Πότε πρέπει και πότε δεν πρέπει να διαβάζουμε;

09:50 27/10/2017 - Πηγή: Alfa Vita

Όταν υπάρχει ανάγκη…

Και αυτό δεν είναι ανάγκη να το πούμε. Είναι το διάβασμα της υποχρέωσης, που ναι μεν απορρέει από βασικές κοινωνικές λειτουργίες και από εξίσου σημαντικές προσωπικές φιλοδοξίες και μελλοντικούς ή και παροντικούς σχεδιασμούς, αλλά έχει το μειονέκτημα ότι κάπου χάνεται η επιθυμία για το διάβασμα καθ’ εαυτό – που σημαίνει ότι απομειώνεται ή και αίρεται η αύρα και η ομορφιά του διαβάσματος. Είναι το σχολικό διάβασμα, το πανεπιστημιακό διάβασμα, το επαγγελματικό διάβασμα! Εδώ όμως μπορούν να φυτρώσουν

και αγκάθια, που ίσως και να πνίξουν μελλοντικά όλα τα λουλούδια: να θεωρηθεί ότι διαβάζουμε μόνο όταν υπάρχει κάποιος στενά χρησιμοθηρικός και οικονομικός, χρηματικός και υλικός λόγος!

Όταν είμαστε στεναχωρημένοι…

Ναι, τότε το διάβασμα δεν λειτουργεί απλά και μόνο ως μια μορφή ψυχοθεραπείας ή και αλλαγής σκηνικού αλλά και ως εμβάθυνση στο πρόβλημα που μας απασχολεί και στη συνέχεια σε έναν δημιουργικό μετασχηματισμό υπέρβασής του. Η έντονη εσωστρέφεια θέλει εστίαση σε κάτι πολύ σημαντικό και συνάμα πολύ προσωπικό, και το διάβασμα προσφέρει τη δωρεά του εύκολα. Αλλά και το διάβασμα κερδίζει απ’ αυτή την ιστορία. Όταν είμαστε έντονα ψυχικά και συναισθηματικά φορτισμένοι – και ειδικά όταν είμαστε στη γκρίζα ζώνη των γεγονότων και όχι στην αντίστοιχη φωτεινή, όταν μας έχουν πλακώσει μαύρα κατάμαυρα σύννεφα, η επίδραση του αναγνωστικού περιεχομένου είναι φοβερά έντονη και, το πιο πιθανό, ανεξίτηλη στο διάβα των καιρών…

Όταν είμαστε ευτυχισμένοι ή χαρούμενοι…

Ναι, γιατί αν δεν μοιραζόμαστε μια συγκυριακή χαρά μας με τη μόνιμη κατάσταση της απόλαυσης που μας δίνει το διάβασμα, τότε κάτι δεν πάει καλά, γιατί αν δεν ρίξουμε το μικρό ζωογόνο αυλάκι μέσα στη μεγάλη κοίτη της βιβλιοφιλικής κουλτούρας που οδηγεί με ασφάλεια στον ανοιχτό ορίζοντα των γαληνεμένων νερών της συνεχούς προσφυγής στη γνώση, πώς θα είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να διαμορφώνουμε μια αντίληψη αισιόδοξης πρόσληψης της πραγματικότητας; Η χαρά πάντα θέλει να σμίξει με άλλη χαρά, να πολλαπλασιαστεί και να αφήσει όλο και πιο έντονα τα αποτυπώματά της…

Όταν ζούμε ξεχωριστές στιγμές…

Μπορεί το διάβασμα να (πρέπει) είναι μια γενικευμένη εκδήλωσή μας – αλλιώς δεν αναφερόμαστε σε διάβασμα αλλά σε οτιδήποτε άλλο… - και οι στιγμές του να είναι άπειρες, αλλά κάθε στιγμή του είναι απόλυτα μοναδική και ξεχωριστή. Γιατί κάθε ανάσα μας, όταν διαβάζουμε, είναι πνοή ζωής, κάθε σκέψη του βιβλίου που προσλαμβάνουμε είναι και ένα καινούργιο κάθε φορά μονοπάτι αναζήτησης. Πάντα θέλουμε και αγωνιούμε να έχουμε κάθε στιγμή άλλη γεύση του εαυτού μας και του κόσμου – η σκέψη μας πάντα έτσι μας καθοδηγεί και αν καμιά φορά αδρανεί, είναι η φαντασία μας και η ονειροπόλησή μας σε μόνιμη επιφυλακή, για να μην υπάρξει ούτε μια στιγμή ίδια με τις γειτονικές της…

