Για τα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία

12:30 21/2/2015 - Πηγή: Alfa Vita

Αρθρογράφος: των Β. Δαγδιλέλη, Χ. Λεμονίδη, Μ. Σιγάλα, Δ. Ψύλλου

Παρακολουθούμε αυτές τις μέρες στον ψηφιακό εκπαιδευτικό τύπο και τα ΜΜΕ μια αυξανόμενη ροή απόψεων και αναλύσεων που υποστηρίζουν αναφανδόν την εισαγωγή στα Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια και Λύκεια με εξετάσεις και όχι με κλήρωση. Ας βάλουμε το θέμα στις σωστές του διαστάσεις.

Ο όρος Πρότυπο Πειραματικό ο οποίος επιβλήθηκε με τον ν. 3966/11 είναι κατ’ αρχάς αντιφατικός. Στα Πειραματικά Σχολεία

εφαρμόζονται και αξιολογούνται πιλοτικά εκπαιδευτικά προγράμματα, σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας, εισάγονται και αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες και διευκολύνεται η πρόσβαση στις τέχνες και τον πολιτισμό. Οι καινοτομίες αυτές πρέπει να αξιολογούνται και να ελέγχονται σε ένα αντιπροσωπευτικό του μαθητικού πληθυσμού, και συνεπώς τυχαίο, δείγμα, το οποίο μπορεί να προκύψει μόνον από την εισαγωγή των μαθητών με κλήρωση. Μόνον έτσι οι επιτυχείς και έγκυρες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις μπορούν στη συνέχεια να διαδοθούν και να αξιοποιηθούν στα υπόλοιπα σχολεία. Τα σχολεία αυτά οφείλουν να προσφέρουν πλούσιες μαθησιακές εμπειρίες και να εντοπίζουν τις "βέλτιστες πρακτικές" που θα διαδοθούν σε όλα τα σχολεία. Αυτά, άλλωστε, είναι και τα πραγματικά «πρότυπα». Τα σχολεία που υποδέχονται το μαθητή του 10, του 11, του 15, αλλά και του 19, και τον «απογειώνουν», που τον διαπλάθουν ώστε να αγαπήσει το σχολείο και τη μόρφωση, το βιβλίο και τους συμμαθητές του. Πρέπει να γίνει σαφές ότι η δοκιμαστική εφαρμογή μιας εκπαιδευτικής καινοτομίας αποκλειστικά σε μαθητές υψηλών επιδόσεων μπορεί να έχει αξιόλογα αποτελέσματα, αλλά δεν έχει τα εχέγγυα για να διαδοθεί στο σύνολο των σχολείων της χώρας.

Τα Πρότυπα-Πειραματικά σχολεία που έχουν εισαγωγικές εξετάσεις είναι, ή οδηγούνται προς μια σαφώς διαφορετική κατεύθυνση. Σε αυτά προφανώς εισάγονται μαθητές που κατά κανόνα "ωθούνται" από τις οικογένειές προς τα εκεί, προετοιμάζονται συστηματικά και είναι αυτό που λέμε "καλοί μαθητές", δηλαδή μαθητές που έχουν υψηλές επιδόσεις σε συγκεκριμένα γνωστικά πεδία, δηλαδή στα Μαθηματικά στη Γλώσσα και τις Φυσικές Επιστήμες στο Δημοτικό, ή στη Γλώσσα και τα Μαθηματικά στο Γυμνάσιο. Σε αυτά προφανώς οι μαθητές προσανατολίζονται προς υψηλές σχολικές επιδόσεις και έχουν υψηλή ανταγωνιστικότητα, γιατί καλλιεργείται ακριβώς ένα πνεύμα "αριστείας".

Θα θέλαμε να θυμίσουμε ότι τα υπάρχοντα επιλεγμένα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία άρχισαν να λειτουργούν με μαθητές και μαθήτριες που είχαν εισαχθεί με κλήρωση για δύο έτη. Στη συνέχεια στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία οι εισαγωγικές εξετάσεις επεβλήθησαν δια της ΔΕΠΠΣ, παρά την εκφρασμένη αντίθετη γνώμη πολλών Συλλόγων Διδασκόντων, Γονέων και ΕΠΕΣ, που είχε τότε κοινοποιηθεί και κυκλοφορήσει ευρέως. Ποτέ, ωστόσο, οι τότε υπεύθυνοι δεν έκαναν τον κόπο να αιτιολογήσουν την απόφασή τους, ούτε να απαντήσουν στις σχετικές επιστολές και απόψεις. Η εισαγωγή των εξετάσεων διαφοροποίησε τους μαθητικούς πληθυσμούς σε αυτούς που έχουν εισαχθεί με κλήρωση ή με εξετάσεις με επίπτωση στις εκπαιδευτικές διαδικασίες. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε και οδηγεί στην αποδυνάμωση της δυνατότητας γενίκευσης πολλών αξιόλογων καινοτομιών και δημιουργικών δραστηριοτήτων, όπως οι όμιλοι, οι οποίες αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια σε αυτά τα σχολεία, δεδομένου ότι εφαρμόζονται πλέον σε μαθητές με αρκετά υψηλές σχολικές επιδόσεις.

