Η «παρα- μόρφωση» της λογοτεχνίας, της Αγγελικής Γεωργοτά

19:57 2/6/2014 - Πηγή: Alfa Vita

Tweet

Η λογοτεχνία είναι η έκφραση του ωραίου. Είναι απόλαυση. Είναι η διαδικασία μύησης στην έσω πλευρά του εαυτού μας, η επαφή με τις απόκρυφες σκέψεις μας. Τα κείμενα είναι απρόβλεπτα και μας γοητεύουν ακριβώς γι αυτό · ποτέ δεν ξέρουμε τι θα μας αποκαλύψουν. Γιατί διαβάζονται από εμάς ,για εμάς. Η γλώσσα που μιλάνε είναι η σύλληψη ενός άλλου κόσμου, που ξετυλίγεται μέσα από το χαρτί και έρχεται να μας συνταράξει.

Η ανάγνωση της λογοτεχνίας είναι κυρίως

πορεία μοναχική. Αφουγκράζομαι μέσω των λέξεων ζωές άλλων, αγγίζω ψυχές προσέχοντας μήπως τις τραυματίσω. Είναι μια στιγμή που απεκδύομαι την προσωπικότητά μου και ταυτίζομαι με χαρακτήρες που με υπερβαίνουν. Ξεβολεύομαι από την μικροαστική κουλτούρα μου και προσεγγίζω αξίες και καταστάσεις με νέα οπτική, κάτω από το φως καινούριων δεδομένων. Συγκρούομαι με όσα γνώριζα, αναθεωρώ, διχάζομαι ,αναπλάθομαι. Κανείς δεν μπορεί να μου επιβάλλει την κρίση του. Το κείμενο είναι εκεί για να συνυπάρξει μαζί μου και εγώ μπορώ να κρατήσω τις σταθερές μου ή να τις ανανεώσω. Το κείμενο μπορεί να με συντρίψει. Μα θα με ξανα – οικοδομήσει.

Η διδασκαλία της λογοτεχνίας στο σχολείο είναι ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα. «Διδάσκεται;» θα αναρωτιόταν κάποιος. Η απάντηση είναι διχαστική. Η λογοτεχνία πρέπει να πλαισιώνει το πρόγραμμα σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης , για να «μυηθεί» ο νέος στην απόλαυσή της. Όμως, στη διδασκαλία της δεν «χωράει» εκλογίκευση , αφού η ίδια από τη φύση της εκφράζει το άπιαστο, το φευγαλέο, το ακαθόριστο. Πώς μπορεί ένα κείμενο να διαβαστεί με όρους καθαρά φιλολογικούς; Ένα κείμενο (μια τέχνη, μια ζωγραφική) δεν χρειάζεται νυστέρι ,για να γίνει κατανοητό. Δεν έχει σημασία εξάλλου, αν θα γίνει αντιληπτό με τον τρόπο που θέλει μια συγκεκριμένη επιστημονική προσέγγιση. Η ανάλυση με τους στενούς σχολικούς όρους επιδιώκει μια «μάθηση» χωρίς αξία. Προσαρμόζει το κείμενο σε απαιτήσεις σχολικών εξετάσεων ,στην αναζήτηση αφηγηματικών τεχνικών, σχημάτων λόγου, αξιών και στάσεων που «διατυπώνει» ο συγγραφέας/ποιητής. Αφαιρεί από το μαθητή τη δυνατότητα να σκεφτεί, να διαμορφώσει τη δική του γνώμη, να προβληματιστεί ,να κάνει τελικώς τη δική του ανάγνωση. Η εξέταση της λογοτεχνίας «παραμορφώνει» την ίδια τη λογοτεχνία. Της αφαιρεί το φλοιό ,την αφήνει γυμνή ,ενώ το σώμα της δεν τολμάμε να το κοιτάξουμε ευθέως. Από καθαρό συντηρητισμό.

Το διακύβευμα της διδασκαλίας της λογοτεχνίας στα σχολεία έρχεται να αποπροσανατολίσει εντελώς η Τράπεζα Θεμάτων. Ένα πνεύμα εξέτασης των κειμένων που εξαφανίζει κάθε μαγική ή ποιητική στιγμή. Το κείμενο διασπάται σε γλώσσα, μεταφορές, παρομοιώσεις ,κατηγοριοποιήσεις και φόρμουλες. Το ίδιο το κείμενο ασφυκτιεί. Χάνει το ρυθμό του, αυτόν που «εύστοχα» οι εξεταστές ζητάμε να εντοπίσουν έφηβοι δεκαπέντε χρονών. Μυρίζει φορμόλη .

Φαίνεται πως ο Έλληνας δεν διαβάζει· οι έφηβοι παραιτούνται νωρίς από τη μαγεία της ανάγνωσης. Το ίδιο το σχολείο τους απομακρύνει με το αυστηρό του πρόγραμμα. Και η διδασκαλία της λογοτεχνίας αντί να αποτελεί όαση για τους νέους γίνεται άλλη μια θηλιά στο λαιμό τους.

Γεωργοτά Αγγελική, Φιλόλογος, Κέρκυρα

Tags: Αγγελική Γεωργοτάλογοτεχνία Tweet

View the discussion thread.