Τα ήθη και έθιμα των Θεοφανείων από όλη την Ελλάδα

10:42 6/1/2014 - Πηγή: Dimotiko Safari

Μεγάλη γιορτή του Χριστιανισμού, ημέρα φανέρωσης των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας, επίσημη αργία: ....
Τα Θεοφάνεια γιορτάζονται κάθε χρόνο (6 Ιανουαρίου) με θρησκευτική ευλάβεια, λαμπρότητα και όλες τις τελετουργικές τιμές. Ανφέρονται επίσης και ως Επιφάνια ή Φώτα. Διαβάστε παρακάτω τα κυριότερα έθιμα των Θεοφανείων ανά την Ελλάδα, ήθη και έθιμα που διατηρούνται αναλλοίωτα στον χρόνο, έχοντας σκοπό να προσδώσουν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα ιερότητας και τιμής στη συγκεκριμένη εορταστική

μέρα.

Τα κάλαντα των Φώτων ψάλλονται από τα παιδιά την παραμονή της εορτής σε πολλές παραλλαγές. Συνηθίζεται στα παιδιά να προσφέρεται ένα μικρό συμβολικό ποσό ή διάφορα γλυκίσματα.

Ανέλκυση του Σταυρού ή το «πιάσιμο του Σταυρού»: Γίνεται από κολυμβητές, τους λεγόμενους Βουτηχτάδες, κατά την τελετή της Κατάδυσης του Τιμίου Σταυρού. Αυτός που πιάνει τον Σταυρό, αφού πρώτα τον φιλήσει, τον περιφέρει στις οικίες και λαμβάνει πλούσια δώρα. Η κατάδυση του Σταυρού, κατά τη λαϊκή πίστη, δίνει στο νερό καθαρτικές και εξυγιαντικές ικανότητες.

Αγιασμός των οικιών από τους ιερείς: Στην Ελλάδα ο αγιασμός γίνεται για πρώτη φορά την παραμονή των Θεοφανίων και λέγεται «Μικρός Αγιασμός» ή «Πρωτάγιαση» ή «Φώτιση». Με την Πρωτάγιαση, ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με τον Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό «αγιάζει» ή «φωτίζει» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό. Παλαιότερα, οι λαϊκές δοξασίες συνέδεαν τον φωτισμό των σπιτιών με την εξαφάνιση των καλικάντζαρων, τους οποίους φαντάζονταν να φεύγουν περίτρομοι με την έλευση του ιερέα, κραυγάζοντας: «Φύγετε να φύγουμε κι έφτασε ο τρουλόπαπας με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του!»

Στη Λευκάδα μαζί με τον σταυρό ρίχνουν στη θάλασσα πορτοκάλια δεμένα μεταξύ τους και έτσι αγιάζονται. Μετά τα κρεμάνε στις εικόνες των εκκλησιών. Σε ένα άλλο νησί, την Ερμιόνη, οι... βουτηχτάδες πριν την ιεροτελεστία φορούν παραδοσιακά ναυτικά ρούχα και γυρνάνε από σπίτι σε σπίτι για να φέρουν καλή τύχη και να δεχτούν κεράσματα και ευχές από τους κατοίκους.
Στην Καστοριά από την άλλη την ημέρα των Θεοφανείων αναβιώνουν τα Ραγκουτσάρια. Το έθιμο αυτό θέλει τους κατοίκους να φορούν τρομακτικές μάσκες για ξορκίσουν το κακό. Στη Δράμα, ένα αντίστοιχο έθιμο έχει την ονομασία Ροκατζάρια.
Σε πολλά χωριά της Χαλκιδικής την ημέρα των Φώτων, οι Φωταράδες κάνουν την εμφάνισή τους, ενώ συγκεκριμένα στον Άγιο Πρόδρομο οι Φούταροι βγαίνουν στο χωριό με τα ρόπαλά τους, χορεύουν και αντί για χρήματα για τα κάλαντα τους παίρνουν κρέας και λουκάνικα.
Στη Θεσσαλία οι κάτοικοι πηγαίνουν τα εικονίσματά τους στο ποτάμι και τα ραντίζουν με τoν σταυρό που έχει αγιαστεί, ενώ στα Δωδεκάνησα οι βουτηχτάδες κρατούν την ανάσα όσο περισσότερο μπορούν για να ξορκίσουν το κακό και να έχουν τύχη για τη χρονιά που ξεκίνησε.