Αποεκπαίδευση της εκπαίδευσης!

08:28 26/4/2018 - Πηγή: Alfa Vita

Η ισχυρή κυριαρχία των δυνάμεων της αγοράς και η διαρκής επέκταση των ιδιωτικοποιήσεων σε κάθε πεδίο της οικονομίας αλλά και της κοινωνίας και του πολιτισμού και η διαρκώς διευρυνόμενη εμπορευματοποίηση κάθε υλικού και πνευματικού αγαθού έχει διαμορφώσει ένα άλλο πεδίο στη θεσμική εκπαίδευση. Εγκαταλείπεται ακόμα και η έννοια του μορφωτικού περιεχομένου της εκπαίδευσης, που αποτέλεσε και βασικό στοιχείο της αστικής τάξης στη δημιουργική φάση της ιστορίας της.

Γιατί τι ακριβώς γίνεται; «Καλούμαστε να εγκολπωθούμε όλοι ως ομολογία πίστης ότι υπέρτατος ρυθμιστής των σύγχρονων κοινωνιών εφεξής

θα είναι η ανώνυμη βούληση της αγοράς. Σαν να ήταν κάποια υπερφυσική αναγκαιότητα, απέναντι στην οποία κανένας λαός, καμιά κυβέρνηση ούτε καν όλες οι κυβερνήσεις ενωμένες δεν μπορούν να επιλέξουν κάτι διαφορετικό» (Κ. Σταμάτης, Η αβέβαιη «κοινωνία της γνώσης»).

Το πάλαι ποτέ σύμβολο του Homo Universalis, ως οραματικό στοιχείο ενός ολοκληρωμένου ανθρώπου, έχει εγκαταλειφθεί απόλυτα και έχει πάρει οριστικά τη θέση του η εργαλειακή εικόνα του Homo economicus. Τα πάντα κρίνονται με βάση την αγοραία εκδοχή τους. Όμως πρέπει να δούμε την ιστορία της εκπαίδευσης με την κοινωνική και τη μορφωτική διάστασή της, για να κατανοηθεί καλύτερα ο αγοραίος εργαλειακός μετασχηματισμός της εκπαίδευσης. «Στο δυτικό πνευματικό κόσμο, οι πρώτοι «ερευνητές» στο χώρο της εκπαίδευσης ήταν φιλόσοφοι. Η μελέτη της εκπαίδευσης ήταν μια φιλοσοφική μελέτη της γνώσης, της ηθικής και της πολιτικής ζωής. Οι έρευνες των Ελλήνων φιλοσόφων είχαν ως στόχο τόσο την ανακάλυψη της φύσης της γνώσης και του ρόλου της στην πολιτική ζωή, όσο και την κατανόηση της εκπαίδευσης» (Carr W., Kemmis S., Για μια κριτική εκπαιδευτική θεωρία).

Αλλά και στη δεύτερη φάση (του αστικού εκδημοκρατισμού) της Αναγέννησης επικρατεί το ίδιο ουμανιστικό και δημοκρατικό πλαίσιο. «Ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός διείδε την άρρηκτη συνάρτηση μεταξύ γνώσης και ελευθερίας. Προκειμένου οι άνθρωποι να απαλλαγούν από τους καταναγκασμούς που κηδεμονεύουν την ύπαρξή τους, καλούνται να προαγάγουν αληθινή γνώση γύρω από τα πράγματα και τις καταστάσεις. Ο σχηματισμός της γνώσης, αυτός καθ’ εαυτόν, καθίσταται έτσι και ο ίδιος μια πράξη ελευθερίας, καθόσον έγκειται σε απεμπλοκή των ανθρώπινων υποκειμένων από εξωτερική και ετερόνομη καθοδήγηση τόσο στον θεωρητικό στοχασμό όσο και στη δράση τους» (Κ. Σταμάτης, Η αβέβαιη «κοινωνία της γνώσης»). Τώρα οι μελετητές και οι γκουρού της εκπαίδευσης είναι στελέχη από την αγορά και από την κατάρτιση!

Η πίεση προς την εκπαίδευση έχει διάφορες μορφές στην πρόσφατη περίοδο. Αρχικά επιλέγεται η δημιουργία όλο και περισσότερων ιδιωτικών σχολικών μονάδων. Στη συνέχεια όμως προκρίνεται η κατάρτιση ως ισχυρό αντίβαρο απέναντι στην αντίληψη της εκπαίδευσης / παιδείας με δέλεαρ την καλύτερη πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Και σήμερα η αιχμή των βαθιών μετασχηματισμών έγκειται στο περιεχόμενο της ίδιας της θεσμικής εκπαίδευσης, στον πυρήνα του μορφωτικού ρόλου του σχολείου, στο αξιακό πεδίο της παιδαγωγικής.

