Προτεινόμενο θέμα στην έκθεση από τα εκπαιδευτήρια Νέα Παιδεία

21:09 26/5/2018 - Πηγή: Alfa Vita

ΚΕΙΜΕΝΟ

Πεποίθησή μου –όπως και πολλών συναδέλφων εκπαιδευτικών- ήταν πάντα πως, πρωταρχικός στόχος της εκπαίδευσης δεν είναι η μετάδοση χρηστικής πληροφορίας ή η καλλιέργεια επιστημοσύνης, αλλά το χτίσιμο χαρακτήρων. Και για να χτίσεις κάτι καλό θα πρέπει τα υλικά να είναι άριστα, αφού ο μαθητής θα δομήσει σε μεγάλο βαθμό την προσωπικότητά του έχοντας ως λαμβάνουσα τον χαρακτήρα και την εν γένει συμπεριφορά του ίδιου του δασκάλου του.

Ένα κρίσιμο ζητούμενο που διαμορφώνει την παιδαγωγική φιλοσοφία του εκπαιδευτικού είναι η εξισορρόπηση ανάμεσα στον δημοκρατικό φιλελευθερισμό

(κανένας συσχετισμός με τον αντίστοιχο πολιτικό όρο!) και την πειθαρχία. Δηλαδή, σε τι ποσοστό η πολιτική του δασκάλου θα διαμορφώνεται ελαστικά, λαμβάνοντας υπόψη τις προτιμήσεις κι επιθυμίες των μαθητών του, και σε τι ποσοστό θα στοχεύει να διδάξει στον μαθητή την αρετή της προσαρμογής σε μη διαπραγματεύσιμες αρχές, ακόμα και σ’ αυτές με τις οποίες ενδεχομένως θα διαφωνεί.

Αν και, ως εκπαιδευτικός, έτεινα πάντα ετεροβαρώς προς την «φιλελεύθερη» πλευρά, αρχίζω πια να έχω δεύτερες σκέψεις. Η αφελώς εξιδανικευμένη εικόνα του «αγνού» μαθητή που, ως tabularasa, αναμένει ν’ απορροφήσει με ευγνωμοσύνη το καλό υλικό που θα του προσφέρει ο δάσκαλος, έχει αρχίσει να ξεθωριάζει και ν’ αποδομείται στη συνείδησή μου, δίνοντας τη θέση της σε μια πιο ρεαλιστική απεικόνιση του σύνθετου χαρακτήρα της νέας γενιάς.

Μεταφέρω, ενδεικτικά, στον αναγνώστη δύο πρόσφατες εμπειρίες. Η πρώτη προέρχεται από πολύ αξιόπιστη αυτόπτη μάρτυρα: Η σκηνή στο λεωφορείο, όπου μια παρέα τελειόφοιτων του Λυκείου σχολιάζουν χλευαστικά και μεγαλόφωνα μια καθηγήτρια του σχολείου τους. Οι χαρακτηρισμοί λίγο-πολύ τυποποιημένοι: «ηλίθια», «φυτό», «ανέραστη»... Ο λόγος: η υπέρμετρη ευγένεια και δημοκρατικότητά της απέναντι στους μαθητές! Αφορμή της «καζούρας» ήταν το γεγονός ότι η καθηγήτρια ευχαρίστησε ευγενικά έναν μαθητή που επέστρεψε στο μάθημα χωρίς να καταχραστεί την άδεια που του είχε δώσει ν’ απουσιάσει για λίγο από την τάξη. Διηγήθηκα το περιστατικό στους φοιτητές μου, περιμένοντας αφελώς να μοιραστούν το αίσθημα αποτροπιασμού μου και να καταδικάσουν το συμβάν. Τα αμήχανα βλέμματα και τα πονηρά γέλια τους, όμως, με προσγείωσαν απότομα σε μια πραγματικότητα που δεν μπορούσα –ή δεν ήθελα- να δω... Συνεχίζω με μια καθαρά προσωπική εμπειρία. Subtitles

