Ξερίζωμα και βία

14:42 26/9/2013 - Πηγή: E-Typos

Σαν ένα είδος αδυσώπητης μοίρας, βυθιζόμαστε καθημερινά όλο και περισσότερο στην ποινική, λεκτική, πολιτική και ηθική βία. Επιθέσεις πολιτών μεταξύ τους γι’ αθλητικές διαφορές, για πολιτικούς, συγκρούσεις με την αστυνομία, συρράξεις ακροδεξιών μ’ ακροαριστερούς, κάλεσμα πολιτικών ιθυνόντων για λιντσάρισμα αντιπάλων, όλα δείχνουν ότι η βία γίνεται και αναπόσπαστο μέρος της πραγματικότητάς μας. Παρά δε την όποια φρασεολογία καταδίκης εκ μέρους Αρχών τίποτα δεν φαίνεται ν’ ανατρέπει την κατάσταση.
Αλλοι θα ψάξουν τις αιτίες στην ανεργία ή τη φτώχεια, άλλοι στη δυσανάλογη αριθμητικά παρουσία των

οικονομικών μεταναστών, άλλοι στη διάλυση οικογένειας και σχολείου, και βέβαια οι περισσότεροι θα δείξουν την κρίση ως την ουσιαστική βάση του προβλήματος. Ολα αυτά και ίσως και άλλα είναι βέβαιο πως αυξάνουν τις δυσκολίες. Δεν είναι όμως η βασική αιτία όξυνσης της βίας που κυριαρχεί σήμερα.
Η βία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το φόβο. Oταν φοβάσαι να βγεις από το σπίτι μην σε κλέψουν ή σε χτυπήσουν, όταν αποφεύγεις να κοιτάξεις κάποιον στα μάτια (στο μετρό, το λεωφορείο ή το δρόμο) μήπως και δημιουργηθεί παρεξήγηση, όταν μισείς τον άλλον επειδή διαφέρει ιδεολογικά από σένα, σημαίνει πως έχει χαθεί η εμπιστοσύνη. Πρώτα απ’ όλα στον εαυτό σου και κατά φυσική συνέπεια στη σχέση σου με τον άλλον. Πάει να πει ότι είσαι μόνος. Δίχως θεμέλιους λίθους. Ο Αριστοτέλης θεωρούσε τον άνθρωπο εκ φύσεως κοινωνικό ον. Αλλιώς θα ήταν θεός ή θηρίο - κι επειδή δεν είμαστε θεοί γινόμαστε θηρία. Οπως το αγρίμι φοβάται και επιτίθεται, έτσι και ο φοβισμένος άνθρωπος αγριεύει και λειτουργεί επιθετικά.
Ο πολιτικός έχει ανάγκη κοινωνικών και ηθικών εστιών. Μέσα σ’ αυτές συζητά, διαφωνεί με άλλους, πλάθει, πλάθεται και μαθαίνει. Αυτή η μάθηση τον κάνει να έχει συναισθηματική ρίζα. Νιώθει να ‘ναι κάπου ριζωμένος. Είτε πρόκειται για οικογένεια (φυσική ρίζα) είτε πρόκειται για θρησκεία ή τέχνη (πνευματική ρίζα) είτε πρόκειται γι’ αθλητισμό ή εργασία (κοινωνική ρίζα), ο πολίτης μιας χώρας βρίσκει μέσα σ’ αυτές τις συναισθηματικές ρίζες τις εστίες εμπιστοσύνης. Μέσα σ’ αυτές, ο τρόμος του κενού, η άγρια μοναξιά γίνεται πολιτισμός κι όχι ανεξέλεγκτη βία. Το ξερίζωμα απ’ αυτές τις εστίες εμπιστοσύνης είναι η βασική αιτία που σήμερα ανθούν, επικίνδυνα, ο μετα-μοντέρνος ατομικισμός, η ψυχοπαθολογική αναρχία, ο ακροαριστερός κυνισμός-υλισμός, ο ακροδεξιός εγωιστικός εθνικισμός. Δίχως συναισθηματική εμπιστοσύνη η κοινωνία μας απειλείται σ’ αυτο-καταστροφική βία. Είναι αυτές τις ρίζες που πρέπει να ποτίσουμε σήμερα σε σχολείο, οικογένεια, χώρους εργασίας, κοινωνικές δραστηριότητες, ανθρώπινες σχέσεις, ώστε να ελέγξουμε τη βία. Είναι αυτές τις εστίες εμπιστοσύνης που η κυβέρνηση πρέπει να ενισχύσει για να ξανασταθεί ο πολίτης όρθιος και σταθερά στα πόδια του.
Η Χάνα Αρεντ έλεγε πως η λύπη ως διάσταση της άγριας μοναξιάς γέννησε τον ολοκληρωτισμό σαν κοινωνικό σύστημα και σκέψη. Το ίδιο σήμερα, το ξερίζωμα από τις εστίες εμπιστοσύνης απειλεί να θεμελιώσει τη βία ως μόνιμο φαινόμενο.