντικά τις ανάγκες της γυναίκας σε σίδηρο , με αποτέλεσμα η πλήρωση των σιδηραποθηκών να είναι δυσχερής. Η ελάττωση του σιδήρου του σώματος προκαλεί συμπτώματα όπως διαταραχές συγκέντρωσης, διαταραχή μνήμης, εύκολη κόπωση, ζάλη, δύσπνοια, αίσθημα ταχυκαρδίας, λιποθυμία, αλλοιώσεις από το δέρμα, τα νύχια και τα μαλλιά, όπως εύκολη ρυτίδωση, αύξηση ευθραυστότητας. Σε σοβαρή σιδηροπενία αναπτύσσονται σχισμές στις γωνίες του στόματος, διαστροφή συμπεριφοράς, κοιλονυχία, νευρολογικά σύνδρομα.

Κατά την διερεύνηση της σιδηροπενίας, στοιχεία από το ιστορικό που αφορούν την ηλικία, την διατροφή, την χρήση φαρμάκων, το οικογενειακό ιστορικό, την έκθεση σε τοξικές ουσίες, το κάπνισμα, τις συνήθειες του εντέρου, το χρώμα των ούρων και των κοπράνων είναι πολύ σημαντικά. Τα στοιχεία αυτά σε συνδυασμό με τα αντικειμενικά ευρήματα της ιατρικής εξέτασης είναι σημαντικά για την παραγγελία των εργαστηριακών εξετάσεων που απαιτούνται, την εντόπιση του αιτίου της σιδηροπενίας και τη σωστή αποκατάστασή της. Σήμερα υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία.

Χορτοφαγία και σίδηρος

Ο σίδηρος που περιέχεται στο κρέας απορροφάται πιο αποτελεσματικά συγκριτικά με το σίδηρο των φυτικών προϊόντων, λόγω της αλληλεπίδρασης του τελευταίου με τανίνες και συστατικά των τροφών. Φυτικές πηγές σιδήρου είναι τα όσπρια, η σόγια, το πιτυρούχο ψωμί, το σπανάκι, το κουνουπίδι, οι ελιές, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, το φύτρο σταριού. Ο σίδηρος των φυτικών τροφών μεταβολίζεται συνήθως πιο δύσκολα, η ικανότητα όμως του οργανισμού σας να τον επεξεργάζεται μπορεί να αυξηθεί εάν πιείτε ταυτόχρονα ένα φρέσκο χυμό πορτοκάλι, που μόλις στύψατε. Στους χορτοφάγους χορηγούνται ειδικοί συνδυασμοί τροφίμων για την αποτροπή σιδηροπενίας.

Πηγές: mednutrition.gr και enallaktikidrasi.com