Η ιστορία πίσω από την επική ταινία «Τιτανικός» του James Cameron

19:09 28/2/2023 - Πηγή: Enikos

Η μεγάλη κινηματογραφική επιτυχία «Τιτανικός» βγήκε στις αίθουσες για πρώτη φορά στις 19 Δεκεμβρίου 1997. Σκηνοθετημένη από τον James Cameron, ξεπέρασε τα 2,2 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως, σε πωλήσεις εισιτηρίων.

Του Ιωσήφ Αβράμογλου

Ο “Τιτανικός” ισοφάρισε τις 14 υποψηφιότητες για Όσκαρ του φιλμ “All About Eve” (1950) και επίσης ισοφάρισε

τα 11 Όσκαρ, που κέρδισε τελικά, όπως η ταινία “Ben-Hur” (1959). Εννοείται βέβαια ότι από τον “Τιτανικό” εκτοξεύθηκαν οι καριέρες του Leonardo DiCaprio και της Kate Winslet.

Πρόσφατα, στις 10 Φεβρουαρίου, η Walt Disney παρουσίασε μία ανανεωμένη έκδοση της ταινίας σε 3D, 4K, HDR και έναν πιο υψηλό ρυθμό εναλλαγής των καρέ του φιλμ. Το εν λόγω project έγινε με την συνεργασία της Paramount Pictures, η οποία διαχειρίζεται τα δικαιώματα για την ταινία, στα πλαίσια της 25ης επετείου από την κυκλοφορία της.

O βραβευμένος με Όσκαρ σκηνοθέτης James Cameron είναι υψηλών ικανοτήτων δύτης με ειδική άδεια για βαθιές θάλασσες και από την εποχή της ταινίας “The Abyss”, που έκανε το 1989, του είχε μπει η ιδέα να κάνει μιά ταινία για τον Τιτανικό και με την ευκαιρία αυτή να εξερευνήσει το πιο γνωστό ναυάγιο στον πλανήτη. Έτσι κατάφερε να συνδυάσει το χόμπι του με μία πραγματικά πετυχημένη και κερδοφόρα επιχειρηματική ενέργεια. Ο ίδιος είχε χαρακτηρίσει σε μία συνέντευξη του στο περιοδικό Playboy, τον Τιτανικό σαν την κορυφή Έβερεστ των ναυαγίων, που όλοι θα ήθελαν να κατακτήσουν.

Αρχικά ο Cameron έγραψε ένα πρώτο σενάριο και πήγε να συναντήσει τα κορυφαία στελέχη της 20th Century Fox. Σκοπός του ήταν να λάβει έγκριση για μία γιγαντιαία επένδυση των 200 εκατομμυρίων δολαρίων. Όταν ο σκηνοθέτης εξήγησε ότι μέσα στην τραγωδία του Τιτανικού θα εξελισσόταν και μία ιστορία αγάπης τύπου Ρωμαίου και Ιουλιέτας, οι υπεύθυνοι του στούντιο δεν ενθουσιάστηκαν, όπως περίμενε. Ήταν η εποχή που περιπέτειες τύπου Schwarzenegger, όπως το “True Lies” (1994) με εκρήξεις, πυροβολισμούς, ελικόπτερα κλπ. έκοβαν τα περισσότερα εισιτήρια.

Ωστόσο τα στελέχη της Fox ήξεραν ότι ο Cameron είχε τη δυνατότητα να τους επιστρέψει με το παραπάνω την αρχική τους επένδυση, όπως άλλωστε είχε κάνει και σε προηγούμενες παραγωγές του: Το “Terminator” (1984) τους απέφερε 78 εκατ. σε μία επένδυση των 6, το “Aliens” (1986) τους απέφερε 180 εκατ. σε μία επένδυση των 18, το “The Abyss” (1989) τους απέφερε 90 εκατ. σε μία επένδυση των 40 εκατ. και το “Terminator 2: Judgement Day” (1991) τους απέφερε 520 εκατ. σε μία επένδυση των 100 εκατ. Ο Cameron ήταν ο βασιλιάς στην κερδοφορία, ήξερε πως φέρνει ικανοποιητικά κέρδη από τις ταινίες που σκηνοθετούσε. Έτσι λοιπόν το στούντιο τον κάλυψε για μία ακόμη φορά και χρηματοδότησε την ταινία, που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν η ακριβότερη παραγωγή στην ιστορία του κινηματογράφου.

