74 χρόνια από το σαμποτάζ στην Παλαβίτσα – Μεγάλο κόστος για τον ανεφοδιασμό του Ρόμελ

07:05 14/4/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

Από τις σημαντικές στιγμές της αντιστασιακής δράσης, ήταν το σαμποτάζ στην περιοχή της Παλαβίτσας, που καθυστέρησε σημαντικά τον ανεφοδιασμό του Ρόμελ στο μέτωπο της Β. Αφρικής.

Η περιοχή βρίσκεται μεταξύ Κάτω Τιθορέας και Αμφίκλειας και το σαμποτάζ έγινε στις σιδηροδρομικές γραμμές. Όμως ακολούθησαν αντίποινα και στις 16 Απριλίου 1943 οι κατοχικές δυνάμεις εκτέλεσαν τους:

Λουκάς Πολιτικός του Ιωάννου ετών 78
Παναγιώτης Πολιτικός του Λουκά ετών 40
Αθανάσιος Βακράκος του Δημητρίου ετών 55
Δημήτριος Βακράκος του Αθανασίου ετών 18
Παναγιώτης Κατσαρός

του Κων/νου ετών 41
Ιωάννης Κατσαρός του Κων/νου ετών 35
Ιωάννης Αγγέλης του Βασιλείου ετών 21
Λουκάς Νικαλέξης του Θεμιστοκλή ετών 20
Γεώργιος Περιβολάρης του Λουκά ετών 20
Ιωάννης Παπαρούλιας του Δημητρίου ετών 20
Σίμος Πούλος του Δημητρίου ετών 42

Koντά στο σιδηροδρομικό σταθμό υπήρχε αεροδρόμιο που το χρησιμοποιούσε η Luftwaffe και στο ενδιάμεσο της απόστασης με το σταθμό έχει ανεγερθεί Μνημείο, στη μνήμη των κατοίκων του χωριού, που εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς, σε αντίποινα για σαμποτάζ στον σιδηροδρομικό σταθμό. Μέσα στον περίβολο του μνημείου, υπάρχει ένα εγκαταλελειμμένος πυργίσκος από άρμα Pz 38.

Η αναδημοσίευση του ιστορικού υλικού, γίνεται μετά από άδεια που μας έδωσε ο Εξωραϊστικός και Εκπολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Σκαμνιωτών, τον οποίο και ευχαριστούμε θερμά. Αναλυτικό αφιέρωμα με περισσότερες λεπτομέρειες είχε πραγματοποιήσει το ert.gr στις 16 Απριλίου 2016.

Σημαντικό ρόλο στο σαμποτάζ είχε ο Δημήτρης Λ. Χονδρός, εκπαιδευτικός, που τότε ήταν υπολοχαγός του Συντάγματος Σιδηροδρόμων (Καπετάν Βοριάς), που πήρε σχετική εντολή από το ΕΑΜ και προχώρησε στο σχεδιασμό της επιχείρησης. Αναλυτικά περιγράφονται όλα στο βιβλίο του «Με λίγα λόγια η ζωή μου στο αντάρτικο και στα χρόνια του κατατρεγμού».

Λόγω έλλειψης εκρηκτικών υλών, η μέθοδος που ακολουθήθηκε ήταν το ξεβίδωμα των σιδηροτροχιών, ώστε το τρένο να μην πέσει σε απότομο μέρος, αφού είχε σιδηροδρομικούς Έλληνες μέσα σε αυτό.

το σημείο του σαμποτάζ και ο Δ. Χονδρός

Η επίθεση πέτυχε και μετά τον εκτροχιασμό οι αντάρτες έβαλαν φωτιά σε βαγόνια. Ο στόχος δεν ήταν απλά το τρένο, αλλά το μπλοκάρισμα των σιδηροδρομικών μεταφορών και τα εμπόδια στις γραμμές. Οι αντάρτες πήραν μαζί τους στο βουνό τους σιδηροδρομικούς. Το σαμποτάζ έγινε τα μεσάνυχτα της 13ης Απριλίου προς 14.

Την επόμενη μέρα στις 14/4 άλλη δύναμη ανταρτών κατέλαβε το σιδηροδρομικό σταθμό στο Δαδί. Το αποτέλεσμα ήταν να σφηνώσουν βαγόνια στη γραμμή αλλά και μεταξύ αυτής και των βράχων και να μείνει κλειστή για 12 ημέρες. Το διάστημα αυτό στέρησε τον ανεφοδιασμό στο Ρόμελ. Το αρχικό σχέδιο ήταν να μην υπάρχει μία μέρα διαφορά στις δύο επιθέσεις, αλλά να γίνουν ταυτόχρονα. Εκτιμάται ότι η αλλαγή έγινε από το φόβο αντιποίνων που απαιτούσε διαφορετικό σχεδιασμό και ετοιμότητα.

Επιχειρήθηκε αργότερα και τρίτο σαμποτάζ μεταξύ Κηφισοχωρίου και Αγ. Παρασκευής από ομάδα υπό τον Βασίλειο Λαμπριντζή με εκρηκτήρα Μπουλανζέ, αλλά η έκρηξη έγινε μετά το πέρασμα της αμαξοστοιχίας.

Ύστερα από λίγες ημέρες, ο ιταλικός στρατός μπήκε στη Βελίτσα, τη λεηλάτησε και την έκαψε ως αντίποινα για το σαμποτάζ στην Παλαβίτσα. Οι Ιταλοί πυροβολώντας αδιάκριτα, σκότωσαν τους εξής Βελιτσιώτες:

• Γαζή Χρήστο του Ανδρέα
• Καπερώνη Ιωάννη του Κωνσταντίνου
• Τριφύλλη Καλλιόπη του Ιωάννου
• Σταφυλά Παναγιού
• Γαλάνη Γιάννη, δάσκαλο

Μετά από τα σαμποτάζ του Γοργοπόταμου, της Παλαβίτσας, της Αμφίκλειας και του Κούρνοβου, οι μικροπωλητές στην Αθήνα, αφού πρώτα διαλαλούσαν την πραμάτεια τους, πρόσθεταν με ειρωνικό τόνο τη φράση «αγάντα Ρόμμελ!», δηλαδή «βάστα Ρόμμελ» (μέχρι να λάβεις τη βοήθεια), που βέβαια θα έφτανε με πολύ μεγάλη καθυστέρηση ή και καθόλου, λόγω των σαμποτάζ.

Σχετική είδηση: Αγάντα Ρόμελ»: 73 χρόνια από το σαμποτάζ στην Παλαβίτσα και τις εκτελέσεις – αντίποινα των κατοχικών δυνάμεων