Μάρτιν Σκορσέζε: Το «σωτήριο» άσθμα, τα ναρκωτικά και οι 10 καλύτερες ταινίες του

11:24 13/11/2022 - Πηγή: Enikos

Ο Μάρτιν Σκορσέζε δεν έχει βάλει τελεία και παύλα στη μακρά κινηματογραφική του πορεία. Σε λίγες ημέρες συμπληρώνει τα 80 του χρόνια και αναμένεται να το γιορτάσει με την τελευταία του σύζυγο Έλεν, τα τρία του παιδιά και τους καλούς του φίλους. Άγνωστο, αν θα παραβρεθεί στο γιορτινό τραπέζι ο παλαιότερος όλων, ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο και τα άλλα «καλά παιδιά» που συνέβαλαν στην τεράστια φήμη του.

Η Μικρή Ιταλία και η ανάσα

Ο δημιουργός των αριστουργηματικών ταινιών «Ο Ταξιτζής», «Οργισμένο Είδωλο», «Τα Καλά Παιδιά», «Τα Χρόνια της Αθωότητας» και τόσων άλλων εξαιρετικών παραγωγών,

θα μπορούσε από καιρό να είχε αράξει στην «πολυθρόνα του σκηνοθέτη» και να απολαμβάνει τους διθυράμβους, τις τιμές και την αποθέωση από κριτικούς και κοινό. Αυτό, όμως, όπως φαίνεται, δεν θα συμβεί ποτέ, καθώς ο Ιταλοαμερικανός σκηνοθέτης, ζει και αναπνέει με τον κινηματογράφο. Κυριολεκτικά, αφού ο λόγος που λάτρεψε τη μεγάλη οθόνη, οφείλεται σε ένα βαρύ άσθμα, που τον ταλαιπωρούσε από νήπιο και ήταν ο λόγος να μην ασχοληθεί καθόλου με τα σπορ ή τα άγρια αγορίστικα παιχνίδια στη «Μικρή Ιταλία», στο Μανχάταν, ανακαλύπτοντας τη μαγεία τού σινεμά, εκεί που τον πήγαιναν οι γονείς του για να ξεχνάει την ασθένειά του, αλλά και τις χαρές της ηλικίας του.

Η αθλιότητα των αριθμών

Ο Σκορσέζε παραμένει ένας αθεράπευτα ερωτευμένος με το σινεμά και όπως οι περισσότεροι σημαντικοί κινηματογραφιστές παρεμβαίνει, όπως μπορεί, για την άθλια κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στα κινηματογραφικά στούντιο των ΗΠΑ. Προσφάτως, στο φεστιβάλ της Νέας Υόρκης δήλωσε εμφατικά: «Ο κινηματογράφος υποτιμάται, εξευτελίζεται, μειώνεται από όλες τις πλευρές, και σίγουρα ως μορφή τέχνης. Από την δεκαετία του ’80 έχει αρχίσει μια εστίαση στους αριθμούς κάπως απωθητική», συμπληρώνοντας ότι κατανοεί την παραγωγή που περιμένει κάποιο κέρδος, αλλά δεν μπορεί να δεχθεί, «νιώθω προσβλητικό ότι όλα έχουν γίνει αριθμοί» είπε ακριβώς.

Γερές βάσεις

Ο Μάρτιν Σκορσέζε, μπορεί να έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τον παγκόσμιο κινηματογράφο, να έχει κατακτήσει την αναγνώριση -δυο τρεις σεκάνς είναι αρκετές για να καταλάβεις ότι η ταινία που βλέπεις είναι δική του-, αλλά κι αυτός πήρε γερές βάσεις, βλέποντας και μελετώντας όλους τους μεγάλους της κλασικής εποχής του Χόλιγουντ, τον Ακίρα Κουροσάβα, τη νουβέλ βαγκ, τους γίγαντες της μεταπολεμικής σχολής στην Ιταλία, τον Μάικλ Πάουελ, που ήταν ο αγαπημένος του σκηνοθέτης.

Αντιφατικός

Όπως οι περισσότεροι σημαντικοί καλλιτέχνες είναι αντιφατικός, καθώς ενώ είναι βαθύτατα ρωμαιοκαθολικός, έκανε πέντε γάμους και το θέμα τού διαζυγίου τον έφερε απέναντι στην Καθολική Εκκλησία, ενώ είναι και πολιτικά συντηρητικός, αν και αυτό έρχεται σε αντίθεση με το έργο του και τις απόψεις που διατυπώνει. Επίσης, σίγουρα παραξενεύει ότι είναι αθεράπευτα προληπτικός και ιδιαίτερα με τον αριθμό 11!

