Νέες σημασίες, φόβος στην εκπαίδευση, της Λένας Παπαδοπούλου

12:30 30/1/2014 - Πηγή: Alfa Vita

Tweet

ΝΕΕΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ -ΦΟΒΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Το δημόσιο σχολείο δεν δέχεται απλώς μια επίθεση, άλλα επιχειρείται να αλλάξουν τα νοήματα και οι σημασίες , για το τι θεωρείται σήμερα εκπαίδευση .

Το σχολείο δεν είναι μια ουδέτερη περιοχή, ένας χώρος αθωότητας όπου παρέχονται μορφωτικά αγαθά, άλλα ασκεί επιλεκτική λειτουργία και αναπαράγει τις κυρίαρχες ταξινομήσεις (γλωσσικές, πολιτισμικές, εθνοτικές, ταξικές , έμφυλες).

Από τη δεκαετία του

80 στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όταν αρχίσαν να αναδύονται τα πρώτα οικονομικά αδιέξοδα του νεοφιλελεύθερου μοντέλου και η χαώδης ανεξέλεγκτη εξάπλωση του κεφαλαίου με το χρηματοπιστωτικό σύστημα , παρατηρήθηκε μια συντηρητική στροφή των κοινωνιών και επιχειρήθηκε για τη διαφαινόμενη οικονομική κρίση να ενοχοποιηθεί το εκπαιδευτικό σύστημα. Γεγονός που είχε ως επακόλουθο την εφαρμογή μια σειράς μέτρων όπως ήταν η επέκταση του εξεταστικού συστήματος , η αύξηση του ωραρίου, η σύνδεση του μισθού με την αξιολόγηση του σχολείου -του εκπαιδευτικού και η αποβολή των ανεπαρκών εκπαιδευτικών.

Όπως διαπιστώνει κανείς η ελληνική κυβέρνηση σήμερα, προσπαθεί να εφαρμόσει ένα πανομοιότυπο μοντέλο με το διεθνές εκπαιδευτικό παράδειγμα.

Παλιές δοκιμασμένες συνταγές, αλλά σε επίπεδο ιδεολογίας και θεωρητικού οικοδομήματος του Νέου Σχολείου, λαμβάνει χώρα και κάτι παραπάνω. Επιχειρείται να αλλάξουν οι σημασίες και οι όροι για το πως νοηματοδοτείται το σχολείο της ''ανάγκης''σήμερα.

Η εξουσία, όπως πάντα, ορίζει ποια είναι η αλήθεια, η οποία δεν είναι μια αυθύπαρκτη οντότητα, ανεξάρτητη, άλλα αναδιαπραγματεύεται , συγκροτείται μέσα σε ΄΄ένα πλαίσιο σχέσεων εξουσίας σε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Μια τέτοια ''ειδική αλήθεια'' διαχέεται σήμερα στην κοινωνία, ερμηνευόμενη, που ορίζει ότι το σχολείο πρέπει να αλλάξει, να γίνει ευέλικτο, αποτελεσματικό, να υπηρετεί την επιχειρηματικότητα, να συνδέεται με την αγορά εργασίας. Μετατρέποντας τη διδακτική πράξη σε μια διαδικασία διαχείρισης δεξιοτήτων και πόρων, ώστε να παραχθεί το καλύτερο αποτέλεσμα, στην καλύτερη τιμή, με μείωση του κόστους και με τη λιγότερη κρατική οικονομική εμπλοκή.

Αυτή η διαμορφωμένη ''ειδική'' αλήθεια για τη ''σωτηρία'' του σχολείου' δηλαδή, νομιμοποιείται από την κατάσταση της οικονομικής κρίσης και από την διαδικασία του επείγοντος. Η δημιουργία κλίματος καταστροφής και ο βομβαρδισμός των συνειδήσεων από το επείγον, το οποίο επικαθορίζεται από πολίτικες σκοπιμότητες εμπεδώνει τις πιο συντηρητικές επιλογές της εξουσίας στο χώρο της εκπαίδευσης.

Η πολιτική του επείγοντος δημιουργεί ένα πλέγμα σχέσεων, μια κατάσταση όπου επίκειται το κακό, χωρίς να υπάρχει ο χρόνος να αντιμετωπισθεί πάρα μόνο άμεσα, τούτη στιγμή, και με ένα, συγκεκριμένο τρόπο. Η βία του επείγοντος, της έκτακτης ανάγκης, δεν επιτρέπει τον κριτικό στοχασμό, άλλα νομιμοποιεί τις επείγουσες -σκληρές αντικοινωνικές πολίτικες. Ο φόβος μπαίνει στο παιχνίδι και παίζει μόνος του, τα υποκείμενα παραλύουν, αφοπλίζονται και εντέλει συναινούν.