Όταν θέλουμε να απολαύσουμε μια άλλη αισθητική για τον κόσμο και τη ζωή…

Η ίδια η στάση του σώματός μας όταν διαβάζουμε είναι μια εικόνα μαγική – καταδεικνύει μια όμορφη αισθητική και μια στοχαστική αντίληψη «απορίας» και έρευνας. Η καθήλωση του σώματός μας, η ασκητική του στάση, η σεμνή του προσήλωση στο ιερό αντικείμενο του βιβλίου προσφέρονται στην ολοκληρωτική μας εστίαση στο πάντα χαοτικό βασίλειο του στοχασμού μας. Μαθαίνουμε και διαβάζουμε και μέσω του σώματός μας, γι’ αυτό και το ίδιο το σώμα επιλέγει πάντα αυτή τη μαγική εικόνα του αναγνώστη.

Όταν θέλουμε να νιώσουμε όμορφα…

Θέλεις δεν θέλεις το διάβασμα είναι πάντα μια πρόκληση ομορφιάς, που ποτέ δεν ξέρεις από πού πηγάζει, πώς εισάγεται στο συναίσθημά μας και πώς διεγείρει την ευφορία της ψυχής μας. Είμαστε σε διεγερμένη κατάσταση, που μας κάνει πιο φωτεινή την εικόνα της ζωής, σαν το ηλεκτρόνιο που βομβαρδιζόμενο από άλλο σωματίδιο ανεβαίνει σε πιο πάνω τροχιά και επιστρέφοντας ακτινοβολεί και δωρίζει φως…

Όταν θέλουμε να συζητήσουμε με τον εαυτό μας και να «τη βρούμε» μαζί του…

Όλα τα προηγούμενα ισχύουν και έχουν την αυτονομία τους και την αυταξία τους. Αλλά όλα εκβάλλουν εδώ, στη συνάντησή μας με τον εαυτό μας. Αυτή και μόνο η δυνατότητα του διαβάσματος μας αρκεί και μας περισσεύει, γιατί μπορούμε να γευθούμε την αυθεντικότητα του εαυτού μας και να στοχαστούμε πιο εύκολα στα δύσκολα ερωτήματα της αυτογνωσίας μας. Εδώ καμιά συνθήκη του εξωτερικού κόσμου δεν μας δεσμεύει και δεν μας περιορίζει. Όλοι οι καταναγκαστικοί δεσμοί έχουν σπάσει και μπορούμε να αυτοσχεδιάζουμε και να δημιουργούμε με τα δικά μας και μόνο υλικά το είδωλό μας…

Πότε δεν πρέπει

Όταν δεν έχουμε τι να κάνουμε ή όταν θέλουμε να σκοτώσουμε την ώρα μας…

Το διάβασμα δεν μπορεί να είναι η τελευταία επιλογή ούτε και διαδικασία για να περάσουμε το χρόνο. Όποιος τολμά και πιστεύει κάτι τέτοιο διαπράττει ύβρη, αλλά δεν είναι σε θέση να το συνειδητοποιήσει, γιατί έχει το ακαταλόγιστο. Προφανώς δεν ανήκει στον κόσμο του βιβλίου και θεωρεί ότι το βιβλίο είναι ένα φυσικό αντικείμενο με το οποίο μπορείς να ασχοληθείς όπως γίνεται με κάθε αντικείμενο…

Όταν μας το επιβάλλουν…

Όποιος προσπαθεί να επιβάλλει το διάβασμα σε κάποιον άλλο κάνει διπλή ζημιά, στην αισθητική και στην ηθική του βιβλίου αφενός – γιατί το διάβασμα θέλει συναίσθημα και ανήκει στον κόσμο του συναισθήματος – και στον πιεζόμενο αφετέρου, γιατί του περνάει το αντίθετο μήνυμα απ’ αυτό που θέλει το διάβασμα. Γιατί το διάβασμα είναι πράξη ύψιστης ελευθερίας και ως εκ τούτου μόνο ως επιλογή ελευθερίας μπορεί να νοηθεί.

