Βιβλιοκριτική| Κωστής Κοντονής: Τα παιδιά της δικτατορίας

16:03 14/11/2016 - Πηγή: Aixmi

Ποια ήταν η σχέση των νέων στην Ελλάδα της δικτατορίας με την κουλτούρα της διαμαρτυρίας του Μάη του ’68; Σε ποιον βαθμό ήταν σε επαφή με τον πολιτικό ριζοσπαστισμό, αλλά και με τη μαζική κουλτούρα της εποχής, ή αλλιώς με «τα παιδιά του Μαρξ και της Κόκα Κόλα»;

Το βιβλίο του Κωστή Κορνέτη ανιχνεύει τις πολιτισμικές ροές και τη διάδραση ανάμεσα στις διεθνείς και στις τοπικές διαστάσεις του ελληνικού φοιτητικού κινήματος στη «μακρά»

δεκαετία του ’60, υπογραμμίζοντας τη σχέση του με τα κινήματα αμφισβήτησης στο εξωτερικό. Παρουσιάζει διεξοδικά τη νεανική έκρηξη της Γενιάς του Ζήτα, τη δράση των παράνομων οργανώσεων εναντίον του καθεστώτος των συνταγματαρχών και τη μαζική φοιτητική κινητοποίηση στις αρχές του ’70. Αναλύει πώς «τα παιδιά της δικτατορίας», κινούμενα στο μεταίχμιο μεταξύ πρωτοπορίας και παράδοσης, αξιοποίησαν τα κενά και τις ασυνέχειες του αυταρχικού καθεστώτος, συνδιαμορφώνοντας το αριστερό παράδειγμα της εποχής, συχνά σε αντίθεση με την κοινωνική τους προέλευση.

Είναι διακριτό ότι έναυσμα για το βιβλίο στάθηκαν η διαρκής γοητεία που άσκησε η γενιά του Πολυτεχνείου, καθώς και η ασίγαστη κριτική που δέχτηκε. Ο Κορνέτης αναλύει σε βάθος την ιστορία της, αλλά και την απομυθοποιεί. Ο εμβληματικός ρόλος αυτού του κινήματος στο παρελθόν, πράγμα που εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα, τουλάχιστον στη σφαίρα του φαντασιακού, προσδίδει τεράστια σημασία στην επισταμένη μελέτη του προκειμένου να κατανοήσουμε τόσο τα ίδια τα γεγονότα όσο και το δεύτερο βίο τους στο συλλογικό και στο ατομικό επίπεδο.

Προσεγγίζει στοιχεία όπως η μαζική κουλτούρα, οι υποκουλτούρες, η πολιτισμική οικειοποίηση και μίμηση ως πεδία που εγγράφονται θετικά στην εξέλιξη του φοιτητικού κινήματος. Διερευνά τη σχέση ανάμεσα στις διεθνείς και τις τοπικές διαστάσεις, ενώ παράλληλα σκιαγραφεί τις αναλογίες με τα κινήματα και με τη φοιτητική εμπειρία σε άλλες δυτικές χώρες. Συγκρίνοντας την εξέγερση του Πολυτεχνείου με τα κινήματα του ’68, ο Κορνέτης δέχεται ότι αυτή η γενιά των Ελλήνων φοιτητών συνιστούσε επίσης μια πρωτοπορία, τόσο με κριτήριο τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόταν τον εαυτό της όσο και με κριτήριο το ρεπερτόριο της δράσης της.

Το βιβλίο περιγράφει τις διαδικασίες με τις οποίες ο πολιτισμός συνυφάνθηκε με την πολιτική – δημιουργώντας έναν νέο «τρόπο ζωής», όπου το όραμα μιας ευρύτερης πολιτικής αλλαγής συνδυαζόταν με τον μετασχηματισμό της καθημερινής πραγματικότητας. Έτσι, χαρτογραφεί την πορεία προς την εξέγερση του Πολυτεχνείου, εντάσσοντας για πρώτη φορά την ελληνική περίπτωση στο ευρύτερο πλαίσιο των «σίξτις».

Δεν εξετάζει μόνο τα γεγονότα, αλλά και ερευνά την ψυχολογική και τη συμβολική διάσταση: το ασυνείδητο, το φαντασιακό, τις υπεραναπληρώσεις και τις απορρίψεις των δρώντων υποκειμένων. Εν ολίγοις, εντάσσει τις κοινωνικές διαδικασίες της περιόδου στα κατάλληλα συμφραζόμενα, υιοθετώντας την πολιτισμική ανάλυση. Kαταδεικνύει επίσης –χωρίς να εξωραΐζει– πώς, σε αντίθεση με την πρόσφατη δαιμονοποίησή της, η περίφημη Γενιά του Πολυτεχνείου αναδείχθηκε σε βασικό φορέα εκσυγχρονισμού της ελληνικής κοινωνίας τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης.

Καίρια συμβολή του βιβλίου του Κορνέτη είναι η ανάλυση της μνήμης των γεγονότων αυτών μέσα από την προσωπική μικροϊστορία και τη βιωμένη εμπειρία των πρωταγωνιστών τους, η οποία αναδεικνύει τον κομβικό ρόλο που κατέχει το παρελθόν στο σήμερα. Πρέπει να επισημανθεί ότι διαφέρει σημαντικά από τις έρευνες που υπάρχουν για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, αφού προσεγγίζει συστηματικά τη φοιτητική εμπειρία από τη σκοπιά ενός υποκειμένου που δεν συμμετείχε σε αυτά, εστιάζει στην προφορική ιστορία σε συνδυασμό με τις νέες θεωρίες για τα κοινωνικά κινήματα και εξετάζει σε βάθος την πολιτισμική ατμόσφαιρα της περιόδου.

Πρόκειται για μια ουσιαστική και συστηματική αποτίμηση των εξελίξεων στην ελληνική κοινωνία στη δεκαετία του ’60 και κυρίως στον χώρο των νέων, επισημαίνοντας τις συνέχειες και τις ασυνέχειες στην κουλτούρα της διαμαρτυρίας.

Εκδόσεις Πόλις, 2015, σελ. : 720