Το CSI στα Αντικύθηρα!

18:00 19/8/2015 - Πηγή: Espresso

ΡΕΠΟΡΤΑΖΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΤο CSI στα Αντικύθηρα!Τετάρτη, Αύγουστος 19, 2015 - 17:53

Οι επιστήμονες θα αναλύσουν αρχαίο DNA σε κεραμικά αγγεία που ανασύρθηκαν από το ναυάγιο

Το CSI «έρχεται» στα... Αντικύθηρα! Τις υπερσύγχρονες μεθόδους των αμερικανικών εγκληματολογικών εργαστηρίων θέλουν να εφαρμόσουν οι επιστήμονες σε κεραμικά αγγεία που ανασύρθηκαν από το ομώνυμο ναυάγιο.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΘΗ ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗ
[e-mail]

Στόχος

είναι να εξαγάγουν και να αναλύσουν αρχαίο γενετικό υλικό από το εσωτερικό των αντικειμένων, που θα αποκαλύψει τι ακριβώς περιείχαν την εποχή που βυθίστηκε το πλοίο, πριν από 2.000 και πλέον χρόνια. Η ανάκτηση αρχαίου DNA από αμφορείς και λαγύνους που έχουν παραμείνει στον βυθό επί 20 αιώνες δεν είναι εύκολη υπόθεση. Είναι ωστόσο εφικτή, χάρη στην τεχνολογία που αναπτύχθηκε για τη διαλεύκανση εγκλημάτων και την οποία διαθέτουν σήμερα τα εργαστήρια της αστυνομίας στα αναπτυγμένα κράτη! Την τεχνολογία αυτή «δανείζεται» η σύγχρονη Αρχαιολογία προκειμένου να ρίξει φως στο μακρινό παρελθόν.

Υποβρύχιες ανασκαφές

Πρόσφατα, η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (ΕΕΑ) και το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole των ΗΠΑ ζήτησαν από το υπουργείο Πολιτισμού την άδεια για την διεξαγωγή επιστημονικής ανάλυσης με τη μέθοδο του DNA σε επτά αγγεία που ανασύρθηκαν παλαιότερα από το ναυάγιο των Αντικυθήρων. Την αποκάλυψη κάνει ο αρχαιολόγος-ερευνητής του Woods Hole και συνεργάτης της ΕΕΑ, δρ Μπρένταν Φόλεϊ, ο οποίος τα τελευταία χρόνια συμμετέχει ανελλιπώς στις υποβρύχιες ανασκαφές στον βυθό των Αντικυθήρων.

«Η πρώτη φάση είναι η άντληση αρχαίου DNA από τα πολυτελή κεραμικά τεχνουργήματα του πλοίου, ώστε να προσδιορίσουμε το αρχικό περιεχόμενό τους. Για αρχή θα πάρουμε δείγματα από επτά τεχνουργήματα: λαγύνους, όλπες (σ.σ.: είδος οινοχόης), μυροδόχους και κανάτες που ανασύρθηκαν το 1901 και το 1976» λέει ο Αμερικανός ερευνητής. Οπως αναφέρει ο ίδιος, η μέθοδος που θα χρησιμοποιηθεί δεν προκαλεί βλάβες στα αγγεία και είναι βγαλμένη όχι από τα τηλεοπτικά, αλλά από τα πραγματικά... CSI, δηλαδή τα εργαστήρια της αστυνομίας των ΗΠΑ!

«Αυτόν τον μήνα θα συλλέξουμε τα δείγματα από τα αγγεία χρησιμοποιώντας μια μη καταστρεπτική τεχνική που συνιστούν επιστήμονες από τα εγκληματολογικά εργαστήρια της αμερικανικής αστυνομίας και αναμένουμε τα αποτελέσματα έως το τέλος του 2015» εξηγεί ο δρ Φόλεϊ και προσθέτει: «Αν αυτή η πιλοτική έρευνα αποκαλύψει αρχαίο DNA, τότε θα υποβάλουμε νέο αίτημα για παροχή αδείας, ώστε να ερευνήσουμε πολύ περισσότερα τεχνουργήματα από το ναυάγιο». Σύμφωνα με πληροφορίες της «Espresso», το αίτημα προς το υπουργείο Πολιτισμού βρίσκεται σε εκκρεμότητα και η απόφαση αναμένεται το προσεχές διάστημα.

