Ανάγκη της εποχής ένα σχολείο που μορφώνει και δεν εξοντώνει τους μαθητές

15:43 15/9/2018 - Πηγή: Alfa Vita

Αρθρογράφος: Δημήτρης Κοιλάκος

Ενα από τα μαθητικά συνθήματα που δίνει με σαφήνεια το στίγμα των διεκδικήσεων και του προσανατολισμού του μαθητικού κινήματος είναι το εξής: «Θέλουμε σχολείο που να μορφώνει και όχι να εξοντώνει». Οι πρόσφατες ανακοινώσεις Γαβρόγλου για το Λύκειο αποδεικνύουν για ακόμα μια φορά τη διαχρονική επικαιρότητά του. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ έχει σχεδιάσει ένα Λύκειο εξοντωτικό για τους μαθητές, άκρως ανταγωνιστικό και αντιπαιδαγωγικό, με αλλεπάλληλες εξετάσεις σε πολλαπλά επίπεδα, με αποκλειστικό στόχο

το ξεσκαρτάρισμά τους.

Να μπει στο στόχαστρο ο πραγματικός ένοχος

Συχνά λέγεται ότι οι μαθητές θέλουν απλά να ξεμπερδεύουν με το σχολείο, δίχως να νοιάζονται για το τι μαθαίνουν, αφού τα ζόρια που αντιμετωπίζουν οι ίδιοι και οι λαϊκές οικογένειες δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια για τέτοιες «πολυτέλειες». Ετσι, όμως, πέφτει στις πλάτες τους η ευθύνη για κάτι που ούτε καν κλήθηκαν να επιλέξουν. Αλλωστε, είναι τουλάχιστον αστείο να πει κανείς για έναν μαθητή που παίζει στα δάχτυλα τις πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία και μπορεί να μιλάει με λεπτομέρειες για αυτές, ότι αποστρέφεται γενικά τη γνώση.

Μπορεί όμως ο μαθητής να καταλάβει πώς λειτουργούν όλα αυτά, ποια άλματα στην επιστήμη και την τεχνική χρειάστηκαν για να γίνουν μπορετά, σε ποιες συνθήκες πραγματοποιήθηκαν; Είναι δική του ευθύνη αν δεν έχει αυτήν τη γνώση, αν δεν μπορεί να τη βρει μέσω του σχολείου; Είναι ευθύνη των μαθητών ότι η δομή και το περιεχόμενο, ο άκρως ανταγωνιστικός χαρακτήρας του σχολείου και τα αλλεπάλληλα ταξικά φίλτρα ευνοούν την απαξίωση της γενικής παιδείας και της μόρφωσης; Είναι δική τους ευθύνη ότι πολλά από τα σχολικά βιβλία καλλιεργούν τον ανορθολογισμό, είναι παιδαγωγικά ακατάλληλα και απαράδεκτα ως προς το επιστημονικό τους περιεχόμενο;

Φταίνε οι ίδιοι που το βάρος στην εκπαιδευτική διαδικασία έχει μετατοπιστεί από τη γνώση στις δεξιότητες και την πληροφορία, με αποτέλεσμα να μην έχουν το γνωστικό υπόβαθρο να κρίνουν τα αποτελέσματα μιας αναζήτησης στο «Google» ή στη «Wikipedia», που εκ των πραγμάτων είναι πιο άμεσες πηγές πληροφόρησης σε σχέση με οποιοδήποτε βιβλίο; Μήπως πιστεύει κανείς ότι οι μαθητές θέλουν να γίνονται θύματα των hoaxes που κυκλοφορούν ευρύτατα και μέσω ίντερνετ; Φταίει το όριο χαρακτήρων στο «Twitter» που οι μαθητές συχνά δυσκολεύονται να χειριστούν σύνθετες προτάσεις και να χρησιμοποιήσουν ευρύτερο λεξιλόγιο ή ο τρόπος που διδάσκονται τη Γλώσσα στο σχολείο, μέσα από συνταγές μαγειρικής και διαφημίσεις κ.λπ., εστιάζοντας στη χρηστικότητα και την επικοινωνιακή διάσταση, χωρίς να καταπιάνονται με τη μελέτη σημαντικών λογοτεχνικών έργων κ.λπ., που αναδεικνύουν τον γλωσσικό πλούτο, διευρύνουν τους ορίζοντες της σκέψης; Φταίνε οι ίδιοι που η παρακολούθηση διαφόρων λογής βίντεο στο «Youtube» μοιάζει στα μάτια τους ο πιο θελκτικός τρόπος για να περάσουν την ώρα τους, όταν ο ελεύθερος χρόνος μετριέται με το σταγονόμετρο και τα όρια μεταξύ ρηχής διασκέδασης και ουσιαστικής ψυχαγωγίας έχουν καταστεί δυσδιάκριτα; Φταίνε οι ίδιοι που το «Facebook» και το «Instagram» τούς φαίνονται ως η πιο άμεση μορφή κοινωνικοποίησης και αναπτύσσουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις μέσω αυτών, όταν το σχολείο, ο τρόπος και οι ρυθμοί ζωής που τους επιβάλλονται δεν τους διαμορφώνουν διαφορετικό υπόβαθρο για την ανάπτυξη των κοινωνικών τους σχέσεων; Οχι βέβαια!