Τα ναρκωτικά και η Ιζαμπέλα

Επίσης, ξενίζει η περιπέτειά του με τα ναρκωτικά, απ’ τα οποία παραλίγο να χάσει και τη ζωή του, αν ένα βράδυ δεν τον έβρισκε σε κώμα ο Ντε Νίρο και τον έστελνε στο νοσοκομείο, όπου οι γιατροί τον έσωσαν στο «τσακ». Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του ’70, μετά από την εμπορική -ενδέκατη- ταινία του, «New York New York», όταν βούτηξε με τα μούτρα στα ναρκωτικά. Είχε σοβαρές ψυχολογικές μεταπτώσεις, γεγονός που θα καταστρέψει και τον δεύτερο γάμο του με την πανέμορφη Ιζαμπέλα Ροσελίνι.

Όμως, όλα αυτά έχουν μικρή σημασία μπροστά στο κινηματογραφικό του έργο, που απλώθηκε με μεγαλείο τον τελευταίο μισό αιώνα. Γι αυτό καλύτερα να θυμηθούμε δέκα από τις καλύτερες ταινίες του, δέκα χρυσά κομμάτια, που θα κοσμούν για πάντα τον παγκόσμιο κινηματογράφο.

Ο Ταξιτζής (Taxi Driver, 1976)

Από τις πρώτες ταινίες τού Σκορσέζε, που βραβεύθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών- είναι ένα ψυχολογικό δράμα που φλερτάρει με το νεονουάρ και στο οποίο κάνει «μπαμ» ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο. Η σκηνή στον καθρέφτη όπου ο Ντε Νίρο ρωτάει τον εαυτό του «You talkin’ to me?», ενώ αμέσως μετά τραβάει πιστόλι και τον σημαδεύει είναι εμβληματική. Η αστείρευτη σκηνοθετική ενέργεια του Σκορσέζε αξιοποιεί στο έπακρο το θαυμαστό σενάριο του Πολ Σρέντερ και παραδίδει ένα γεμάτο από πάθος φιλμ και κάνει φανερή την τόλμη ενός οραματιστή δημιουργού. Παίζουν ακόμη οι Χάρβεϊ Καιτέλ, Τζόντι Φόστερ και Σίμπιλ Σέπερντ.

Οργισμένο Είδωλο (Raging Bull, 1980)

Από τις ταινίες που άλλαξαν τον αμερικάνικο κινηματογράφο, με τον δημιουργικό ρεαλισμό, την προχωρημένη αφήγηση, τη νεωτεριστική εκφραστική δυνατότητα και τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο να δίνει τα ρέστα του, στην καλύτερη ίσως ερμηνεία της ζωής του (Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου) υποδυόμενος τον φημισμένο πυγμάχο Τζέικ Λα Μότα και την ιστορία του. Από τα χαμηλά στην κορυφή και πάλι στα χαμηλά, να κάνει τον κομφερανσιέ σε ένα μπαρ. Η απίστευτης ομορφιάς εξπρεσιονιστική φωτογραφία είναι του Μάικλ Τσάπμαν, στενού συνεργάτη του Σκορσέζε.

 Βασιλιάς για μια Νύχτα (The King of Comedy, 1982)

Πικρή κωμωδία που κριτικάρει τον αδηφάγο κόσμο του θεάματος, έχοντας ως πρωταγωνιστές τον Ντε Νίρο και τον ζωντανό θρύλο Τζέρι Λιούις σε ένα ρόλο έκπληξη, αλλά και φόρο τιμής στους μεγάλους διασκεδαστές της μεταπολεμικής Αμερικής.

Το Χρώμα του Χρήματος (The Color of Money, 1986)

Δραματική ταινία, που αποτελεί σίκουελ του εξαιρετικού φιλμ «Ο Κόσμος είναι Δικός μου» του Ρομπέν Ροσέν, με τον Πολ Νιούμαν, που κρατούσε τον ρόλο και στην πρώτη ταινία, να έχει μεγαλώσει και να βρίσκει κι αυτός ένα νέο ταλέντο του μπιλιάρδου. Η αφηγηματική ακρίβεια δένει απόλυτα με τα πάθη που τυφλώνουν τους δυο κεντρικούς ήρωες. Δίπλα στον Πολ Νιούμαν ο τότε πολλά υποσχόμενος νεαρός Τομ Κρουζ.