Ένα παράπλευρο αλλά γνωστό στην εκπαιδευτική κοινότητα και στα ενδιαφερόμενα τμήματα της κοινωνίας φαινόμενο, είναι η ραγδαία αύξηση των φροντιστηρίων, τα οποία προετοιμάζουν μαθητές και μαθήτριες για τις εισαγωγικές εξετάσεις στα Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια και Λύκεια. Για όσους καλόπιστους δεν το γνωρίζουν, η προετοιμασία αρχίζει πολλές φορές ακόμα και από την Τρίτη ή Τετάρτη Δημοτικού. Επί πλέον, υπάρχουν πολλές μαρτυρίες εκπαιδευτικών ειδικά στο Δημοτικό ότι υφίστανται έντονες πιέσεις από γονείς για να αναπροσανατολίσουν τα μαθήματά τους με στόχο την επιτυχία στις εξετάσεις. Το αποτέλεσμα είναι τα παιδιά 10-12 ετών, αντί να μετέχουν σε δημιουργικές συλλογικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες, εθίζονται στον ανταγωνισμό, τον μερικό προσανατολισμό σε γνωστικά πεδία και φορτώνονται το άγχος της επιτυχίας ή της αποτυχίας.

Με αυτό τον τρόπο το πανθομολογούμενα αποτυχημένο πρότυπο του Λυκείου ως Εξεταστικού Κέντρου, αντί του δημιουργικού Σχολείου, μεταφέρεται στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο. Επί πλέον, στην Ελλάδα της κρίσης δημιουργείται ένας ακόμα φραγμός στη δυνατότητα ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση, δεδομένου ότι το κόστος των φροντιστηρίων είναι δυσβάστακτο για την πλειοψηφία του πληθυσμού. Αυτές τις κοινωνικές διαστάσεις αποφεύγουν συνειδητά η ασυνείδητα να τις αναφέρουν όσοι και όσες επιχειρηματολογούν υπέρ της διατήρησης των εξετάσεων ως τρόπου εισαγωγής στα Πρότυπα Πειραματικά. Στην παρούσα περίοδο θεωρούμε ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις πρέπει να καταργηθούν άμεσα με σχετική νομοθετική ρύθμιση.

Με το σημείωμα αυτό θέλουμε, επίσης, να επισημάνουμε, για μια ακόμα φορά, ότι είναι άλλο πράγμα η βούληση της Πολιτείας να δημιουργήσει πρότυπα σχολεία - θερμοκήπια αρίστων και άλλο η ανάγκη πειραματισμών και καινοτομιών σε θέματα εκπαίδευσης. Πρότυπα ειδικά σχολεία ίσως μπορεί να υπάρξουν π.χ. τα Μουσικά και Καλλιτεχνικά Σχολεία ως ένα βαθμό ανήκουν σε αυτήν κατηγορία, αλλά αυτό πρέπει να διακριθεί από τα Πειραματικά Σχολεία, τα οποία πρέπει να είναι διασπαρμένα σε όλες τις περιοχές της χώρας. Αυτό όμως απαιτεί συστηματική διαβούλευση στο πλαίσιο της γενικότερης εκπαιδευτικής πολιτικής. Τα Πρότυπα δεν πρέπει να συγχέονται με τα Πειραματικά.

Τέλος, θέλουμε να επισημάνουμε το δημιουργικό έργο και την προσφορά των εκπαιδευτικών, τουλάχιστον στα σχολεία τα οποία εποπτεύαμε, παρά τις αντίξοες εργασιακές και ευρύτερες κοινωνικές συνθήκες και τη διαρκή και δυσανάλογη επιμονή της Πολιτείας δια της ΔΕΠΠΣ στην "αξιολόγηση" των πάντων, ακόμα και μιας καινοτομίας ή διαθεματικής διδασκαλίας, όπως επανειλημμένα και δημόσια έχουμε τονίσει.

Δαγδιλέλης Βασίλης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Πρόεδρος ΕΠΕΣ, 2ου Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου Θεσσαλονίκης

Λεμονίδης Χαράλαμπος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Πρόεδρος ΕΠΕΣ Πρότυπου Πειραματικού 1ου Δημοτικού Σχολείου Σερρών

Σιγάλας Μιχάλης, Καθηγητής ΑΠΘ, Πρόεδρος ΕΠΕΣ 2ου Πρότυπου Πειραματικού Λυκείου Ν Θεσσαλονίκης

Ψύλλος Δημήτρης, Καθηγητής ΑΠΘ, Πρόεδρος ΕΠΕΣ Πρότυπου Πειραματικού Σχολείου Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Ετικέτες: πρότυπα πειραματικα σχολείαΒασίλης ΔαγδιλέληςΧαράλαμπος ΛεμονίδηςΜιχάλης ΣιγάλαςΔημήτρης Ψύλλος