Στη χώρα μας η εφαρμογή των μνημονιακών μέτρων (και όχι μόνο) και με την επίκληση της εξοικονόμησης πόρων (…), έχει ήδη αλλοιώσει πολλά στοιχεία του πολιτισμικού πεδίου του σχολείου. Συρρικνώνεται με θεσμικό και νομοθετικό πλέον τρόπο όλος ο πλούτος των δημιουργικών πρωτοβουλιών του σχολείου, που αποτελούσε την ξεχωριστή μορφωτική δραστηριότητα εκπαιδευτικών και μαθητών, την άλλη εικόνα, τη δημιουργική και πολιτισμική, του σχολείου αλλά και μια βασική όψη δράσης του εκπαιδευτικού κινήματος τουλάχιστον παλιότερα. Και αυτή η εξέλιξη γίνεται από μια κατ’ όνομα αριστερή (αλλά με ακροδεξιά σύμπραξη) κυβέρνηση, χωρίς καμιά συστολή και απολογητική διάθεση αλλά με έπαρση και αλαζονεία!

Αποεκπαίδευση της εκπαίδευσης λοιπόν… Αλλά δεν έχουμε αναρωτηθεί που οδηγεί όλο αυτό το σκηνικό. Έχουμε ήδη εισέλθει σε έναν βαθύ μετασχηματισμό της λειτουργίας και της αποστολής του σχολείου (και του πανεπιστημίου φυσικά…) και ναι μεν το αναλυτικό πρόγραμμα δεν φαίνεται να τροποποιείται έντονα αλλά γίνονται αναδιαρθρώσεις στη διδασκαλία και στις αναθέσεις των εκπαιδευτικών με αιχμή το οικονομικό συμμάζεμα. Η επιστημονική εξειδίκευση των εκπαιδευτικών των γυμνασίων και των λυκείων αναθεωρείται σημαντικά και η κατεύθυνση είναι «όλοι να διδάσκουν πολλά μαθήματα» με βάση όχι την πανεπιστημιακή τους εκπαίδευση αλλά με έναν περίπου τριμερισμό του εκπαιδευτικού σώματος (θεωρητικές επιστήμες, θετικές επιστήμες και οι λοιπές), όπως συνέβαινε σε παλιές εποχές, στις οποίες δεν υπήρχαν αρκετοί εκπαιδευτικοί και ο φυσικός, για παράδειγμα, δίδασκε και τα μαθηματικά κλπ

Προφανώς και δεν μπορεί να ισχύει ένας εκπαιδευτικός να διδάσκει μόνο το μάθημα της ειδικότητάς του – άλλωστε αυτό δεν ισχύει εδώ και πολλά χρόνια με βάση το Ν.1566/1985, γιατί το πρόγραμμα των σχολείων δεν το επιτρέπει. Αλλά είναι άλλο να διδάσκεις και ένα συναφές γνωστικό αντικείμενο στο οποίο έχεις μια έστω μικρή πανεπιστημιακή αναφορά και άλλο να διδάσκεις ό,τι περισσεύει στο σχολείο χωρίς να έχεις καμιά επιστημονική βάση. Είναι φανερό ότι η εξέλιξη αυτή θα επηρεάσει και την ποιότητα της εκπαίδευσης και παράλληλα θα καταδειχτεί και «με τη βούλα» η ανάγκη προσφυγής στο φροντιστήριο αφού εκεί θα υπάρχει καταλληλότερα εκπαιδευμένος εκπαιδευτικός.

Η αποεκπαίδευση της εκπαίδευσης έρχεται και από έναν άλλο δρόμο, ελληνικής και μόνο εκδοχής αυτός. Ο λαϊκισμός του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. με το ιδεολογικό τσιτάτο ότι οι «εξετάσεις είναι ταξικός φραγμός» (!) και με τη νεομυθολογία του αρμόδιου Υπουργού ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι το πιο καταπιεστικό – προφανώς δεν χρειάστηκε κάποια επιστημονική έρευνα αφού ο κ. Γαβρόγλου αυτοπροσδιορίζεται και λειτουργεί ως αυθεντία - αποσαθρώνει την αξιολόγηση των μαθητών, χαλαρώνει όλη τη σχολική λειτουργία από το Δημοτικό και το Γυμνάσιο μέχρι και το Λύκειο και έτσι φτάσαμε στο πρωτόγνωρο για ευρωπαϊκή χώρα σχήμα απολυτηρίου του λυκείου με τη γραπτή εξέταση μόνο τεσσάρων μαθημάτων σε ενδοσχολικό επίπεδο.

Και δεν αρκείται η …προοδευτική κυβέρνηση του ΣΥ.ΡΙΖ.Α και των ΑΝ.ΕΛ. σε μια εκτεταμένη αποεκπαίδευση της εκπαίδευσης αλλά πλήττει και το όποιο παιδαγωγικό περιεχόμενο έχει το σχολείο. Αλλά επί αυτού θα επανέλθουμε…

Νίκος Τσούλιας