Τα Καλά Παιδιά (Goodfellas, 1990)

Το περίφημο μονοπλάνο της έναρξης, δυόμισι λεπτών, είναι αρκετό για να ξεδιπλωθεί η τελειομανία του Σκορσέζε, ο οποίος σε αυτό το γκανγκστερικό δράμα θα συνδυάσει με αρμονία την ωμή βία με το χιούμορ, τους σχιζοφρενείς ήρωές του με το έγκλημα, απογυμνώνοντας από κάθε αίγλη και μυστήριο τον κόσμο της μαφίας. Ρέι Λιότα, Ρόμπερτ Ντε Νίρο και Τζόε Πέσι οι έξοχοι πρωταγωνιστές.

Τα Χρόνια της Αθωότητας (The Age of Innocence, 1993)

Εδώ, ο Σκορσέζε μπαίνει στο δράμα εποχής, μεταφέροντας στη μεγάλη οθόνη το κλασικό μυθιστόρημα της Ίντιθ Γουόρτον. Μεγαλειώδης μεταφορά, που κεντρίζει το μάτι και κάνει την καρδιά να χτυπά δυνατά. Εκπληκτική δουλειά σε επίπεδο καλλιτεχνικής διεύθυνσης και αξιομνημόνευτες ερμηνείες από τους Ντάνιελ Ντέι Λιούις, Μισέλ Φάιφερ και Ουινόνα Ράιντερ.

Καζίνο (Casino, 1995)

Ακόμη ένα φιλμ για τη μαφία, αλλά αυτή τη φορά ο Σκορσέζε ανεβάζει στροφές, με μια ιλιγγιώδη αφήγηση που αναγκάζει το μυαλό και το μάτι τού θεατή να γυρίζει πιο γρήγορα και από τη ρουλέτα. Στο αριστοτεχνικό μοντάζ η στενή συνεργάτης του Σκορσέζε Θέλμα Σουνμέικερ και στους πρωταγωνιστικούς ρόλους οι Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Τζόε Πέσι και Σάρον Στόουν.

Ο Τελευταίος Πειρασμός (The Last Temptation of Christ, 1988)

Το βιβλίο του Καζαντζάκη δίνει την ευκαιρία στον Σκορσέζε να μιλήσει για τον Χριστό, για τη μάχη του θεϊκού με το ανθρώπινο, της επιθυμίας με το χρέος και του πνεύματος με τη σάρκα. Και φυσικά να σταθεί στη θυσία. Σπάνιας έμπνευσης και το σάουντρακ που έγραψε ο Πίτερ Γκάμπριελ, ενώ ο Γουίλεμ Νταφόε στο ρόλο του Ιησού, θα καταγράψει ακόμη μία σπουδαία ερμηνεία.

Ο Πληροφοριοδότης (The Departed, 2006)

Από τα παράδοξα της κινηματογραφικής ιστορίας του Σκορσέζε, καθώς με αυτό το τυπικό γκανγκστερικό φιλμ, που μπορεί να έχει ωραίες στιγμές αλλά περισσότερο μοιάζει με τυφλοσούρτη για τον Ιταλοαμερικανό σκηνοθέτη, θα κερδίσει το μοναδικό του Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας. Το εξαίρετο πρωταγωνιστικό τρίο απαρτίζουν ο βετεράνος Τζακ Νίκολσον και οι νεότεροι ταλαντούχοι ηθοποιοί Λεονάρντο Ντι Κάπριο και Ματ Ντέιμον.

Ο Ιρλανδός (Irishman, 2019)

Η τελευταία ταινία του Σκορσέζε αποτελεί την επιτομή του γκανγκστερικού έργου του, καθώς συμπυκνώνει όλες τον κόσμο της μαφίας, δίνοντας έναν παραπάνω απαισιόδοξο τόνο. Από τα αφεντικά και τους ανήθικους ήρωες μέχρι τους κομπιναδόρους και τους πιστολάδες, όλοι έχουν τον χώρο τους. Όπως και οι πολιτικοί που συνυπάρχουν και μάλλον είναι χειρότεροι από τον κόσμο του εγκλήματος. Ένα βραδυφλεγές ρέκβιεμ, μέσα από τα μάτια ενός πιστολά, ενός ακόμη ρουλεμάν στον οργανισμό της μαφίας, που γνωρίζει ότι έχει χάσει το δικαίωμα στην εξιλέωση, αλλά ζητά ένα μικρό περιθώριο συγχώρεσης. Ίσως για πρώτη φορά, ο Σκορσέζε είναι πιο καυστικός με τους πολιτικούς από ποτέ. Αλ Πατσίνο και Ρόμπερτ Ντε Νίρο μαζί, ενώ ο Τζόε Πέσι, κερδίζει τις εντυπώσεις.