Από το σανίδι στους αγώνες - Η σχετικά άγνωστη ιστορία των ηθοποιών της Αντίστασης

11:37 22/3/2017 - Πηγή: Alfa Vita

Η Ολυμπία Παπαδούκα, ένα από τα πιο δραστήρια μέλη του ΕΑΜ Θεάτρου, αναλαμβάνει τον πολύγραφο που φυλάσσεται στο καμαρίνι της. Την ίδια πορεία, πριν από εκείνη ή μαζί με αυτήν, είχαν επιλέξει δεκάδες άλλοι ηθοποιοί που πρωταγωνίστησαν στους κοινωνικούς αγώνες της χώρας: κυνηγημένοι από τη δικτατορία Μεταξά και έπειτα από τη χούντα, διεκδικώντας εργασία με δικαιώματα, εμπνέοντας με την τέχνη τους. Αυτή την άγνωστη πλευρά της ζωής τους αποφάσισε να αναδείξει το Σωματείο

Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ) με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα από την ίδρυσή του.

Το ΣΕΗ ιδρύθηκε το 1917, στον απόηχο των επαναστατικών γεγονότων που συντάρασσαν ολόκληρη την Ευρώπη. Μέλη του σπουδαίοι ηθοποιοί, έλαβαν μέρος σε εθνικοαπελευθερωτικούς πολέμους, στην Εθνική Αντίσταση, εξορίστηκαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και κάποιοι εκτελέστηκαν. Στη διάρκεια της δικτατορίας το Σωματείο διαλύεται από τη χούντα, όμως σχεδόν το σύνολο των μελών του αγωνίζεται για την ανατροπή της μέσα από παράνομες οργανώσεις. Τα επόμενα χρόνια πρωτοστατούν σε κινητοποιήσεις για εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα με σταθμό την πολύμηνη απεργία του 1978 με αίτημα την υπογραφή συλλογικής σύμβασης με την ΕΡΤ.

Η ζωή του ΣΕΗ, παράλληλη με το λαϊκό κίνημα και την ιστορία του τόπου, αποτυπώνεται σε μία μοναδική έκθεση με σπάνιο αρχειακό υλικό που θα φιλοξενείται μέχρι και αύριο στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» στο Θησείο: παλιά καταστατικά του σωματείου, εφημερίδες, ο παράνομος πολύγραφος της Παπαδούκα, δείγματα λογοκρισίας, προγράμματα παραστάσεων, φωτογραφίες του Λάμπρου Κωνσταντάρα από το Αλβανικό Μέτωπο, του Μάνου Κατράκη από τα ξερονήσια και άλλα σπουδαία τεκμήρια από τη ζωή και την πρωτοπόρα δράση Ελλήνων ηθοποιών τα τελευταία 100 χρόνια.

«Είμαστε όρθιοι»

«Ρόλος της τέχνης είναι να διασκεδάζει αλλά και να αφυπνίζει, να δίνει κουράγιο και να σηκώνει όρθιο τον άνθρωπο. Το πιο υπέροχο έργο ένας εξαθλιωμένος δεν μπορεί να το δει», λέει στο «Εθνος» ο αντιπρόεδρος του ΣΕΗ, ηθοποιός Νίκος Καραγιώργης. «Σε άγριες εποχές, εποχές φυλακίσεων, ξερονησιών και εκτελέσεων, ήταν πολλοί οι ηθοποιοί που δεν είπαν "θα κοιτάξω τη δουλειά μου" αλλά έκαναν αντίσταση με συνέπειες. Θέατρο παιζόταν και στη Μακρόνησο. Παιζόταν σε φορτηγά από κυνηγημένους ηθοποιούς. Οταν η Τζένη Καρέζη ανέβαζε το "Μεγάλο μας τσίρκο" συνελήφθη. Ετσι και σήμερα λέμε "κανένας μόνος του στην κρίση", οι ηθοποιοί πρέπει να είναι όρθιοι για να σηκώνουν όρθιους και τους υπόλοιπους ανθρώπους».

ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

«Με κάλεσαν στην Ασφάλεια για απολογία επειδή "παρουσιάζω κομμουνιστικά έργα". Τους ρώτησα ποια είναι κομμουνιστικά και μου απάντησαν: "Ο Πλούτος του Αριστοφάνη" και "Ο κατά φαντασίαν ασθενής του Μολιέρου"» Κάρολος Κουν (Από την έκθεση)

Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ ΠΑΠΑΔΟΥΚΑ

«Τις προκηρύξεις του ΕΑΜ τις τύπωνα στο καμαρίνι του Ρεξ»

«Ημουν υπεύθυνη της διαφώτισης του ΕΑΜ στο θέατρο. Είχα τοποθετήσει μικροπολυγραφάκους σε διάφορα σπίτια γύρω στο κέντρο της Αθήνας για να τους χρησιμοποιώ ανάλογα με την περίσταση. Εναν τέτοιο μικρό πολύγραφο είχα και στο καμαρίνι μου στο θέατρο Ρεξ. Τις προκηρύξεις τις τύπωνα εκεί. Πήγαινα στο θέατρο νωρίτερα από την παράσταση. Μακιγιαριζόμουν, ντυνόμουν (για να είμαι έτοιμη την ώρα που θα 'βγαινα στη σκηνή) και άρχιζα το τύπωμα», διαβάζουμε σε ένα από τα τεκμήρια της έκθεσης τη μαρτυρία της Ολυμπίας Παπαδούκα.
«Παίζαμε το έργο του Δημήτρη Μπόγρη "Φουσκοθαλασσιές", χρονιά 1944. Επρεπε να βγω στη σκηνή με έναν δίσκο που είχε μέσα γράμματα. Εγώ στο καμαρίνι μου τύπωνα τις προκηρύξεις ξένοιαστη και ήσυχη όπως πάντα ότι ο "τσίλιας" θα με ειδοποιήσει. Ο "τσίλιας", όμως, ξεχάστηκε...

Παράσταση της ΕΠΟΝ τον Μάιο του 1944 στις Κορυσχάδες

Κάποια στιγμή ακούω έντονες σιγανές φωνές. Είχα προξενήσει χάσμα! Με το "Παπαδούκα" που έφτασε στ' αυτιά μου πετιέμαι τρέχοντας και κουτρουβαλώντας τα σκαλοπάτια για τη σκηνή ενώ σύγχρονα όμως κατέβαινα, έβαζα τα τρικ στο στήθος μου και με τα χέρια μου -που ήτανε γεμάτα με το τυπογραφικό μελάνι και από την ταραχή μου δεν το είχα προσέξει- διόρθωνα τα μαλλιά μου και... φρεσκάριζα το πρόσωπο να στρώσω τις πούδρες του μακιγιάζ. Bγαίνω στη σκηνή. Από την ταραχή μου, όμως, δεν ξέρω κι εγώ πώς, ανοίγει ο μπούστος μου ξεχύνονται τα τρικ από το στήθος μου και απλώνονται χάμω στη σκηνή χωρίς να μπορέσω ούτε λέξη να πω για τον ρόλο μου. Είχα χάσει τη μιλιά μου από το πάθημά μου.

Ο Λογοθετίδης, έκπληκτος από το θέαμα που παρουσίαζα και τα τρικ σκόρπια στη σκηνή, σκύβει και τα μαζεύει λέγοντάς μου: "Εσύ με τα ραβασάκια σου θα μας κάψεις. Κι εσύ θα καείς και θα μας κάψεις. Τι ραβασάκια και κακό είν' τούτο. Αλλη δουλειά δεν κάνετε, γράφετε, γράφετε, για ξεκουράστε και λίγο τα χεράκια σας, μην το μάθει η κυρά και χάθηκες και χαθήκαμε όλοι! Ερωτιάρηδες! Θα σας φάει το κεφάλι ο έρωτας"! Είπε κι άλλα σχετικά, μαζεύοντας τα τρικ, δεν θυμάμαι. Μου τα ξαναβάζει στο στήθος. "Κρύφτα. Κρύφτα μην τα δει η κυρά"».

Πηγή: Έθνος

ΕΠΟΝκατοχήθέατροεθνική αντίσταση