Υπάρχει και η άλλη Ελλάδα

19:47 22/2/2018 - Πηγή: Alfa Vita

Κυριακή ώρα 4.30 μ.μ. και αίφνης το κινητό μου χτυπά. Ένας ευγενέστατος κύριος, πρώην καθηγητής στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, ζήτα πληροφορίες για την αίθουσα που θα πραγματοποιήσει την ομιλία του, ο παιδικός και αδελφικός του φίλος, καθηγητής αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, Θανάσης Οικονόμου. Νιώθω έκπληξη στην πληροφορία, ότι ήταν δάσκαλος του Θανάση Οικονόμου μια και ο καθηγητής από την Αμερική είναι σήμερα ογδόντα ετών. Αναλογίζομαι ότι θα παρανόησα και αμέσως αναλίσκομαι στις τελευταίες λεπτομέρειες της εκδήλωσης.

Όταν αργότερα τον συναντώ, διαπιστώνω ότι είναι ένας σεβάσμιος

κύριος γεμάτος ανυπομονησία για να συναναστραφεί με το προσφιλές του πρόσωπο. Ο Θανάσης Οικονόμου που βρίσκεται καθ’ οδόν, στο ίδιο μήκος κύματος, ζητά να συναντήσει τον φίλο του λίγο πριν την ομιλία του. Το φιλόξενο γραφείο του προέδρου του Μουσικοφιλολογικού συλλόγου Σκουφάς ανοίγει, όπως είθισται σε εκλεκτούς προσκεκλημένους και ιεραρχώ τις σκέψεις μου, μην τυχόν και λησμόνησα οποιαδήποτε από τις υποχρεώσεις που είχα αναλάβει.

Απεύχομαι πιθανή αστοχία και ξεκινώ για την πλατεία Μονοπωλείου ή Μονοπλιό, όπως είναι γνωστό σ’ όλους εμάς τους Αρτινούς, γωνία Φιλελλήνων και Σκουφά. Η βραδιά εαρινή, οι τηλεοράσεις στο διαπασών γιατί έχει ντέρμπι αιωνίων και διατρέχοντας γοργά τη κεντρική πλατεία απολαμβάνω τις όμορφες οσμές των λουλουδιών που αναδύονται από τα δημοτικά παρτέρια.

Ο φωτισμός στον πεζόδρομο της οδού Σκουφάς μου δίνει μια ηρεμία και θυμάμαι πολλά από όσα έχω ζήσει περιδιαβαίνοντας αυτές τις πλάκες.

Ο νους μου βρίθει από αναμνήσεις. Είμαι αιθεροβάμων σκέφτομαι, αλλά απόψε δεν με πτοεί τίποτε. Ο ειρμός μου διακόπτεται όταν βλέπω να πλησιάζει το αυτοκίνητο με τον εκλεκτό προσκεκλημένο Μέλημά μου να τον υποδεχτώ, με το δέοντα σεβασμό, μετουσιώνοντας την επιθυμία μου σε πράξη, να συναντήσω έναν τόσο σημαντικό Έλληνα, όπως ο Θανάσης Οικονόμου. Κατά την επικοινωνία που είχα μαζί του από την Αμερική, ήταν ευγενής, προσιτός, καταδεκτικός, όπως είναι άλλωστε όλοι οι καταξιωμένοι άνθρωποι που δεν έχουν πλέον να αποδείξουν τίποτε, καθώς τα έργα τους προπορεύονται αυτών. Να είναι άραγε έτσι και εκ του σύνεγγυς, σκέφτομαι?

Το χαμογελαστό πρόσωπο του φίλου, πλέον, του συλλόγου Αστρονομίας Άρτας, καθηγητή αστροφυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, καθηγητή Γιάννη Σειραδάκη, με κάνει να νιώθω άνετα και ο Έλληνας της ΝΑΣΑ Θανάσης Οικονόμου με ένα βήμα γοργό μου προσφέρει την παλάμη του για μια εγκάρδια χειραψία. Σκέφτομαι αυτό το χέρι έχει στείλει στον Άρη τόσα ρομπότ που λαμβάνει από αυτά γνώση όλη η ανθρωπότητα για το πώς δημιουργήθηκε το Σύμπαν και ανατριχιάζω.

