Πολιτικές στον 21ο αιώνα

16:54 12/9/2013 - Πηγή: E-Typos

Ο Σατωβριάνδος έλεγε ότι κάθε εποχή «χαρακτηρίζεται από ένα αξιακό πνεύμα». Ο 19ος αιώνας σημαδεύτηκε από τη βιομηχανική επανάσταση και τη διασφάλιση της φιλελεύθερης οικονομίας από τη Βρετανία. Ο 20ός αιώνας διαπεράστηκε από τη μάχη ανάμεσα στη Δημοκρατία και τον Απολυταρχισμό. Ο δικός μας 21ος αιώνας αρχίζει να ζει μέσα από την πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης. Αυτή είναι μία σύνθεση παγκόσμιου καπιταλισμού, τεχνολογικής και πληροφορικής επανάστασης, πολυκεντρικής γεωπολιτικής και ετερογένειας πολιτισμικών αξιών. Ας εξηγήσω αναλυτικότερα την κατάσταση.
Η βασική δυναμική βρίσκεται στη μετακίνηση

εξουσίας και παραγωγικότητας από τη ζώνη του Ατλαντικού προς αυτήν των χωρών του Ειρηνικού. Οι πόλεμοι, οι επαναστάσεις, αλλά και οι κρίσεις άλλαξαν μορφή και βρίσκονται σε στάδιο μετασχηματισμού. Π.χ. δεν μονοπωλούν πια οι ΗΠΑ τα πεδία των μαχών, αλλά και η Ασία και η ασύμμετρη τρομοκρατία και η προσωπική βία και η συνεργασία τρομοκρατών ποινικών και ο κυβερνοπόλεμος. Η κρίση του 2000 όξυνε τον οικονομοπιστωτικό πόλεμο, ενώ ο εθνικισμός και ο κοινοτικός ή θρησκευτικός φανατισμός παίρνουν τη θέση των ιδεολογικών επαναστάσεων του 20ού αιώνα.
Το ιδιαίτερο του 21ου αιώνα είναι ότι οι κάτοικοί του παγκοσμίως ζουν στην ίδια Ιστορία, στον ίδιο καπιταλισμό. Οι ΗΠΑ και η Κίνα τρώγονται για την κυριαρχία στον Ειρηνικό. Οι πρώτες απομακρύνονται από την κλασική ανάπτυξη μέσω δανείων και δίνουν το βάρος στην παραγωγική εργασία και αποτελεσματικότητα του κεφαλαίου, στη μεταρρύθμιση του πιστωτικού συστήματος, στη μείωση του κόστους ενέργειας και τη μαζική επένδυση στις νέες τεχνολογίες. Η Κίνα θέλει να ελέγξει τον κρατικό της καπιταλισμό μέσα από εσωτερική ζήτηση και δημιουργία ενός δικού της κράτους δικαίου. Η Λατινική Αμερική και η Αφρική προσαρμόζονται στα όρια της παγκοσμιοποίησης. Ο αραβο-ισλαμικός κόσμος βυθίζεται στο θρησκευτικό χάος όπως η Ευρώπη τον 17ο αιώνα. Σε όλες αυτές τις πολιτικές, η Ευρώπη στο πλαίσιο της ιστορικής μορφολογίας της αναζητά το όνειρο της διαρκούς ειρήνης, το κράτος-πρόνοια, την παραγωγή μέσα από την οικολογία.
Κόσμοι και πολιτικές διαφορετικές λοιπόν, σε ένα περιβάλλον κινητικό και ασταθές. Για να επιβιώσει κάποιος χρειάζεται αξιακές αντιστάσεις, ικανότητα γρήγορης προσαρμογής, αλλά και μία νέα ερμηνεία εννοιών όπως έθνος, ήπειροι, θεσμοί, ανεξαρτησία, ευημερία, ελευθερία, κυριαρχία. Ειδικά η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερο από ποτέ μεταρρυθμίσεις που να βασίζονται στις νέες πολιτικές στρατηγικής, στους νέους κινδύνους και προκλήσεις και στις νέες διαδρομές της σκέψης. Αν δεν γίνει αυτό και δεν ενσωματωθεί στη νέα πραγματικότητα η Ευρώπη, κινδυνεύει να μην είναι πια πρωταγωνίστρια της παγκόσμιας Ιστορίας.