Όταν το αντικείμενο του διαβάσματος οδηγεί στα σκοτάδια…

Δεν υπάρχει τίποτα στον κόσμο ούτε καν μια αδιάστατη κουκίδα όπως την εννοούν τα μαθηματικά και στο οποίο - αν αποτελέσει σημείο επαφής με τον άνθρωπο -, να μην υπεισέρχεται το δίπολο καλού / κακού. Και μπορεί το βιβλίο να γεννήθηκε για να δώσει φως στον άνθρωπο, αλλά κάποιοι το μετατρέπουν σε φως για να τυφλώνει… Για να τυφλώσει με το μίσος και με το ρατσισμό, με την εχθρότητα και με τη χυδαιότητα. Και αντί το διάβασμα να φέρνει πιο κοντά τους ανθρώπους τους φέρνει στη γραμμή των εχθροπραξιών, όπως έκανε ο ναζισμός και ο φασισμός…

Όμως δεν υπάρχει πρέπει και δεν πρέπει…

Όμως, μπορεί τίποτα απ’ όλα αυτά να μην ισχύει. Γιατί υπάρχει και μια άλλη, μια γενική θεώρηση, που αίρει όλα τα παραπάνω, που δεν υπάρχει καν υποψία του «πρέπει» και του «δεν πρέπει», γιατί αυτά ισχύουν όσο είμαστε ακόμα στην προϊστορία του ανθρώπου και δεν έχουμε ουσιαστικά εκπολιτιστεί ούτε και έχουμε ως ανθρωπότητα κατακτήσει το βασίλειο της ελευθερίας.

Να διαβάζουμε συνεχώς, κάθε στιγμή – ακόμα και όταν είμαστε απασχολημένοι με κάποια υποχρέωσή μας. Η προσφυγή στο διάβασμα (πρέπει να) είναι αποτέλεσμα μιας διαρκούς και έντονης επιθυμίας, ενός πόθου πάντα ανεκπλήρωτου και πάντα κραταιού για να αναπνέουμε πνευματικά και να βιώνουμε συναισθηματικά την κάθε στιγμή.

Αυτός ο πόθος είναι πάντα διακαής και ασίγαστος, ορμητικός και ακόρεστος, όταν έχουμε κατακτήσει την κουλτούρα της ανάγνωσης, δηλαδή της διαρκούς πνευματικής καλλιέργειάς μας γιατί είναι ανάγκη ελευθερίας και δημιουργίας, γιατί υπάρχει ένα άγχος – το μόνο δικαιολογημένο άγχος – να μην προλάβουμε να διαβάσουμε τα τόσα και τόσα διαμάντια της ανθρώπινου στοχασμού, να μην απολαύσουμε όσο θέλουμε την ομορφιά του κόσμου και του εαυτού μας, τον πλούτο των Γραμμάτων!

Νίκος Τσούλιαςhttp://www.alfavita.gr/sites/default/files/styles/special_edition_image/public/jnmagnifyingglasseslarge.jpg?itok=Y8buDHCihttp://www.alfavita.gr/sites/default/files/styles/medium/public/nikos_tsoylias_0_0_0_0_0_0_0_0_1_0_1_1_0_2_1_1_1_0_0_0_0_0_1_0_1_0_0_0_0_0_1_0_0_0.png?itok=FYoLwmfZΆρθραΕτικέτες: Νίκος ΤσούλιαςΠότε δεν πρέπει