Βιβλιοκριτική|Σωτήρης Ριζάς: Παρατάξεις και κόμματα στη μεταπολεμική Ελλάδα,

14:03 8/11/2016 - Πηγή: Aixmi

Η παράταξη, σε αντιδιαστολή προς το κόμμα, είναι μια πολιτική ταύτιση η οποία βασίζεται στην ιδεολογία, στη νοοτροπία, στην προδιάθεση ή και στην ιστορία. Συχνά οι παρατάξεις σχηματίζονται και παγιώνονται έπειτα από έναν βαθύ διχασμό, ο οποίος δημιουργεί πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές διαιρέσεις. Η παράταξη διαθέτει κοινωνική βάση και ιστορικό βάθος. Αν και τα κόμματα εμφανίζονται στον δημόσιο λόγο ως φορείς της παράταξης, αυτό συχνά αποτελεί αξίωση και όχι πραγματική κατάσταση. Οι παρατάξεις κατά καιρούς ενοποιούνται σε ένα πολιτικό σχήμα, αλλά

η ενότητα παραμένει το ζητούμενο, δεν είναι δεδομένη.

Τη δεκαετία του 1950 η συντηρητική παράταξη τοποθετεί τη βασική διαιρετική τομή μεταξύ κομμουνισμού και εθνικοφροσύνης. Οι πολιτικές δυνάμεις καλούνται να τοποθετηθούν επ’ αυτής της διαίρεσης, η οποία και διαπερνά το Κέντρο. Τη δεκαετία του 1950 θα ηγεμόνευε, επίσης, ο Ελληνικός Συναγερμός του Αλέξανδρου Παπάγου και η Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Τα αποτελέσματα των εκλογών του 1961 θα αμφισβητηθούν από την ηγεσία της Ενώσεως Κέντρου, εισάγοντας με ένταση στο πολιτικό παιχνίδι το στοιχείο της μαζικής κινητοποίησης. Η δεκαετία του 1970 σήμαινε τον εκδημοκρατισμό και τη διαμόρφωση μιας βασικής θεσμικής συναίνεσης.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επέτυχε να ηγηθεί της μετάβασης προς ένα κοινοβουλευτικό σύστημα χωρίς περιορισμούς και αμφισβητήσεις. Το πολιτικό καθεστώς της χώρας ήταν πια γνήσια δημοκρατικό χωρίς αποκλεισμούς, το ΚΚΕ και το ΚΚΕ Εσωτερικού νομιμοποιήθηκαν και συμμετείχαν πλήρως στην ελληνική πολιτική. Τα πρόσωπα, πάντως, παραμένουν συστατικό στοιχείο ιδίως κατά τη φάση διαμόρφωσης και παγίωσης του κομματικού συστήματος από το 1974 έως το 1981. Οι προσωπικότητες αυτές είναι το 1974 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου. Οι εκλογές του Οκτωβρίου του 1981 θα έχουν μια έντονη συμβολική και ιστορική φόρτιση. Παράλληλα με το σύνθημα της Αλλαγής, το ΠΑΣΟΚ καλούσε τους ψηφοφόρους να τερματίσουν την κυριαρχία της Δεξιάς, η οποία κατά μία εκδοχή διαρκούσε 30, και κατά μια άλλη, 50 χρόνια.
Η δεκαετία του 1980 σήμαινε από πολιτικής απόψεως την ενσωμάτωση ευρύτατων κοινωνικών στρωμάτων και ομάδων με ισότιμο τρόπο στο πολιτικό, στο οικονομικό και στο κοινωνικό σύστημα. Στην επόμενη δεκαετία η ΝΔ, υπό την ηγεσία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, θα προβάλει με ένταση την ανάγκη στροφής στην οικονομία της αγοράς, και η διακυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή την επόμενη δεκαετία θα σημάνει και τη μεταστροφή των αντιλήψεων της κρατικοπαρεμβατικής πτέρυγας της ΝΔ προς τον φιλελευθερισμό. Τέλος, ο ανερχόμενος πολικός φορέας, ο ΣΥΡΙΖΑ, θα κέρδιζε τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 με 36,3% των ψήφων. Η δεύτερη εκλογική νίκη του εντάσσεται πλέον σε μια ιστορική προοπτική, εφόσον ο πρόεδρός του είχε αθετήσει τις υποσχέσεις του και το κόμμα του διασπάστηκε

Το βιβλίο του Σωτήρη Ριζά διερευνά τις συνέχειες και τις ασυνέχειες των παρατάξεων και των κομμάτων και την ένταξή τους σε ιστορική προοπτική από το 1945 έως τον Σεπτέμβριο του 2015, οπότε οι εκλογές ανέδειξαν μια νέα αποκρυστάλλωση, έστω προσωρινή ή βραχύβια, του κομματικού συστήματος.

Εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2016, σελ. : 216