Μετά τις συστάσεις η μικρή μας παρέα ξεκινά μέσω του πεζόδρομου της οδού Σκουφάς, τον μικρό περίπατο μέχρι την αίθουσα ομιλίας. «Πολύ ωραία η Άρτα», μου αναφέρει ο καθηγητής και πραγματικά ο πεζόδρομος με τον απαλό υποκίτρινο φωτισμό, με τις παρέες των παιδιών να μας τριγυρίζουν και τον ναό του Αγίου Δημητρίου στα αριστερά μας να στέκεται αγέρωχος, ήταν σαν ιμπρεσιονιστικός πίνακας του Μονέ.

Πρέπει να ψήλωσα, ειρήσθω εν παρόδω τόσο υπερήφανος που ένιωσα που η αγαπημένη μου Άρτα του έκανε θετική εντύπωση. Γιατί στ’ αλήθεια είναι όμορφη η πόλη μας, με τους υπέροχους πεζόδρομους, τα βυζαντινά μνημεία, την αρχαία Αμβρακία, το γεφύρι, τους φιλόξενους ανθρώπους μα φυσικά και με όλα τα προβλήματα μιας επαρχιακής πόλης. Όμως ας σταματήσουμε όλοι την υψηλή κριτική και ας αναλογιστούμε πως έχουμε την ευθύνη να την διατηρούμε καθαρή, να σεβόμαστε τον διπλανό μας, τους ηλικιωμένους, να δεχόμαστε το διαφορετικό, να στηρίζουμε την τοπική οικονομία με τις επιλογές μας, να διατυμπανίζουμε σε όλους τους τόνους την ιστορία της πόλης μας, τους σπουδαίους ανθρώπους που έχει αναδείξει και να μην μεμψιμοιρούμε.

Φτάσαμε όμως στα σκαλοπάτια του συλλόγου και σαν έφηβος ο ογδοντάχρονος καθηγητής τα ανεβαίνει, καθώς κάποιοι δίπλα μας πολύ μικρότεροί του τα ανέρχονται ασθμαίνοντας. «Τον κύριο καθηγητή από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, πόσο καιρό έχετε να τον συναντήσετε;» τον ρωτώ. «Έχω να τον δω εβδομήντα χρόνια», μου απαντά και σταματώ την άνοδό μου. Στην εύλογη απορία μου, μου χαμογελά και συνεχίζουμε για το γραφείο του προέδρου. Εκεί ζω την πλέον συγκινητική σκηνή, καθώς δύο άνθρωποι μετά από τόσα χρόνια, πέφτουν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου.

Ένα βράδυ πριν από εβδομήντα χρόνια, ο καθηγητής από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ενώ έχει πατήσει μια νάρκη κατά την διάρκεια του εμφύλιου πολέμου, γεμάτος αίματα χτυπά την πόρτα στο σπίτι, του Θανάση Οικονόμου. Ο πατέρας του τον φιλοξένησε μαζί με την οικογένειά του για τρεις περίπου μήνες. Ο Θανάσης Οικονόμου δεν πήγαινε σχολείο και ο κύριος καθηγητής του έμαθε γραφή και ανάγνωση, άρα καλώς είχα ακούσει στο τηλέφωνο, ήταν ο πρώτος του δάσκαλος!!

Ο Θανάσης Οικονόμου, λόγω του εμφυλίου πολέμου, δεν πήγαινε σχολείο και στα δέκα του χρόνια με τα πόδια πήγε στην Αλβανία και στην συνέχεια με τρένο τον μετέφεραν στην Τσεχία. Εκεί διέκριναν την ιδιαίτερη κλίση του στα μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες, τον προώθησαν στο γυμνάσιο και σαν αριστούχος, σπούδασε στην Πράγα αστροφυσικός. Κατόπιν μετακόμισε στην Αμερική, στο Σικάγο και μπήκε στην ομάδα των επιστημόνων που προετοίμαζαν τις αποστολές Απόλλων για την προσελήνωση αστροναυτών. Έγινε διευθυντής στο ινστιτούτο Φέρμι στο Σικάγο και συμμετείχε σε όλες σχεδόν τις διαστημικές αποστολές της ΝΑΣΑ εδώ και πενήντα χρόνια.