Το 1973, ο James Cameron αποφάσισε να σπουδάσει φυσική στο Fullerton College στην Καλιφόρνια αμέσως μετά το Λύκειο. Ωστόσο, γρήγορα το βαρέθηκε και άλλαξε την ειδικότητά του στην αγγλική φιλολογία. Τελικά παράτησε το κολέγιο το 1974. Ο μετέπειτα βραβευμένος σκηνοθέτης έκανε μια σειρά από δουλειές, συμπεριλαμβανομένου του οδηγού φορτηγού και του θυρωρού. Ήταν τότε που του έγιναν εμμονή η τεχνολογία ταινιών και τα ειδικά εφέ. Αφορμή ήταν όταν είναι το “Star Wars” (1977). Έτσι εγκατέλειψε τη δουλειά του οδηγού φορτηγού και μπήκε στην κινηματογραφική βιομηχανία ως μαθητευόμενος δίπλα στον γνωστό σκηνοθέτη B movies, Roger Corman.

Το 1996 η Sherry Lansing, αφού είχε συμπληρώσει μία πετυχημένη καριέρα ως παραγωγός ήταν πλέον επικεφαλής της Paramount Pictures. Όταν στα χέρια της ένα αντίγραφο του σεναρίου του “Τιτανικού” μέσω του επικεφαλής παραγωγής της Paramount, John Goldwyn, της άρεσε ιδιαιτέρως. Αλλά ο Cameron είχε ήδη κλείσει τη συμφωνία με την 20th Century Fox.

Όταν όμως οι φήμες και τα δημοσιεύματα μιλούσαν για “ανεξέλεγκτο προϋπολογισμό” της επερχόμενης ταινίας “Titanic”, η Fox άρχισε να εκνευρίζεται και μπήκε στη διαδικασία να βρει συμπαραγωγό στο έργο. Η πρόταση έπεσε αρχικά στην Universal Pictures, αλλά αυτή αμφιταλαντεύτηκε για αρκετό καιρό. Έτσι την ευκαιρία την άρπαξε η Lansing με την Paramount Pictures. Μετά από πέντε ημέρες έντονων διαπραγματεύσεων, οι δύο πλευρές συμφώνησαν να μοιραστούν τον αρχικό προϋπολογισμό των 109 εκατομμυρίων δολαρίων στα δύο.

Τότε ήταν που ξεκίνησαν τα πραγματικά προβλήματα. Η Lansing και ο επικεφαλής της παραγωγής της, Fred Gallo συνειδητοποίησαν ότι η ταινία θα κόστιζε πολύ περισσότερα από 109 εκατομμύρια δολάρια. Αυτή και η ομάδα της θύμωσαν και ένιωσαν ότι είχαν εξαπατηθεί από την 20th Century Fox.

Όταν η Sherry Lansing απείλησε να υποβάλει μηνύσεις και αγωγές και να εγκαταλείψει το έργο, η 20th Century Fox ήρθε μια νέα συμφωνία. Αντί για μια ισόποση κατανομή του κόστους, επετράπη στην Paramount Pictures να «περιορίσει» την επένδυσή της. Αυτό σήμαινε ότι θα κατέβαλε ένα καθορισμένο ποσό ως επένδυση για τη μισή ταινία, με την 20th Century Fox να καλύπτει την υπόλοιπη χρηματοδότηση. Τελικά αυτή ήταν μια από τις πιο ανισομερείς συμφωνίες στην ιστορία του κινηματογράφου.

Ο Cameron ξεκίνησε την προ-παραγωγή του Τιτανικού το 1992. Πολύ πριν ολοκληρωθεί η συγγραφή του σεναρίου. Ο σκηνοθέτης έπρεπε να σχηματίσει τον πλήρη σκελετό του φιλμ στο μυαλό του, καθώς και να έχει υψηλής ποιότητας υποβρύχια πλάνα του βυθισμένου πλοίου. Έτσι ο Cameron και το πλήρωμά του κατέβηκαν στον πραγματικό Τιτανικό συνολικά δώδεκα φορές πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα της ταινίας. Κατά τη διάρκεια αυτών των καταδύσεων, ο Cameron ένιωθε την απίστευτη συγκίνηση, που ονειρευόταν και την δυνατή αίσθηση της μεγάλης απώλειας, που τελικά κατάφερε να ενσωματώσει στην ταινία.