Τέτοιες πρακτικές της κυβέρνησης, ''η δια φόβου συναίνεση'', οδηγούν στην οικειοποίηση ενός λόγου συντηρητικού για την ''προστασία'' του σχολείου'', την ''προστασία του δημοσίου συμφέροντος'', για την ''προστασία όλης της χώρας''.

Φυσικοποιούνται με αυτό τον τρόπο τα κανονιστικά πλαίσια, που ορίζονται από την κυβερνητική πολιτική, ως προς τη λειτουργία της εκπαίδευσης και της εργασίας σε αυτήν(εξετάσεις -αξιολόγηση -πειθαρχικό-απολύσεις). Δεν απαγορεύει η εξουσία, άλλα φυσικοποεί την απαγόρευση και την ποινή. Οι λύσεις για το νέο σχολείο δεν επιβάλλονται απλώς, άλλα ορίζεται τι είναι φυσιολογικό – βιολογικό και τι παθολογικό . Ένας πόλεμος νοημάτων, αόρατος, αθέατος, ιδεολογικός, που όμως αφομοιώνεται από την κοινωνία και νομιμοποιεί την κρατική εκπαιδευτική πολίτικη.

Οι εκπαιδευτικοί είναι αυτοί που θα υλοποιήσουν την κρατική πολιτική , ο μοχλός , το εργαλείο , το μέσο. Σε αυτό το τόσο σημαντικό παράγοντα εφαρμογής της κυρίαρχης πολιτικής , στους εκπαιδευτικούς, ασκείται μια πολιτική βίας. Μια βιοπολιτική, που προσδιορίζει, νοηματοδοτεί τα υποκείμενα και καθορίζει το χαρακτήρα της συμπεριφοράς τους. Μια πειθαρχική βιοεξουσία στα πλαίσια της οποίας διαμορφώνονται οι νέοι ρόλοι των εκπαιδευτικών, ως διεκπεραιωτών , εκτελεστών οδηγιών, ενώ η διαχείριση και η διοίκηση ασκείται από ειδήμονες (στελέχη).

Χρησιμοποιείται ο φόβος ως βασικότερο έναυσμα κινητοποίησης. Αγνοείται η εμπειρία τους, υποβαθμίζεται ο ρόλος τους, και το βασικότερο είναι ότι πρέπει να φοβούνται , διευθυντές εκπαίδευσης , συμβούλους, γονείς , να φοβούνται διατάγματα, πειθαρχικό, παρεκκλίσεις από το κανονιστικό πλαίσιο, να φοβούνται τον ίδιο τους τον εαυτό. Να σωπαίνουν, να μη μιλάνε, αυτές είναι οι σχολικές πειθαρχίες φόβου. Η εξουσία δεν ελέγχει μόνο με την αξιολόγηση , δεν αποτρέπει μόνο, με το πειθαρχικό, δεν τρομοκρατεί απλώς, άλλα καθιστά παραγωγικά τα σώματα των εκπαιδευτικών προς τις επιλογές της, ρυθμίζει τη λειτουργιά τους στο σχολείο.

Μια ομοιογένεια συμπεριφορών -στάσεων-αντιλήψεων όπου τιθασεύονται όλες εκείνες οι δυνάμεις που σχηματίζουν τη συγκρότηση μιας πολλαπλότητας. Κρίσεις διαμεσολαβημένες , και άσκηση μιας συστημικής αθέατης ιδεολογικής βίας που ενοχοποιεί τους εκπαιδευτικούς και συγχρόνως φυσικοποιεί το ασκούμενο κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας της εκπαίδευσης

Δεν είναι μια μεταρρύθμιση αυτό που συμβαίνει στο σχολείο άλλα ένας πόλεμος σημασιών και νοημάτων. Οι δάσκαλοι ένοχοι για όλα ακόμα ΄΄και γιατί πιάνει φωτιά το ξύλο ΄΄όπως λέει ο στίχος . Πρέπει να αλλάξουν όλα και από τον έρωτα παιδείας που είναι η δουλειά των δασκάλων , να μετατρέπουν οι ίδιοι με την αξιολόγηση σε επαγγελματίες της αποτελεσματικότητας σε εφαρμοστές προγραμμάτων.

Ένας νέος αξιακός κόσμος αναδύεται στην εκπαίδευση από τη μια η αποτελεσματικότητα , η αλήθεια της επείγουσας ''σωτηρίας'' και από την άλλη η ειλικρίνεια του σχολείου της παιδαγωγικής ελευθερίας και της αποκατάστασης των αδικιών.