Captions

Στο πλαίσιο των συνήθων διαδικασιών αξιολόγησης των σχολών της Τριτοβάθμιας, οι σπουδαστές μας κλήθηκαν πρόσφατα να καταθέσουν (ανώνυμα) τις απόψεις τους για την ποιότητα του προσφερόμενου διδακτικού έργου. Ένα από τα αρνητικά σχόλια με αφορούσε προσωπικά, και αναφερόταν στην χρονολογούμενη πρακτική μου να ρωτώ τους μαθητές μου αν προτιμούν να βαθμολογηθούν με βάση ένα γραπτό διαγώνισμα, ή με την εκπόνηση κάποιας εργασίας πάνω στο αντικείμενο του μαθήματος. Παραθέτω αυτούσιο το σχόλιο: «ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΑΛΛΑ ΜΕΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (Π.Χ. ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΝΤΙ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ) ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΠΑΘΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ».
Οι μαθητές αυτοί είχαν την ευθύτητα να εκφράσουν ανοιχτά την αμφισβήτησή τους για μια αμφιλεγόμενη –και ενδεχομένως αδόκιμη- «δημοκρατική» προσέγγιση στην εκπαίδευση. Το σχόλιο αποτελεί γενναία έκφραση παιδαγωγικού πραγματισμού, και έχει την ακόλουθη προφανή ερμηνεία: Είναι «λάθος» ο δάσκαλος να επιδιώκει την συμπάθεια των μαθητών του μέσω φιλελεύθερων συμπεριφορών, γιατί είναι πολύ πιθανό να το θεωρήσουν αυτό ως ένδειξη αδυναμίας, ίσως μάλιστα και ως έμμεση αποδοχή ανεπάρκειας εκ μέρους του! Θα εκλάβουν, ενδεχομένως, ακόμα και την προσπάθεια να κάνει το μάθημά του πιο προσιτό κι ενδιαφέρον, με χρήση «άλλων μέσων διδασκαλίας», όχι σαν μια ειλικρινών προθέσεων παιδαγωγική μέθοδο προς όφελος των μαθητών του, αλλά σαν ευτελή πράξη «εξαγοράς» της ανοχής τους απέναντι στις δικές του «μειονεξίες»!

Αναρωτιέμαι, λοιπόν, αν έχει τελικά παιδαγωγική σκοπιμότητα η επίδειξη υπέρμετρης δημοκρατικότητας εκ μέρους του δασκάλου, και η επιδίωξη της ανάπτυξης θετικών συναισθημάτων του μαθητή προς το πρόσωπό του (το αντίστροφο, φυσικά, θα πρέπει να ισχύει πάντα και χωρίς προϋποθέσεις!). Ίσως αποτελεσματικός –και εν τέλει εκτιμούμενος κι από τον ίδιο το μαθητή– είναι εκείνος ο παιδαγωγός που εφαρμόζει πιστά τη χρυσή ρήση της μάθησης: «ο προσθείς γνώσιν προστίθησιάλγημα»! Άσχετα βέβαια αν, στην πράξη, το «άλγημα» δεν υπακούει πάντα στις ορθολογικές οριοθετήσεις της παιδαγωγικής αναγκαιότητας (αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία...).

Κ. Παπαχρήστου,Εφημ. «ΤΟ ΒΗΜΑ»

Β. ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε. (100- 120 λέξεις)

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη:

α. Εκτός από τη γνώση το σχολείο πρέπει να καλλιεργεί και την προσωπικότητα του μαθητή, σύμφωνα με το συγγραφέα.

β. Ο μαθητής αφομοιώνει και εκτιμά τις πληροφορίες και τις γνώσεις που του μεταδίδει ο εκπαιδευτικός.

γ. Οι μαθητές προτιμούν τις δημιουργικές εργασίες από τις γραπτές δοκιμασίες και εκτιμούν τον εκπαιδευτικό που επιλέγει τις πρώτες, για να τους εξετάσει.

δ. Ο εκπαιδευτικός πάντα πρέπει να εκτιμά και να αισθάνεται θετικά συναισθήματα για τους μαθητές του.

ε. Η αφομοίωση της γνώσης απαιτεί κόπο από την πλευρά του μαθητή.

Β2. Να ανιχνεύσετε τον τρόπο πειθούς στην 5η παράγραφο του κειμένου. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Β3. [α] «αγνού», «καζούρας», « ο προσθείς γνώσιν προστίθησιάλγημα»: Να αιτιολογήσετε τη χρήση εισαγωγικών στις παραπάνω περιπτώσεις.

[β] Να αιτιολογήσετε τη χρήση κεφαλαίων από τον συγγραφέα στην 5η παράγραφο του κειμένου.

Β4. [α] Να δώσετε ένα τίτλο με σχόλιο στο κείμενο.