Ο Τιτανικός βρισκόταν βυθισμένος σε απόσταση δύο μιλίων κάτω από την επιφάνεια του Ατλαντικού Ωκεανού. Δεν ήταν εύκολο να φτάσει κανείς εκεί κάτω. Εκείνη την εποχή, υπήρχαν μόνο πέντε υποβρύχια σκάφη στον κόσμο που μπορούσαν να βουτήξουν κάτω από τα δώδεκα χιλιάδες πόδια. Δύο από τα σκάφη αυτά, το Mir 1 και το Mir 2 αποτελούσαν “αξεσουάρ” στο ρωσικό ερευνητικό σκάφος Akademik Keldysh. Ο επιστημονικός διευθυντής του οποίου, ο Δρ. Anatoly Sagalevitch, αρχικά ήταν εντελώς αντίθετος να δανείσει τη χρήση του σκάφους του για μια παραγωγή του Hollywood. Ωστόσο και καθώς εξελισσόταν η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, ο Sagalevitch βρήκε μια μοναδική ευκαιρία να κερδίσει μερικά αμερικάνικα δολάρια που χρειάζονταν τόσο πολύ για να κάνει βελτιώσεις και αναβαθμίσεις στο ερευνητικό του σκάφος.

Τον Σεπτέμβριο του 1995, ο Cameron άρχισε να κινηματογραφεί τις βουτιές του στο πραγματικό ναυάγιο του Τιτανικού. Με την πίεση του νερού να φτάνει τα 6.000 λίβρες PSI, εκείνες ήταν πραγματικά επικίνδυνες αποστολές. Μια μικρή ρωγμή στη δομή του σκάφους θα είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο όλων των επιβαινόντων. Δυστυχώς, λόγω των δύσκολων συνθηκών, ο Cameron δεν μπόρεσε ποτέ να πάρει πραγματικά όλα τα πλάνα υψηλής ποιότητας που χρειαζόταν για την ταινία. Ο σκηνοθέτης το αναπλήρωσε αυτό μέσω μικροσκοπικών μοντέλων και ειδικών εφέ.

Τα αρχικά γυρίσματα για τον “Τιτανικό” ξεκίνησαν στις 31 Ιουλίου 1996, στο Dartmouth της Νέας Σκωτίας. Σε εκείνα τα γυρίσματα ήταν η ηλικιωμένη Rose (Gloria Stuart) να λέει την ιστορία της για τον Jack Dawson (Leonardo DiCaprio) και το κόσμημα Heart of the Ocean.

Στο μεταξύ η 20th Century Fox είχε αποκτήσει πάνω από σαράντα στρέμματα παραθαλάσσιας ιδιοκτησίας περίπου είκοσι μίλια νότια του San Diego, στο Santa Rosarito του Μεξικό. Εκεί θα γυριζόταν η πλειοψηφία του “Τιτανικού” και όλες οι σκηνές του πλοίου και του νερού. Μια δεξαμενή δεκαεπτά εκατομμυρίων γαλονιών κατασκευάστηκε για εξωτερικές λήψεις και τη βύθιση του Τιτανικού RMS, του μεγαλύτερου σκηνικού που κατασκευάστηκε ποτέ. Το πλοίο που φτιάχτηκε ως ρέπλικα στα 9/10 του αληθινού, είχε ύψος δέκα ορόφων μίας πολυκατοικίας.

Ενώ τα γυρίσματα για τον “Τιτανικό” είχαν υπολογιστεί να διαρκέσουν περίπου 4,5 μήνες, η τεράστια παραγωγή κράτησε σχεδόν ένα μήνα παραπάνω. Σε όλο το γύρισμα, πολλά μέλη του καστ και του συνεργείου έπεσαν με κρυολόγημα, γρίπη, ακόμη και λοιμώξεις των νεφρών. Αυτό οφειλόταν στις πολλές ώρες που περνούσαν σε κρύο νερό. Ακόμα και η Kate Winslet υπέφερε τόσο πολύ που υποσχέθηκε να μην συνεργαστεί ξανά με τον James Cameron. Πολλοί κασκαντέρ βρέθηκαν με σπασμένα οστά και αρκετοί ηθοποιοί και μέλη του συνεργείου εγκατέλειψαν οριστικά την παραγωγή.

