Η αγένεια ως πολιτική επιλογή

17:31 24/10/2013 - Πηγή: E-Typos

Ενα από τα συνήθη χαρακτηριστικά των πολιτικών συζητήσεων στα ΜΜΕ είναι η φραστική αντιπαράθεση που γίνεται «αγένεια». Ο υψηλός τόνος και οι επιθετικές φράσεις συχνά μειωτικές και σε προσωπικό επίπεδο φανερώνουν πως η «αγένεια» είναι επικοινωνιακή και πολιτική στρατηγική. Στον Πλάτωνα οι διάλογοι φανέρωναν μεν συχνά καυστικότητα ή ειρωνεία που έφτανε σε έξυπνο χλευασμό (κλασικό παράδειγμα ο Σωκράτης), όμως, όλα τα συμμετέχοντα πρόσωπα, παρά τις όποιες, συχνά έντονες

διαφωνίες τους, είχαν ένα κοινό σημείο εκκίνησης. Ηταν η καλή πίστη. Ολοι οι συζητούντες έχουν ως πρόθεση να φτάσουν στην αναζήτηση ενός συμπεράσματος. Να φτάσουν σε μία αλήθεια. Η στρατηγική και η τεχνική τους ήταν αυτές της πολεμικής έρευνας των ιδεών, ήταν το ξεφλούδισμα ενός ζητήματος, ώστε έστω και από διαφορετικές προσεγγίσεις να φανεί ο καρπός του, η ουσία του. Αυτή η τέχνη του «εύπιστου» διαλόγου δεν ήταν η τέχνη των σοφιστών, οι οποίοι, όπως και οι Ρωμαίοι αργότερα, ξεκινούσαν από διαφορετικό σημείο: δεν υπάρχει αλήθεια, όλα είναι ρευστά και σχετικά, άρα μετρά καθαρά στο τέλος η δύναμη της επιβολής. Εχουμε το ξεκίνημα της τεχνικής της «αγένειας» ως στάση φιλοσοφικής δυσπιστίας. Στο Μεσαίωνα δεν υπήρχε καν διάλογος μιας και η θρησκευτική εξουσία τού επέτρεπε ως εκεί που δεν απειλείτο. Και όταν έπρεπε η Ιερά Εξέταση, για παράδειγμα, να συζητήσει, αυτό γινόταν όχι με ευγένεια: με θανατικές καταδίκες και βασανιστήρια. Από την Αναγέννηση και μετά, άλλαξαν κάπως τα πράγματα. Και ειδικά στο Διαφωτισμό, η τέχνη της ευγενούς συζήτησης έγινε κυρίαρχη αξία (το ευγενές να παρθεί εδώ όχι ως αριστοκρατικό προνόμιο). Ο Βολταίρος ήταν ο ιδεολόγος αυτής της προσπάθειας. Αντίπαλός του ο Ρουσσώ που κατηγόρησε ως αστική, ως υποκριτική και ως κάλυψη της αλήθειας την ευγένεια, κάτι που ακολούθησαν με ακρότητα ο Μαρξ και οι ριζοσπάστες επαναστάτες. Ο Μάης του 1968 έδωσε προτεραιότητα στην «αγένεια» και εξ ορισμού δυσπιστία σε ό,τι ευγενές, χρησιμοποιώντας φράσεις του Ρουσσώ ότι η ευγενική τέχνη συζήτησης είναι η τέχνη του ψέματος. Τη στάση αυτή κρατούν η Ακρα Δεξιά και η ριζοσπαστική Αριστερά σε Ευρώπη και Ελλάδα σήμερα. Ειδικά στη χώρα μας έχει πάρει τη διάσταση επιδημίας, μιας και εφαρμόζεται ως τεχνική σε όλες τις συζητήσεις. Οι κάποιες λίγες εξαιρέσεις δυστυχώς δεν αλλάζουν αυτό το «απολίτιστο» πνεύμα, όπως το χαρακτηρίζω. Μέσα από το ύφος του τσαμπουκά, της «βλαχομαγκιάς», συχνά με φράσεις πεζοδρομίου και υποκόσμου, θέλουν να τρομάξουν τον ευγενή και πολιτισμένο συζητητή. Θέλουν να μην ακουστεί η φωνή του. Θέλουν με αυτή την τεχνική να τον φοβίσουν ή να τον κάνουν να αντιδράσει και να σιωπήσει. Η πολιτική της «αγένειας» είναι ένα ακόμη βασικό στοιχείο στη λογική της βίας που μαστίζει κυριολεκτικά την κοινωνία μας, σε καθημερινό και πολιτικό επίπεδο.