Έλληνες ερευνητές πιο κοντά στη θεραπεία του καρκίνου

20:54 18/11/2013 - Πηγή: TNSite

Ερευνητές του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», μαζί με ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στις ΗΠΑ και το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον της Βρετανίας, έκαναν ένα ελπιδοφόρο βήμα προόδου στην ανοσοθεραπεία του καρκίνου.

Η επιστημονική εργασία θα δημοσιευθεί στο έγκριτο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ «Proceedings of the National Academy of Sciences» (PNAS). Στην έρευνα,

με επικεφαλής τον δρ. Ευστράτιο Στρατίκο του Εργαστηρίου Χημείας Πρωτεϊνών του Ινστιτούτο Πυρηνικών & Ραδιολογικών Επιστημών & Τεχνολογίας, Ενέργειας & Ασφάλειας του «Δημόκριτου», συμμετείχαν επίσης οι Έλληνες ερευνητές Δημήτρης Γεωργιάδης, Ευθαλία Ζερβούδη, Εμμανουήλ Σαριδάκης, Π. Κοκκάλα και Ειρήνη Μαυρίδη.

Η χρήση του ανοσοποιητικού συστήματος του ίδιου του ασθενούς (ανοσοθεραπεία) αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη εναλλακτική θεραπευτική οδό σε σχέση με την επικρατούσα σήμερα χημειοθεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου, η οποία είναι συχνά αναποτελεσματική λόγω της χαμηλής εκλεκτικότητας και της υψηλής τοξικότητας των ουσιών που χρησιμοποιούνται.

Μέχρι στιγμής όμως οι ανοσολογικές θεραπευτικές προσεγγίσεις δεν έχουν φέρει ακόμα τα αναμενόμενα αποτελέσματα σε κλινικό επίπεδο. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο χαμηλό επίπεδο κατανόησης που οι επιστήμονες έχουν για το πώς ακριβώς το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να διακρίνει ποια κύτταρα είναι καρκινικά και πώς ο καρκίνος μαθαίνει να αποφεύγει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Κατά τα τελευταία χρόνια έχει διαπιστωθεί από διάφορες έρευνες, ότι τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να αποφύγουν το ανοσοποιητικό σύστημα καταστρέφοντας τα «σήματα» που «εκπέμπει» το κάθε κύτταρο, όταν είναι άρρωστο. Τέτοια σήματα, που ονομάζονται αντιγονικά πεπτίδια, σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να καταστρέφονται από ένζυμα μέσα στο κύτταρο, που ονομάζονται αμινοπεπτιδάσες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την αμινοπεπτιδάση ERAP1.

Όπως έχει ήδη αποδειχθεί, το μπλοκάρισμα αυτού του ενζύμου μπορεί να οδηγήσει στην ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος, στη θανάτωση των καρκινικών κυττάρων και, τελικά, στην πλήρη ανάρρωση πειραματόζωων από καρκινικούς όγκους. Αν και θεωρητικά το μπλοκάρισμα της αμινοπεπτιδάσης ERAP1 μπορεί να επιτευχθεί από φαρμακευτικές ουσίες που ονομάζονται αναστολείς, η ανάπτυξη τέτοιων αναστολέων για την ERAP1 έχει αποδειχθεί στην πράξη ιδιαίτερα δύσκολη.

Αν και έχουν περάσει περισσότερα από δέκα χρόνια από την ανακάλυψη της ERAP1, καμία ερευνητική ομάδα στον κόσμο δεν έχει ακόμα ανακοινώσει την ανάπτυξη αποτελεσματικών αναστολέων για αυτό το ένζυμο. Η επιτυχία των Ελλήνων ερευνητών και των ξένων συνεργατών τους είναι ότι, μετά από πολυετείς μελέτες του εν λόγω ενζύμου, κατάφεραν να αναπτύξουν χημικές ουσίες που το μπλοκάρουν αποτελεσματικά και, έτσι, μπορούν να ενεργοποιήσουν την παραγωγή των αντιγονικών πεπτιδίων.

Μάλιστα, οι επιστήμονες απέδειξαν πειραματικά, ότι τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος μπορούσαν, παρουσία αυτών των αναστολέων, να αναγνωρίσουν αποτελεσματικά τα καρκινικά κύτταρα που κανονικά διαφεύγουν του ανοσοποιητικού συστήματος και δημιουργούν καρκινικούς όγκους σε πειραματόζωα.

Τα ερευνητικά αυτά αποτελέσματα, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του «Δημόκριτου», «εδραιώνουν για πρώτη φορά, ότι η φαρμακολογική αναστολή ενζύμων που καταστρέφουν αντιγονικά πεπτίδια, μπορεί να αποτελέσει μια νέα πολλά υποσχόμενη διέξοδο για την ανοσοθεραπεία του καρκίνου. Με αυτό τον τρόπο ανοίγουν τον δρόμο σε μελλοντικές μελέτες για τη βελτιστοποίηση και την αξιολόγηση πιθανών κλινικών εφαρμογών αυτής της κατηγορίας αναστολέων».