Τι έδειξε η έρευνα του 2011

Η γενετική ανάλυση σε αρχαίους αμφορείς προσφέρει στους επιστήμονες πολύτιμες πληροφορίες για το εμπόριο στην αρχαιότητα. Αυτό δείχνει και η αντίστοιχη έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2011 από τον δρα Μπρένταν Φόλεϊ, σε συνεργασία με τους διδάκτορες Αρχαιολογίας της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Θεοτόκη Θεοδούλου και Δημήτρη Κουρκουμέλη, καθώς και τη μοριακή βιολόγο Μαρία Χάνσον. Οι επιστήμονες κατάφεραν να εξαγάγουν και να αναλύσουν DNA από εννέα αμφορείς από ναυάγια της Μεσογείου, που χρονολογούνται από τον 5ο έως τον 3ο αιώνα π.Χ.

Το αποτέλεσμα έδειξε ότι οι αρχαίοι Ελληνες ναυτικοί εμπορεύονταν ένα ευρύ φάσμα τροφίμων και όχι μόνο το κρασί. Γενετικό υλικό από σταφύλι (προφανώς υπήρχε στο κρασί) βρέθηκε μόνο σε πέντε από τα εννέα δοχεία, ενώ έξι από αυτά περιείχαν DNA από ελιά (ενδεχομένως να περιείχαν ελαιόλαδο). Στους αμφορείς βρέθηκε επίσης DNA από όσπρια, τζίντζερ (πιπερόριζα), καρύδια, άρκευθο (κωνοφόρο δέντρο) και βότανα όπως δυόσμο, θυμάρι και ρίγανη. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η εξέταση DNA από υποβρύχια αντικείμενα από διαφορετικές χρονικές περιόδους θα μπορούσε να αποκαλύψει την ποικιλία των αγορών που αναπτύσσονταν στη Μεσόγειο.

Νέες καταδύσεις σε βάθος μεγαλύτερο των 50 μέτρων

Λίγα 24ωρα απομένουν για την επανέναρξη της συστηματικής υποβρύχιας ανασκαφής στα Αντικύθηρα. Την Τρίτη 25 Αυγούστου οι καταδυόμενοι αρχαιολόγοι και οι δύτες της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων (ΕΑΑ) θα αρχίσουν ξανά τις «βουτιές» στον χώρο του ιστορικού ναυαγίου, σε βάθος μεγαλύτερο των 50 μέτρων, με την ελπίδα ότι θα φέρουν στο φως και νέες αρχαιότητες. Η προηγούμενη φάση της ανασκαφής έγινε το φθινόπωρο του 2014 και έδωσε σημαντικά ευρήματα, όπως μια σχεδόν ακέραιη λάγυνο (στάμνα), έναν χάλκινο δακτύλιο και τον μολύβδινο στύπο της άγκυρας του σκάφους.

Το σημαντικότερο εύρημα ήταν ένα μεγάλο χάλκινο δόρυ που ανήκει σε κάποιο άγνωστο έως τώρα μαρμάρινο ή χάλκινο άγαλμα. Το πιο ενθαρρυντικό όμως είναι το γεγονός ότι τον περασμένο Ιούνιο η ΕΕΑ ολοκλήρωσε την ψηφιακή υποβρύχια αποτύπωση και τρισδιάστατη απεικόνιση ακριβείας στην περιοχή του ναυαγίου. Ετσι, οι αρχαιολόγοι έχουν πληρέστατη εικόνα του χώρου, πράγμα που θα βοηθήσει πολύ στην ανασκαφή που θα ακολουθήσει. Η αποτύπωση έγινε από εξειδικευμένη ομάδα του πανεπιστημίου του Σίδνεϊ με τη χρήση του αυτόνομου υποβρύχιου οχήματος «Sirius» και με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Woods Hole.