Ο χρόνος όμως είχε κυλήσει και έπρεπε ο διάσημος αστροφυσικός να αρχίσει την ομιλία του και έτσι μπήκαμε στην αίθουσα του μουσικοφιλολογικού συλλόγου Σκουφάς. Ήταν κατάμεστη. Ένιωσα υπερήφανος για τους συμπολίτες μου, γιατί στο κάλεσμα του συλλόγου ανταποκρίθηκαν. Αντικρίζω οικεία πρόσωπα, φίλους, συναδέλφους, νέους ανθρώπους και πολλά μα πολλά παιδιά. Η πόλη μας αναλογίζομαι, δεν έχει τίποτε να ζηλέψει, από άλλες πιο διαφημισμένες και μεγαλύτερες από αυτή, έχει υψηλή πνευματικότητα με πολίτες που διψούν για γνώση και για ποιοτικές εκδηλώσεις.

Όσους δεν πείσαμε να έρθουν απόψε, θα τους πείσουμε να έρθουν την άλλη φορά, ʺμα που θα χωρέσουνʺ, σκέφτομαι και χαμογελώ ασυναίσθητα.

Ήρθε η ώρα όμως να αρχίσει την διάλεξή του ο Θανάσης Οικονόμου και μας ξαφνιάζει όλους, διότι ως πρόλογο έχει επιλέξει ένα αγαπημένο ποίημα που το απάγγελνε όταν ήταν μικρό παιδί.

Σαρανταπέντε μάστοροι και εξήντα μαθητάδες
γιοφύρι εθεμέλιωναν στης Άρτας το ποτάμι.
Ολημερίς το χτίζανε το βράδυ εγκρεμιζόταν.
Μοιρολογούν οι μάστοροι και κλαίν οι μαθητάδες.
Αλίμονο στους κόπους μας, κρίμα στις δουλεψιές μας,
ολημερίς να χτίζουμε, το βράδυ να γκρεμιέται.

Απήγγειλε από μνήμης άλλες τρεις στροφές και είδα ανθρώπους να δακρύζουν, αφουγκραζόμενοι την κάθε λέξη του διάσημου αστροφυσικού. Η αίθουσα σείστηκε από το θερμό χειροκρότημα και ο Θανάσης Οικονόμου με ένα πλατύ χαμόγελο ανταπέδωσε με ικανοποίηση. Νομίζω πολυτιμότερο στοιχείο της ανθρώπινης φύσης είναι η εκδήλωση των συναισθημάτων και σε τέτοιες στιγμές αναδύονται αυθόρμητα.

Στην αίθουσα, η οποία είναι κατάμεστη, συνειδητοποιώ ότι επικρατεί απόλυτη σιγή και νιώθω την ανάγκη να στραφώ προς τα πίσω για να πειστώ ότι υπάρχει κοινό. Ήταν όλοι ακίνητοι καθώς ξεδίπλωνε ο ομιλητής τα διαστημικά ταξίδια των συσκευών του, σε Αφροδίτη, Άρη, Κρόνο και σε αστεροειδείς, αισθανόσουν την προσήλωση μικρών και μεγάλων και το πόσο τελικά ενδιαφέροντα ήταν τα ʺπενήντα χρόνια προσωπικών εμπειριών στο διάστημαʺ του Θανάση Οικονόμου.

Ένας άνθρωπος, που παρά των δυσκολιών που αντιμετώπισε στην αρχή της ζωής του με επιμονή και σκληρή δουλειά, κατάφερε να διακριθεί σ’ ένα πολύ δύσκολο και ανταγωνιστικό περιβάλλον. Αυτή είναι η άλλη Ελλάδα που πρέπει να διδάξουμε στους νέους και όχι να αποθαρρύνουμε τα παιδιά μας να προσπαθήσουν για το μέλλον τους. Το μέλλον τους ανήκει και κανείς μα κανείς δεν έχει το δικαίωμα να τους το στερήσει. Είναι επιτακτική ανάγκη τέτοιους Έλληνες να προβάλλουμε σαν πρότυπα για την νεολαία μας και χωρίς να το θέλω οι στίχοι από την Ρωμιοσύνη του Γιάννη Ρίτσου κατακλύζουν το νου μου:

Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό
αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτω απ’ τα ξένα βήματα
αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο
αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο.

Ο Βασίλειος Γ. Κατσώτης είναι Χημικός, ΜSc​*

αστρονομίακαθηγητής πανεπιστημίουΆρτα