Οι σχολικές εκδρομές έχουν νόημα και αξία

21:15 10/4/2017 - Πηγή: Alfa Vita

Όταν έγινε πριν από αρκετά χρόνια το οδυνηρό τροχαίο ατύχημα στα Τέμπη με θύματα αρκετούς μαθητές, έζησα μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μου. Μιλώντας δε ως πρόεδρος της Ο.Λ.Μ.Ε. κατά τις τελετές των κηδειών, που γίνονταν διαδοχικά στα διάφορα χωριά της περιοχής από όπου κατάγονταν οι άτυχοι μαθητές και οι μαθήτριες, είχα τον έντονο φόβο ότι θα συναντήσω την οργή των γονέων για το ρόλο των σχολικών εκδρομών, οργή που τη θεωρούσα και απόλυτα δικαιολογημένη υπό το βάρος του δυσβάστακτου πόνου.

Ωστόσο οι γονείς συμπεριφέρθηκαν ψύχραιμα και στις τόσο οδυνηρές στιγμές της ζωής τους

δεν έστρεψαν τα πυρά εναντίον του θεσμού των εκδρομών. Και στις ημέρες που ακολούθησαν και κάτω από αυτό το κλίμα της ψυχολογικής φόρτισης όπου όλα τα Μ.Μ.Ε. έστρεφαν κυρίως τα πυρά τους στο ρόλο των σχολικών εκδρομών, ως πρόεδρος της ΟΛΜΕ εξακολούθησα να υπερασπίζομαι τη σημασία τους για τους μαθητές και τις μαθήτριες και για τη σχολική ζωή στο σύνολό της.

Σίγουρα ο θεσμός των σχολικών εκδρομών εμφανίζει προβλήματα αλλά η εκπαιδευτική, μορφωτική και ψυχαγωγική σημασία τους είναι ιδιαίτερα αξιόλογες. Ας σταθούμε, κατ’ αρχήν, στα προβλήματα. Πρώτο πρόβλημα πλέον στις ημέρες μας είναι και θα εξακολουθήσει να είναι για αρκετά χρόνια το οικονομικό. Δυστυχώς το κόστος των εκδρομών έχει εν μέρει όψεις κόστους προ κρίσης και Μνημονίων εποχών, με αποτέλεσμα να μην μπορούν οι γονείς να ανταποκριθούν σ’ αυτή την υποχρέωση. Δεύτερο πρόβλημα είναι η εν τοις πράγμασι υποχώρηση του εκπαιδευτικού μέρους των σχολικών εκδρομών υπό την πίεση του αντίστοιχου ψυχαγωγικού. Εδώ η λύση δεν είναι δύσκολη. Το σχολείο θα πρέπει όχι μόνο να επιμείνει ότι η κύρια αποστολή των εκδρομών είναι η βιωματική μάθηση και η πολιτισμική καλλιέργεια μέσα από τις επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, σε μουσεία, σε εθνικούς δρυμούς κλπ, αλλά και να βρει τρόπους εμβάθυνσης του όλου μορφωτικού χαρακτήρα αξιοποιώντας και τις νέες τεχνολογίες αλλά και την πρωτοβουλία, την αυτενέργεια και την ομαδοσυνεργατική λειτουργία των μαθητών / μαθητριών.

Τρίτο πρόβλημα είναι η διαφύλαξη της υγείας των μαθητών, αφού πάντα υπάρχει ο κίνδυνος υπερβολικής χρήσης αλκοόλ σε μερικές περιπτώσεις ή ακόμα και απαγορευμένων ουσιών σε οριακές περιπτώσεις. Και η πιο αρνητική πλευρά εκδηλώνεται όταν πηγαίνουμε τους μαθητές στα κλαμπ, όπου ο ουσιαστικός έλεγχος των μαθητών δεν μπορεί αντικειμενικά να είναι αποτελεσματικός. Στις ταβέρνες το σχετικό πρόβλημα επιλύεται εύκολα. Κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να αμφισβητηθεί το είδος της διασκέδασης από τα προγράμματα των σχολικών εκδρομών, ακριβώς γιατί δεν μπορούμε να έχουμε σαφή εικόνα της κατάστασης των μαθητών. Εδώ βέβαια επί της ουσίας απαιτείται διαρκής και συστηματική ενημέρωση των μαθητών γι’ αυτά τα ζητήματα με τρόπο απόλυτα παιδαγωγικό αλλά και επιστημονικό.

Πέραν τούτων, οφείλουμε υποχρεωτικά να θέτουμε σαφείς κανόνες ως προς τους οποίους οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι υποχρεωμένοι και υποχρεωμένες να συμπεριφέρονται. Ένα κλίμα φιλελευθερισμού – που δήθεν συνδέεται με σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις – και χαλαρότητας είναι – πάντα κατά τη γνώμη μου – ό,τι χειρότερο για τη διαπαιδαγώγηση των νέων. Προσθετικά στο πρόβλημα αυτό εκτιμώ ότι οι διαρκείς συμβουλές ακόμα και σε αυτονόητα ζητήματα (π.χ. ως προς την προσοχή στους δρόμους και στα αυτοκίνητα) συνεργούν για μια απόλυτα θετική απόληξη της σχολικής εκδρομής.

Αλλά οι σχολικές εκδρομές πρέπει να καλλιεργήσουν με καλύτερο τρόπο από ό,τι παλιότερα μια άρτια κουλτούρα περιήγησης στη χώρα μας ή αλλού. Ας αναλογιστούμε ότι οι περισσότεροι Έλληνες μπορούν να διατρέχουν – παλιότερα περισσότερο τώρα λιγότερο – όλη τη χώρα κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, αλλά ποτέ ή πολύ σπάνια επισκέπτονται τους τόσους και τόσους εκπληκτικούς αρχαιολογικούς τόπους ή τα φοβερά όμορφα μουσεία μας, ενώ γνωρίζουν τα πάντα ως προς τις παραλίες ή ως προς τις ταβέρνες. Αυτό δεν πηγάζει και (ή κυρίως) από το μορφωτικό έλλειμμα και τη ρηχή παιδαγωγική κουλτούρα του σχολείου; Και το πιο σημαντικό. Έχω την εντύπωση ότι δεν το σκεπτόμαστε καν να επισκεφτούμε χώρους με πολιτιστικό περιεχόμενο.

Οι σχολικές εκδρομές συνδέονται με την καλλιέργεια των σχέσεων μεταξύ των μαθητών και εμπλουτίζουν συνολικά τη σχολική ζωή. Είναι πεδίο κοινωνικοποίησης των μαθητών και εμβάθυνσης και ουσιαστικοποίησης των μαθητικών λειτουργιών. Και πάντα αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική και όμορφη πηγή των νεανικών αναμνήσεων. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το σχολείο δεν είναι μόνο θεσμός προετοιμασίας της ζωής των νέων αλλά και μέρος – και μάλιστα σημαντικό – της ζωής των.

Νίκος Τσούλιαςσχολικές εκδρομές