Η κριτική και η άρνηση εντέλει της αξιολόγησης μας δίνει το μέτρο και ορίζει την αντιπαράθεση δύο συστημάτων εκπαίδευσης , δύο εκ διαμέτρου αντίθετων φιλοσοφικών θεωρήσεων. Από τη μια μεριά , ένα σχολείο το οποίο μετατρέπεται σε ''ένα γραφειοκρατικό, πειθαρχικό, κατασταλτικό μηχανισμό που ακυρώνει την ιστορία της τάξης και της σχολικής μονάδας , υποβαθμίζοντας την σε ένα μετρήσιμο τεχνικό μέγεθος , μεταμορφώνοντας τον εκπαιδευτικό σε ντοκουμέντο για κάθε μελλοντική χρήση''1. Από την άλλη, το σχολείο της ελευθερίας, του διαλόγου, του σεβασμού του εκπαιδευτικού έργου , της άμβλυνσης ή εξάλειψης των κοινωνικών ανισοτήτων , της προσφοράς μορφωτικών αγαθών για όλα τα παιδιά ανεξαρτήτου χρώματος φυλής , φύλου, θρησκείας,γλώσσας, καταγωγής, ικανοτήτων, καταγωγής. Το σχολείο που διαμορφώθηκε από την ιστορία και την προσπάθεια του κάθε εκπαιδευτικού , από το ιδεολογικού περιβάλλον των μεγάλων παιδαγωγών και από τους αγώνες του εκπαιδευτικού κινήματος. Ένα σχολικό σύστημα που δεν ασκεί κοινωνική επιλογή , που δεν κατανέμει άνισα τους μαθητές, αλλά δημιουργεί πολίτες που θα διεκδικούν , θα στοχάζονται, που απολαμβάνουν μια ''πολιτική της ευχαρίστησης'' στο καθημερινό τους βίο.

Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις στην σημερινή πραγματικότητα. Όμως πρέπει να αναστοχαστούμε, να αναλύσουμε, να ασκήσουμε αυτοκριτική να μετατρέψουμε την εμπειρία μας σε πράξη αντίστασης και συνεχούς διαπραγμάτευσης. Να εξορίσουμε την κούραση , τον κακό μας εαυτό την παραίτηση μας ,να εξοβελίσουμε πρακτικές ανάθεσης, αντιπροσώπευσης. Όλοι είμαστε υπεύθυνοι, πρέπει να υπερασπιστούμε την αυτονομία μας στην τάξη, τις συλλογικότητες στην εκπαίδευση , την πολιτική από τα κάτω. Να εξορίσουμε την ενοχή και να διαμορφώσουμε ο καθένας την προσωπική του αισθητική στη σχολική κουλτούρα , με την πολλαπλότητά του , την πολυτροπικότητά του απέναντι στην ομοιομορφία και στην ουσιοκρατία της πολιτικής της εξουσίας. Να εμβαθύνουμε και να θεμελιώσουμε θεωρητικά την εργασία που επιτελούμε στο σχολείο. Πρέπει να πείσουμε για το ρόλο μας ως στοχαστών, διανοούμενων, παιδαγωγών και όχι διεκπεραιωτών, να αποτινάξουμε από πάνω μας όλα τα ψευδή και τις συκοφαντίες. Στο μόνο χώρο που μπορούμε και γνωρίζουμε στο σχολείο μας και στο Σύλλογο Διδασκόντων ''που είναι τα πεδία στα οποία οι εκπαιδευτικοί διαμορφώνουν μια δια βίου σχέση ζωής, συλλογικής διαπραγμάτευσης και πάλης στο σχολείο και για το σχολείο και την κοινωνία''2.

Να αξιοποιήσουμε την εμπειρία μας , να διαμορφώσουμε σχέσεις συναδελφικής αλληλεγγύης και εμπιστοσύνης , να διαμορφώσουμε οράματα που εμπνέουν , κινητοποιούν που δρουν απελευθερωτικά.

Γνώση των ορίων μας αλλά εμπιστοσύνη στη δύναμη των συλλογικοτήτων μας. Κανένας μόνος του στην αξιολόγηση, μαζί στον αγώνα ανάληψης πρωτοβουλιών για την υπεράσπιση , το σεβασμό και τον έλεγχο της εργασίας μας. Για να δημιουργήσουμε ένα σχολείο ανοικτό , δίκαιο, δημοκρατικό, γοητευτικό για παιδιά , γονείς και εκπαιδευτικούς.

Εξάλλου ΄΄Αν δεν στηρίξεις το ένα σου πόδι έξω απ’ τη Γη, ποτέ σου .δεν θα μπορέσεις να σταθείς επάνω της΄΄ Ελύτης Ο.

1. 2. Μαυρογιώργος Γ.

Παπαδοπούλου Λένα

Δασκάλα σε Μειονοτικό

Σχολείο της Ξάνθης

Tags: Λένα Παπαδοπούλου Tweet

View the discussion thread.