Στη Θεσσαλονίκη, έναν αιώνα πριν

17:12 4/11/2012 - Πηγή: Alfa Vita

Tweet Κατηγορία: ΆρθραΑρθρογράφος: Νίκος Κουνενής

Στη Θεσσαλονίκη, έναν αιώνα πριν

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΡΑΚΗΣ, Σελανίκ, εκδόσεις Τόπος, σελ. 170

του ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΝΕΝΗ

(Αναδημοσίευση από τις «Αναγνώσεις» της Κυριακάτικης «Αυγής», 4/11/2012)

   Εκατό χρόνια συμπληρώνονται από

την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στο ελληνικό κράτος, και οι αναφορές για το γεγονός- μελέτες, άρθρα στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ- πληθαίνουν. Μεταξύ αυτών, αξιοπρόσεκτη είναι η μοναδική (απ’ όσο μπορώ να γνωρίζω) σχετική λογοτεχνική κατάθεση του Θεσσαλού στην καταγωγή, αλλά επί σειράν δεκαετιών κατοίκου και λάτρη της πόλης Βασίλη Τσιράκη. Πρόκειται για το τρίτο μυθιστόρημα του συγγραφέα, για το οποίο ο ίδιος επέλεξε τον τίτλο «Σελανίκ» (επίσημο όνομα της πόλης κατά την περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και ένα από τα πολλά ονόματα με τα οποία αποκαλούσαν τη Θεσσαλονίκη οι διάφορες εθνοτικές ομάδες που την κατοικούσαν κατά την περίοδο της πολυεθνικής- πολυπολιτισμικής υπόστασής της). Σε αντίθεση με τα προαναφερθέντα επετειακά αφιερώματα, ο συγγραφέας αναμετριέται με την ιστορική πραγματικότητα αυτής της μοναδικής πόλης- μωσαικού κατά τη διάρκεια των δυο πρώτων – και σαφώς εμβληματικών από ιστορική άποψη- δεκαετιών του εικοστού αιώνα, προσπαθώντας να μας δώσει μια κατά το δυνατόν αντικειμενική τοιχογραφία της αντιφατικής της υπόστασης, τουτέστιν της πολυεθνικής και πολυθρησκευτικής πολυμορφίας και των ποικίλων αντιθέσεων (εθνικών, ταξικών, πολιτικών) που συνυπάρχουν εκρηκτικά στο πλαίσιό της.

   Σε αντιδιαστολή, επίσης, με ένα μεγάλο αριθμό ευπώλητων ιστορικών (ή «ιστορικών») μυθιστορημάτων που κατά καιρούς κατακλύζουν την αγορά και στην καλύτερη περίπτωση μας μεταφέρουν με έναν επίπεδο ρεαλισμό το «κλίμα» των καιρών, για να το υποτάξουν εν συνεχεία στις λυρικές προσωπικές ιστορίες των ηρώων τους, ο Τσιράκης αναπλάθει με σχολαστική ακρίβεια τη Θεσσαλονίκη της εποχής, δημιουργώντας την αίσθηση μιας οιονεί κινηματογραφικής απεικόνισης (είναι και ο ίδιος άλλωστε κινηματογραφιστής και λάτρης της φιλμικής γραφής του Θόδωρου Αγγελόπουλου και άλλων μεγάλων σκηνοθετών που εστιάζουν το βλέμμα τους στην Ιστορία). Κατόπιν μιας σχολαστικής σχετικής έρευνας ο συγγραφέας οδηγεί τον αναγνώστη στους δρόμους, τα σοκάκια, τις πλατείες και τα ξενοδοχεία της εποχής αναγεννώντας την επί χάρτου και επιτρέποντας έτσι στο φόντο της αφήγησης να αναδειχτεί στέρεο και πειστικό μπροστά στα μάτια του αναγνώστη. Σαφής επιδίωξη του είναι το δέσιμο των προσωπικών ιστοριών των ηρώων του με την τρέχουσα  Ιστορία, εντός της οποίας έχουν διαμορφωθεί, και η οποία δέχεται με τη σειρά της από αυτούς τις όποιες υποκειμενικές αντεπιδράσεις.

   Η ιστορία την οποία μας αφηγείται ο συγγραφέας ξεκινά από τη συνάντηση- την παραμονή της πρωτοχρονιάς του 1900-  τριών οικογενειών (αυτών του Ανδρέα Ρηγάτου, του Ζ