Ολα αυτά είναι αποκλειστική ευθύνη του καπιταλιστικού συστήματος και των κυβερνήσεών του που διαδοχικά προσθέτουν τα λιθαράκια τους σε ένα σχολείο που υποδαυλίζει την απαξίωση της ολόπλευρης μόρφωσης, προωθώντας τη στρατηγική του κεφαλαίου και της ΕΕ. Είναι ευθύνη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, συγκεκριμένα, που εδώ και πάνω από τρία χρόνια διακυβέρνησης δεν έχει ακουμπήσει ακόμα αυτά τα απαράδεκτα σχολικά βιβλία, όχι προφανώς γιατί δεν πρόλαβε, αλλά γιατί συμφωνεί με την κατεύθυνσή τους. Είναι δημιούργημα αυτού του σάπιου συστήματος η ανελέητη καθημερινότητα του μαθητή, που δεν αφήνει χώρο και μεράκι για να καλλιεργηθούν απρόσκοπτα ευρύτερα ενδιαφέροντα και να καταπιαστεί συνειδητά με τα όσα θαυμαστά δημιούργησε ο άνθρωπος με τα χέρια και το μυαλό του στο διάβα των χρόνων.
Η μόρφωση δεν μετριέται «με το κιλό»

Οι μαθητές ξέρουν πολύ καλά ότι η μόρφωση δεν μετριέται «με το κιλό», δεν έχει να κάνει με το αν θα διδάσκονται περισσότερα ή λιγότερα μαθήματα σε μια τάξη. Ξέρουν και θέλουν αυτό που τους χρειάζεται. Θέλουν ένα σχολείο που να τους προσφέρει ολόπλευρη μόρφωση, ώστε να μπορούν να καταλαβαίνουν τι συμβαίνει γύρω τους, γιατί συμβαίνει, ποιος φταίει, πώς μπορεί να αλλάξει και σε ποια κατεύθυνση πρέπει να γίνει αυτό.

Είναι προκλητικός εμπαιγμός προς τους μαθητές ο υπουργικός ισχυρισμός ότι η λύση στην «πλήρη αδιαφορία για τα μαθήματα γενικής παιδείας» είναι όχι μόνο να εξαλειφθούν αυτά σχεδόν παντελώς από την Γ' Λυκείου, αλλά και να διαγραφεί εντελώς η τάξη αυτή από τις «εγκύκλιες σπουδές»! `Η ότι είναι λάθος «ο πολύ δραματικός διαχωρισμός ανάμεσα σε γενική παιδεία και κατεύθυνση» και αντί το λάθος να διορθώνεται, να καταργείται ουσιαστικά η γενική παιδεία ήδη από τη Β' Λυκείου! Αλήθεια, πιστεύει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ότι οι μαθητές νοσταλγούν την επιστροφή στα χρόνια του Μεσαίωνα και προτείνει τα μόνα μαθήματα που θα κάνουν υποχρεωτικά όλοι οι μαθητές της Γ' Λυκείου να είναι η Νεοελληνική Γλώσσα και Γραμματεία (κατ' αντιστοιχία με τα Λατινικά στα χρόνια του Γαλιλαίου) και τα Θρησκευτικά, μαζί και η Γυμναστική; Αλλά τι να πει κανείς όταν εξοβελίζεται από τα Λύκεια η διδασκαλία της εξελικτικής θεωρίας στη Βιολογία...

Οι μαθητές ξέρουν πολύ καλά ότι στο φευγιό της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα είναι πολλά αυτά που χρειάζεται να μάθουν για να τα βγάλουν πέρα με τις δυσκολίες της ζωής και για να γνωρίσουν τις ομορφιές της, αλλά απαιτούν παράλληλα να μην πληρώνουν ένα σκασμό λεφτά οι γονείς τους και να μη «σκοτώνονται» οι ίδιοι από την εξάντληση και το άγχος μπροστά σε έναν εξεταστικό μαραθώνιο. Είναι, λοιπόν, ψευτοδίλημμα το «περισσότερα ή λιγότερα μαθήματα» σε ένα Λύκειο που μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε υβρίδιο φροντιστηρίου και εξεταστικού κέντρου.

Είναι, άλλωστε, ακριβώς αυτός ο εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας και η φροντιστηριοποίηση του Λυκείου που το καθιστούν ανιαρό, απονεκρώνουν κάθε διάθεση και κίνητρο για να εμβαθύνει ο μαθητής στη γνώση, να απολαύσει την ικανοποίηση του να μπορεί να απαντά ερωτήματα που του γεννιούνται και όχι να βάζει φρένο στους προβληματισμούς του, γιατί αυτά «δεν είναι για τις εξετάσεις».

