Ψωνίζω άρα υπάρχω;

10:42 20/6/2013 - Πηγή: Dimotiko Safari

Η διαταραχή καταναγκαστικών αγορών ανήκει στις διαταραχές ελέγχου των παρορμήσεων αν και για πολλούς μοιράζεται πολλά κοινά στοιχεία με τα προβλήματα εθισμού. Χαρακτηρίζεται από επίμονη επιθυμία, σκέψεις και ενασχόληση με την διαδικασία αγορών καθώς και ανεξέλεγκτα επεισόδια αγορών. Στις περιπτώσεις καταναγκαστικών αγορών τα άτομα βιώνουν μια έντονη... εσωτερική ένταση/διέγερση για αγορά που κορυφώνεται και τελικώς εκτονώνεται με την επιτέλεση της πράξης αγοράς. Η διαδικασία της αγοράς και της απόκτησης συνοδεύεται από συναισθήματα ευφορίας, χαράς, ικανοποίησης, ανακούφισης και πληρότητας,

ενώ σε δεύτερο χρόνο από ενοχές απογοήτευση και λύπη για την αδυναμία αντίστασης σε αυτή την ορμή.

Γράφει η Ψυχολόγος και Γνωσιακή- Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια, κυρία Λητώ Καλογεράκη.
Αποτελεί συνήθως χρόνιο πρότυπο συμπεριφοράς που φαίνεται να χρησιμοποιείται ως ένας ανεπιτυχής τρόπος αυτορρύθμισης του συναισθήματος. Συνήθως τα άτομα που εμφανίζουν καταναγκαστικές αγορές αναφέρουν ότι των επεισοδίων αγοράς προηγούνται αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις όπως λύπη, άγχος, καταθλιπτική διάθεση, θυμός, ανία.
Έτσι καταφεύγουν στις αγορές με στόχο την επιδίωξη της βραχύβιας ευχαρίστησης που προκαλεί η διαδικασία της αγοράς και η απόκτηση. Όμως μακροπρόθεσμα καταλήγουν να εγκλωβίζονται σε έναν φαύλο κύκλο συνεχούς επιδίωξης της ευχαρίστησης και της εκτόνωσης της ορμής καθώς και αποφυγής των δυσάρεστων συναισθημάτων.
Ο τρόπος όμως αυτός αποβαίνει τελικά δυσλειτουργικός και επιβλαβής. Το άτομο καταλήγει να ορίζεται παρά να ορίζει την συμπεριφορά αυτή με αποτέλεσμα ποίκιλες και σοβαρές επιπτώσεις στην κοινωνική, επαγγελματική και προσωπική ζωή. Η ενασχόληση με το θέμα των αγορών (να τις σκέφτεται, να τις προσμένει, να τις σχεδιάζει, να απορροφάται κατά την διαδικασία) τείνει να καταλαμβάνει μεγάλο μέρος του χρόνου της καθημερινότητας του ενώ συνήθης είναι και η μεγάλη οικονομική επιβάρυνση (συσσώρευση χρεών σε δάνεια και πιστωτικές κάρτες).
Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι το πρόβλημα των καταναγκαστικών αγορών δεν φαίνεται να σχετίζεται με το εισόδημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι και άτομα με χαμηλό εισόδημα δεν αποκλείονται από αυτήν την προβληματική συμπεριφορά. Στις περιπτώσεις αυτές η στόχευση τους έχει να κάνει με αντικείμενα μειωμένης αξίας, αντίστοιχης της δικής τους οικονομικής αγοραστικής δύναμης (π.χ. αγορές από καταστήματα outlet, μαζικές αγορές αγαθών μικρής αξίας ή προσφορών). Επίσης πολλές φορές παρατηρείται ότι η δυσλειτουργική αυτή συμπεριφορά συνεχίζεται ακόμα και σε περιόδους ένδειας και οικονομικής στενότητας με αποτέλεσμα να επιβαρύνουν περαιτέρω την ήδη επιβαρυμένη οικονομική τους κατάσταση.