Τα γεγονότα αυτά έκαναν τον σκηνοθέτη να δώσει μία σειρά από συνεντεύξεις στον Τύπο, έγραψε απολογητικές επιστολές προς τα ΜΜΕ και δημοσίευσε σχετικές επεξηγηματικές καταχωρήσεις στις πιο δημοφιλείς εφημερίδες. Παρόλα αυτά τα σχόλια στα μέσα ενημέρωσης ήσαν αρνητικά μέχρι τις 22 Μαρτίου 1997, οπότε ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα.

Στο μεταξύ όμως, κάποιες καθυστερήσεις της παραγωγής, κάποιες αποχωρήσεις και απολύσεις συντελεστών της ταινίας και μπόλικη μουρμούρα, έφερε μεγαλύτερο εκνευρισμό, σε σημείο που έκανε τον Cameron, σε κάποια φάση, να φεύγει από το πλατό.

Η Sherry Lansing φοβόταν πλέον ότι η ταινία θα ήταν η μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία της Paramount Pictures. Στη λίστα με τις ανησυχίες προστέθηκε η αυξημένη χρονική διάρκεια του “Τιτανικού”, που έφθανε τις τρεις ώρες. Τα στούντιο ανησυχούσαν ότι κυρίως οι νεότεροι θεατές αποκλειόταν να καθίσουν σε ένα σινεμά επί τρεις ώρες για να δουν το έργο. Ζητάνε από τον Cameron να κάνει περικοπές. Ο σκηνοθέτης αρνήθηκε και απείλησε να εγκαταλείψει το project οριστικά, αν τα στούντιο επέμεναν. Όπως όμως συνέβαινε συνήθως, το όραμα του Cameron αποδείχθηκε και πάλι σωστό.

Παρόλο που τα γυρίσματα είχαν ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 1997, τα προβλήματα και οι διαφωνίες συνεχίστηκαν και μετά από αυτά. Λόγω της εμμονής του Cameron στη λεπτομέρεια, ο προϋπολογισμός παραγωγής της ταινίας είχε ανέβη πάνω από τα 200 εκατομμύρια δολάρια. Ήταν αδιαμφισβήτητα ο μεγαλύτερος προϋπολογισμός στην ιστορία της μεγάλης οθόνης. Ο Cameron έδωσε προσοχή και ξόδεψε έξτρα χρήματα για τις πιο μικρές λεπτομέρειες. Από αληθινά ασημικά μέχρι πορσελάνινα φλιτζάνια τσαγιού και κρυστάλινα τασάκια, όλα σφραγισμένα με το αυθεντικό λογότυπο «White Star Line» του Τιτανικού. Ο σκηνοθέτης φρόντισε οι σκηνές στο πλοίο να διαρκέσουν ακριβώς δύο ώρες και σαράντα λεπτά, όσο δηλαδή χρειάστηκε ο πραγματικός Τιτανικός για να βυθιστεί.

Η ταπετσαρία, τα χαλιά, τα έπιπλα, όλα αυτά ξαναφτιάχτηκαν όπως τα αυθεντικά, υπό το άγρυπνο βλέμμα του Cameron, αυξάνοντας έτσι περαιτέρω τον ήδη διογκωμένο προϋπολογισμό. Ο σκηνοθέτης ήθελε ο “Τιτανικός” του να είναι η πιο ακριβής ιστορικά περιγραφή πραγματικών γεγονότων, που έχει παρουσιαστεί ποτέ σε κινηματογραφική ταινία. Φρόντισε να συναντηθεί προσωπικά με πάνω από εκατόν πενήντα κομπάρσους, για να τους εξηγήσει ποιοι ήταν οι χαρακτήρες τους και τι σήμαιναν οι ιστορίες τους.