[β] Να δώσετε ένα συνώνυμο για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: χρηστικής, ένδειξη, καταχραστεί, περιστατικό, ευτελή.

Γ. Με αφορμή το άρθρο του Κ. Παπαχρήστου και επιθυμώντας να συμβάλετε στον γενικότερο προβληματισμό, συντάσσετε δικό σας διαδικτυακό άρθρο, όπου επισημαίνετε τις θετικές συνέπειες από την υιοθέτηση αντιαυταρχικής πρακτικής στην εκπαίδευση αλλά και την ευθύνη του εκπαιδευτικού ώστε αποφευχθούν πιθανές παρεκτροπές. (500-600 λέξεις)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. Ο συγγραφέας στο κείμενο επισημαίνει τις ενστάσεις του σχετικά με την αποτελεσματικότητα της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης. Πιστεύει ότι κύριος στόχος της εκπαίδευσης είναι η καλλιέργεια της προσωπικότητας του μαθητή με φιλελεύθερο τρόπο και πρότυπο τον δάσκαλο, που οφείλει να συνδυάσει στην τάξη την ελευθερία με την πειθαρχία. Ομολογεί ότι σταδιακά άρχισε να αμφισβητεί τη φιλελεύθερη επιλογή του, που στηριζόταν στην εξιδανίκευση των μαθητών,με αναφορά σε δύο προσωπικές εμπειρίες. Στην πρώτη, μία εκπαιδευτικός λοιδορείται από τους μαθητές της, διότι ήταν εξαιρετικά ευγενική και δημοκρατική. Η δεύτερη αφορά αρνητικά σχόλια φοιτητών του, οι οποίοι εκλαμβάνουν τη δημοκρατική επιλογή αξιολόγησης ως προσπάθεια κολακείας τους. Από αυτά τα σχόλια ο συγγραφέας θεωρεί ότι οι μαθητές αντιλαμβάνονται τον εκπαιδευτικό φιλελευθερισμό ωςένδειξη αδυναμίας και ανεπάρκειας του δασκάλου. Τελικά προβληματίζεται για την αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής δημοκρατικότητας συγκριτικά με τη μάθηση που απαιτεί κόπο.(137 λέξεις)

Β1. α. Σωστόβ. Λάθος γ. Λάθος δ. Σωστό ε. Σωστό

Β2. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί επίκληση στη λογική με τεκμήριο το παράδειγμα του σχολίου των μαθητών και με επιχείρημα, όπου αναλύει γιατί η δημοκρατική και φιλελεύθερη προσέγγιση των μαθητών δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, («Είναι λάθος…μειονεξίας»). Ο τρόπος και τα μέσα πειθούς ενισχύουν την πρόθεση του συγγραφέα να εκφράσει τον προβληματισμό του για την αντιαυταρχική εκπαίδευση.

Β3. [α] «αγνού»: ειρωνεία, «καζούρας»: χρήση ειδικού λεξιλογίου, προφορικός λόγος,

«ο προσθείς γνώσιν προστίθησιάλγημα»: αυτούσια μεταφορά λόγου τρίτου προσώπου.

[β] Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί κεφαλαία στην απόδοση των σχολίων των μαθητών, για να δώσει έμφαση έμμεσα στη θέση που εκφράζει. Όλοι θα περίμεναν ότι οι μαθητές θα επιβράβευαν τη δυνατότητα επιλογής που τους πρόσφερε ο συγγραφέας, όμως αυτοί την εξέλαβαν ως προσπάθεια εξαγοράς.

Β4. [α] «Δάσκαλος ή φίλος» / Μήπως η δημοκρατία… βλάπτει;

[β] λυσιτελούς, τεκμήριο, εκμεταλλευτεί, συμβάν, ποταπή.

Γ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΑΡΘΡΟ (Τίτλος που απεικονίζει την κύρια έννοια του θέματος)

ΔΕΚΤΕΣ: ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ / ΓΟΝΕΙΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ, ΜΑΘΗΤΕΣ

ΥΦΟΣ: Σχετικά προσεγμένο, όχι όμως σχολαστικό με εξεζητημένες διατυπώσεις.

ΔΕΔΟΜΕΝΟ: Αντιαυταρχική εκπαίδευση μια εξέλιξη με θετικό πρόσημο, που εγείρει όμως και ενστάσεις (άρθρο κ. Παπαχρήστου).

ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ: 1. Οι θετικές πλευρές της αντιαυταρχικής, φιλελεύθερης εκπαίδευσης

2. Η ευθύνη που αναλαμβάνει ο δάσκαλος ώστε να εγγυηθεί την εποικοδομητική χροιά της φιλελεύθερης εκπαίδευσης.

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΡΟΛΟΓΟΥ: Έμμεσος διάλογος με το άρθρο του Παπαχρήστου, στο οποίο διατυπώνονται ενστάσεις, ενώ στο δικό μας άρθρο υποστηρίζουμε την αντιαυταρχική εκπαίδευση./ Περιγραφή της αντιπάθειας που αισθάνονται οι μαθητές για το σχολείο τους που επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης./ Κάθε νέα πρόταση αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό ιδίως λόγω των προβλημάτων που ανακύπτουν στα αρχικά στάδια της εφαρμογής της, αυτό όμως δεν πρέπει να οδηγεί στην απόρριψή της αλλά στην προσπάθεια αντιμετώπισης και βελτίωσης των αδυναμιών της.

ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ 1Ο :

Περιορισμός καθηγητικής αυθεντίας, ενίσχυση πρωτοβουλίας και αυτενέργειας του μαθητή.

Ο πλουραλισμός της μεθοδολογίας και των τρόπων διδασκαλίας ευνοεί την κριτική σκέψη και την ερευνητική διάθεση των μαθητών.

Ευνοείται η προσωπική τοποθέτηση και κατ’ επέκταση η σύνθετη σκέψη και ο εμπλουτισμόςτης γλώσσας, γιατί ο μαθητής δρα και εκφράζεται.

Εμπέδωση πνεύματος συνεργασίας, εφόσον η μάθηση πραγματώνεται ομαδοσυνεργατικά.

Ενισχύεται η αισιοδοξία, η ελπίδα για επιτυχία αλλά και η υπευθυνότητα, αφού ο μαθητής βρίσκεται στο επίκεντρο της διαδικασίας και συνδιαμορφώνει το μάθημα.

Αυτοπεποίθηση, αυτοεκτίμηση, αυτογνωσία του μαθητή, συναισθήματα που επηρεάζουν και τη μετέπειτα κοινωνική συμπεριφορά του.

ΜΕΤΑΒΑΣΗ: Επισημαίνουμε ότι την ευθύνη αναλαμβάνει ο εκπαιδευτικός, ο οποίος με τις επιλογές του και την καθημερινή πρακτική του θα καταστήσει την φιλελεύθερη εκπαίδευση αποτελεσματική, γιατί από το δάσκαλο εξαρτάται η ποιότητα του μαθήματος και η ανταπόκριση των μαθητών

ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ2ο:

Διδακτική επάρκεια, ενθουσιασμός για το λειτούργημά του, ποικιλία διδακτικών μεθόδων (από τον δάσκαλο εξαρτάται η ποιότητα του μαθήματος και η ανταπόκριση των μαθητών).

Σαφής εκπαιδευτικός στόχος, θέσπιση ορίων, εποικοδομητική κριτική. Δεν πρέπει να σχετικοποιηθεί η γνώση και να θεωρεί ο μαθητής ότι είναι αρκετό να εκφράζεται χωρίς να προσπαθεί να κατακτά και να αφομοιώνει τη γνώση.

Ενθάρρυνση μαθητών να συμμετέχουν και να διατυπώνουν με θάρρος τις απόψεις τους.

Στις διαπροσωπικές σχέσεις εκπαιδευτικού μαθητή οφείλει ο εκπαιδευτικός να βρει την ισορροπία, ώστε να περιφρουρήσει το κύρος του.

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΕΠΙΛΟΓΟΥ: Η αντιαυταρχική εκπαίδευση αποτελεί μια νέα φιλοσοφία της εκπαίδευσης και απαιτεί γενικότερη στήριξη και μέσω της εμπιστοσύνης που θα επιδείξουν τα εμπλεκόμενα μέρη αλλά και μέσω γενικότερων μεταρρυθμίσεων σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης, από τα προγράμματα σπουδών έως και τη διαμόρφωση τηςσχολικής αίθουσας.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΟΥΛΤΑΝΗΣ

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ των ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ»

νεοελληνική γλώσσαέκθεσηπανελλαδικέςπανελλαδικέ εξετάσειςΕκπαιδευτήρια Νέα Παιδεία