Καταπίνουμε την κάμηλο και διυλίζουμε …το παστίτσιο

04:47 7/10/2012 - Πηγή: Aixmi

Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος κινητοποιήθηκε για τη σύλληψη ενός νεαρού που τόλμησε να σατιρίσει τον «πατέρα Παΐσιο» με τον χαρακτηρισμό «πατέρα Παστίτσιο»! Γεγονός αλήθεια συγκλονιστικό, ικανό κατά τη γνώμη των κυβερνώντων να αποδυναμώσει το βάρος των μέτρων της λιτότητας που σφυροκοπούν ανελέητα και ακατάπαυστα την ελληνική

κοινωνία! Μπορεί η συντεταγμένη και ευαίσθητη Πολιτεία μας να αδυνατεί να αντιμετωπίσει την κρίση την οικονομική, την πολιτισμική, την κρίση της ίδιας της Δημοκρατίας, στο… παστίτσιο όμως είναι… κανόνι !

Η σάτιρα ανθεί συνήθως σε μια χώρα όταν αυτή διανύει περιόδους πολιτικής και κοινωνικής ανώμαλης καταπίεσης και αναταραχής. Η Ελλάδα είναι η χώρα που έχει διαχρονικά βιώσει παρόμοια φαινόμενα, είναι όμως και αυτή που γέννησε έναν Αριστοφάνη. Έτσι, λοιπόν, θα επιχειρήσω μια σύντομη αναφορά στη σάτιρα και την ιστορία της για… γνώση και επίγνωση !

Σάτυροι ήταν οι τραγοπόδαροι και κερασφόροι ακόλουθοι του Διονύσου που χαρακτηρίζονταν από έντονη σεξουαλική δραστηριότητα, και σατυρικό δράμα ήταν το είδος του αρχαιοελληνικού δράματος (τραγωδίας και κωμωδίας) στο οποίο τον χορό αποτελούσαν ηθοποιοί μεταμφιεσμένοι σε Σατύρους.

Η κωμωδία αρχίζει με την παλαιά αττική κωμωδία του Αριστοφάνη, ο οποίος κατάφερε να συνδυάσει το φανταστικό με μια τοπικά περιορισμένη πολιτική σάτιρα, η οποία δεν ήταν δυνατόν να «μεταφυτευθεί» σε άλλο τόπο καθώς είχε συνδεθεί με την πολιτική ζωή της Αθήνας. Στην κωμωδία του Αριστοφάνη η ελευθερία της έμπνευσης αντιστοιχούσε στην ελευθερία του τόνου. Έβλεπε κανείς θεούς να παριστάνονται με τρόπο χλευαστικό σε έναν κόσμο ποικίλο, ευτράπελο και ευρύτατα φανταστικό. Ο Αριστοφάνης επινοούσε λέξεις, χρησιμοποιούσε λογοπαίγνια, χοντρές φάρσες και χοντροκοπιά ωμή, χωρίς ποτέ το ύφος του να έχει κάτι το χυδαίο.

Τα πρότυπα, όμως, της ρωμαϊκής κωμωδίας δεν ανήκουν στην παλαιά αττική κωμωδία αλλά  σχεδόν όλα στη νέα αττική κωμωδία του Μενάνδρου, την κωμωδία  των τύπων (φιλάργυρος, καυχησιάρης, πεθερά, εταίρα), την ελληνική δηλαδή κωμωδία   που θεμελίωσε την μετέπειτα ευρωπαϊκή (Σαίξπηρ, Μολιέρος, Γκολντόνι).

Η κωμωδία του Μενάνδρου δεν είναι πολιτική αλλά ψυχολογική και βαθύτατα ανθρώπινη. Η γλώσσα του είναι πικρή χωρίς να γίνεται χυδαία. Ο κόσμος του είναι ευαίσθητος, στο ύφος του κυριαρχεί η διακριτικότητα, και σε αυτά τα χαρακτηριστικά αντανακλάται το ανθρώπινο ιδεώδες του.

Οι Ρωμαίοι παρέλαβαν και αφομοίωσαν τις ελληνικές  μορφές λόγου  γιατί θεωρούσαν ότι αυτές άγγιζαν την τελειότητα. Δεν δημιούργησαν νέες βασικές μορφές (τύπους) αλλά δημιούργησαν με τις ελληνικές νέες συνδετικές σχέσεις και, υπό την έννοια αυτή, εμπνεύστηκαν τη σάτιρα. Ο μεγάλος δάσκαλος της Ρητορικής και προσωπικότητα των Λατινικών Γραμμάτων, Κοϊντιλιανός,  έγραψε χαρακτηριστικά «satura tota nostra est», δηλαδή, η σάτιρα είναι απόλυτα δική μας, ρωμαϊκή. Έτσι, η λατινική λέξη satura γράφεται στην Ελληνική με -ι- σε αντίθεση προς το σατυρικό δράμα των Ελλήνων με-υ-.

Πόσο αλήθεια «σατιρικά» ή «σατυρικά»