Ο Cameron διαφώνησε και με το προγραμματισμένο μάρκετινγκ της ταινίας. Ήταν επίσης δυσαρεστημένος με το τρέιλερ που έφτιαχναν. Ο Cameron έκοψε το δικό του τρέιλερ το οποίο φυσικά μισούσε η Paramount Pictures. Οι διαφωνίες συνεχίστηκαν για τα πάντα, από το σχεδιασμό της αφίσας μέχρι την ημερομηνία κυκλοφορίας.
Τελικά, ο “Τιτανικός” έκανε πρεμιέρα του την 1η Νοεμβρίου 1997, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τόκιο. Οι πρώτες κριτικές ήσαν απίστευτα ενθουσιώδεις. Το ίδιο διθυραμβικές ήσαν και η κριτικές στο Hollywood, μετά την πρεμιέρα στις ΗΠΑ στις 19 Δεκεμβρίου 1997. Ωστόσο οι κριτικοί είχαν κάποια παράπονα, με το σενάριο και τους χαρακτήρες του φιλμ. Το πρώτο Σαββατοκύριακο, η ταινία ανέβηκε στην κορυφή του box office, σημειώνοντας πωλήσεις 27 εκατομμυρίων δολαρίων.

Η διαφορά του “Τιτανικού” με άλλες πετυχημένες παραγωγές του κινηματογράφου ήταν ότι συνήθως μετά το πρώτο Σαββατοκύριακο οι εισπράξεις συνήθως έβαιναν μειούμενες. Όχι όμως του “Τιτανικού”, που συνέχισε να εισπράτει 25-30 εκατομμύρια κάθε εβδομάδα και για περισσότερο από ένα μήνα μετά την αρχική κυκλοφορία.
Το φιλμ ήταν στην πρώτη θέση στο box office για δεκαπέντε συνεχόμενες εβδομάδες. Μόνο μια άλλη ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου το είχε πετύχει πριν αυτό, ο “ET” του Steven Spielberg (1982).

Στις 23 Μαρτίου 1998, με τον “Τιτανικό” να κυριαρχεί ακόμα στο αμερικάνικο box office, τρεις μήνες μετά την κυκλοφορία, ο James Cameron θα στεφόταν πραγματικά βασιλιάς της μεγάλης οθόνης. Ο ίδιος παρέλαβε τρία Όσκαρ για το φιλμ. Καλύτερο Μοντάζ, Καλύτερη Σκηνοθεσία και Καλύτερη Ταινία. Η ομιλία αποδοχής του για το Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας έμεινε έκτοτε στην ιστορία, καθώς φώναξε στο κοινό τη διάσημη ατάκα του DiCaprio στην ταινία: «Είμαι ο Βασιλιάς του Κόσμου!».

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο James Cameron ήξερε πώς να απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό. Χρησιμοποίησε τακτικές κατά την παραγωγή που τα στούντιο και οι σκηνοθέτες έκαναν με επιτυχία επί δεκαετίες. Ο Cameron προσέφερε στον θεατή ένα υψηλό επίπεδο κινηματογραφικής απόδρασης, που δεν είχε να δει από την εποχή του “Λόρενς της Αραβίας” (1962) και των “Δέκα Εντολών” (1956). Ο Cameron έβαλε τον κόσμο μέσα σε αυτό το πλοίο. Έτσι ο κόσμος πήγαινε να δει την ταινία ξανά και ξανά.

Η φήμη του Τιτανικού ήταν τόσο μεγάλη, που οι άνθρωποι ένιωθαν ότι έπρεπε να δουν τη ταινία περισσότερες από μία φορές. Εκεί βρισκόταν το κλειδί για την επιτυχία της ταινίας για τις εισπράξεις του box office. Ο “Τιτανικός” παραμένει ένα από τα σπουδαιότερα παραδείγματα μιας ταινίας και ενός σκηνοθέτη, που μπορεί να μεταφέρει επιτυχώς ένα κοινό σε έναν άλλο χρόνο και τόπο. Όπως ο Cecil B. DeMille και ο David Lean, ο Cameron κατάφερε να δημιουργήσει μια επική ταινία που έχει αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου. Ο “Τιτανικός” παραμένει μια από τις καθοριστικές ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου και της ποπ κουλτούρας.

(Κάθε Σάββατο και Κυριακή βράδυ, για τρεις ώρες, από τις 10 μ.μ. μέχρι την 1 π.μ., ο Ιωσήφ Αβράμογλου παρουσιάζει από τον Real FM στους 97.8, την εκπομπή ” ‘Round Midnight, όπως έλεγε και η Ella Fitzgerald”, με πολλή και καλή μουσική). Twitter:@IosifAvramoglou Facebook.com/avramoglou Instagram:mus1cguru