Μη γελιέται κανείς. Αν δεν ήταν η θηλιά του ανταγωνισμού και των εξοντωτικών εξετάσεων που σφίγγει το λαιμό του, ο μαθητής που ονειρεύεται να σπουδάσει Φυσική, θα ήθελε πραγματικά να ξέρει σε ποιο ιστορικό - κοινωνικό πλαίσιο έζησαν και δούλεψαν ο Γαλιλαίος, ο Νεύτωνας και ο Αϊνστάιν, τι τροφοδότησε τη σκέψη τους, πώς κατέληξαν στις σπουδαίες επιστημονικές ανακαλύψεις τους και να μην απομνημονεύει ξερούς τύπους.

Ο μαθητής που ονειρεύεται να σπουδάσει Πληροφορική, θα ήθελε πραγματικά να ξέρει πώς ο άνθρωπος μπόρεσε να χειραγωγήσει τους νόμους της φύσης, ώστε να κάνει την πληροφορία να μεταδίδεται με ασύλληπτες ταχύτητες σε κάθε γωνιά του κόσμου, και όχι να μαθαίνει ξερούς αλγόριθμους.

Ο μαθητής που θέλει να σπουδάσει Οικονομικά, θα ήθελε να ξέρει πώς λειτουργούν και πώς αναπτύχθηκαν τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνικής, που αναμορφώνουν διαρκώς την παραγωγική βάση της οικονομίας, και όχι να διδάσκεται ότι ο εργαζόμενος είναι «κόστος» για την επιχείρηση και ότι οι βιομήχανοι, οι εφοπλιστές και οι τραπεζίτες είναι αυτοί που κινούν την οικονομία και όχι ο πραγματικός παραγωγός του πλούτου, η εργατική τάξη.

Ο μαθητής που ονειρεύεται να σπουδάσει Ιατρική ή Νοσηλευτική, θα ήθελε να ξέρει πώς και γιατί οι συνθήκες ζωής της εργατικής τάξης επιδεινώνουν την υγεία της και όχι ότι η υγεία του λαού είναι κόστος για την οικονομία και τα φάρμακα πρέπει να είναι πανάκριβα για να κερδίζουν οι φαρμακοβιομήχανοι.

Ο μαθητής που θέλει να σπουδάσει Ιστορία, θα ήθελε να μπορεί να επεξεργαστεί τα οικονομικά δεδομένα και να κατανοεί τις επιστημονικές ανακαλύψεις κάθε εποχής και όχι να βρίσκει στα σχολικά βιβλία «παρά των βασιλιάδων τα ονόματα», που λέει και ο Μπρεχτ.

Με δυο λόγια, δηλαδή, όλοι τους θα ήθελαν να μάθουν αυτά που θα έπρεπε να τους προσφέρουν τα μαθήματα που τους στερεί το Λύκειο που φτιάχνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και τους στερούσε το σχολείο που υπάρχει μέχρι σήμερα, με τον τρόπο που τα διδάσκει και τον προσανατολισμό που έχει.

Αυτό που σίγουρα δεν θα ήθελε και δεν θέλει ο μαθητής, είναι να μπαίνει σε μια διαδικασία που «τρώει η μύγα σίδερο και το κουνούπι ατσάλι» για να τα βγάλει πέρα στο Λύκειο, μια διαδικασία που σε κάθε καμπή της απειλεί να τον ξεβράσει.
Στον δρόμο του αγώνα, να συναντηθούν με την πρόταση του ΚΚΕ

Η απάντηση στις αγωνίες του μαθητή σήμερα, στην οργή που προκαλεί και το νέο κυβερνητικό σχέδιο, βρίσκεται στον δρόμο του αγώνα, στην οργανωμένη πάλη για ένα σχολείο που μορφώνει, κόντρα στην πραγματικότητα που διαμορφώνουν οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί.

Αυτή η διεκδίκηση μπορεί να συναντηθεί με την πρόταση του ΚΚΕ για το Ενιαίο 12χρονο Σχολείο της Σύγχρονης Γενικής Παιδείας, όπου αναφέρεται: «Η εξασφάλιση Βασικής - Γενικής Εκπαίδευσης για όλους, πριν από την επαγγελματική επιλογή, αποτελεί αδήριτη ανάγκη και δυνατότητα της εποχής. Η εξέλιξη των επιστημών, της τεχνολογίας, της παραγωγής, καθιστά αναγκαία τη Βασική - Γενική Εκπαίδευση, πάνω στην οποία θα οικοδομήσει ο νέος την παραπέρα κοινωνική του ανάπτυξη, την τεχνική, καλλιτεχνική, επιστημονική του ειδίκευση. (...) [Η] Γενική Παιδεία δεν είναι γνώση για πολλά πράγματα ή απλή εγκυκλοπαιδική συσσώρευση πληροφοριών. Είναι μέθοδος κατάκτησης του ειδικού, ικανότητα σύνδεσης των ειδικών γνωρισμάτων των φαινομένων και λύσης γενικών προβλημάτων».

*Ο Δημήτρης Κοιλάκος είναι μέλος του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ

Ετικέτες: Δημήτρης Κοιλάκοςμαθητέςσχολεία