Covid-19: Πώς θα πρέπει να ανασχεδιαστούν τα εμβόλια ώστε να καλύπτουν και τις μεταλλάξεις

20:14 2/2/2021 - Πηγή: ΕΡΤ

Καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη πολλές ερευνητικές προσπάθειες που προσπαθούν να διερευνήσουν την πιθανή επίδραση των μεταλλάξεων του SARS-CoV-2 στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων κατά της COVID-19, ορισμένοι επιστήμονες μελετούν την πιθανότητα ανασχεδιασμού τους, ώστε να μπορούν να στοχεύουν καλύτερα τις νέες παραλλαγές, όπως αυτές που εντοπίστηκαν στη Νότια Αφρική και τη Βραζιλία.

Ο καλύτερος και ο πιο άμεσος τρόπος για την καταπολέμηση της απειλής των νέων στελεχών είναι πιθανότατα να εμβολιαστούν όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα με τα τρέχοντα εμβόλια, λέει ο Μάνι Φόρουχαρ,

αναλυτής βιοτεχνολογίας στην επενδυτική τράπεζα SVB Leerink στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, στο επιστημονικό περιοδικό «Nature». Ωστόσο, ο Φόρουχαρ και άλλοι εκτιμούν ότι στο μέλλον θα κυκλοφορήσει μια σειρά νέων εμβολίων που θα καλύπτουν τις παραλλαγές του κορονοϊού.

Εργαστήρια σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να κατανοήσουν κατά πόσο οι νέες παραλλαγές του κορονοϊού απειλούν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Ωστόσο, τα πρώτα αποτελέσματα είναι ανάμεικτα και ελλιπή. Πάντως, η νοτιοαφρικανική παραλλαγή φαίνεται να είναι από τις πιο ανησυχητικές. Οι εργαστηριακές αναλύσεις ατόμων που έλαβαν το εμβόλιο Pfizer ή Moderna, έδειξαν ότι το συγκεκριμένο στέλεχος, φέρει μεταλλάξεις που μειώνουν την ισχύ των «εξουδετερωτικών αντισωμάτων» που απενεργοποιούν τον ιό.

«Δεν είναι σαφές αν αυτές οι παραλλαγές μπορούν να μειώσουν την αποτελεσματικότητα αυτών των εμβολίων, καθώς δεν ξέρουμε πόσα αντισώματα χρειάζεται κάποιος», λέει η Κάντα Σουμπαράο, ιολόγος στο Ινστιτούτο Peter Doherty για τη μόλυνση και την ανοσία, στη Μελβούρνη της Αυστραλίας.

Στις 28 Ιανουαρίου, η εταιρεία βιοτεχνολογίας Novavax κυκλοφόρησε δεδομένα από κλινικές δοκιμές που έδειξαν ότι το εμβόλιό της ήταν περίπου 85% αποτελεσματικό έναντι της βρετανικής παραλλαγής, αλλά λιγότερο από 50% αποτελεσματικό έναντι της νοτιοαφρικανικής. Αυτή η διαφορά είναι ανησυχητική λένε οι ερευνητές, επειδή δείχνει ότι η νοτιοαφρικανική και άλλες παρόμοιες παραλλαγές, μπορεί να μειώσουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα των εμβολίων.

«Νομίζω ότι για να έχουν τη μεγαλύτερη δυνατόν αποτελεσματικότητα τα εμβόλια, θα πρέπει να ανασχεδιαστούν. Το μόνο ερώτημα είναι πόσο συχνά και πότε», λέει στο Nature ο Πολ Μπιέναζ, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο Rockefeller της Νέας Υόρκης.

Πώς θα αποφασίσουν οι επιστήμονες πότε θα αναβαθμίζονται τα εμβόλια;

Οι ερευνητές τώρα αρχίζουν να κατανοούν πώς επηρεάζουν οι διάφορες μεταλλάξεις την αποτελεσματικότητα των εμβολίων και πώς οι εξελικτικές δυνάμεις μπορούν να προκαλέσουν την εξάπλωση των μεταλλάξεων. «Σίγουρα δεν θα τα ανασχεδίαζα τώρα», λέει ο Μπιέναζ. Ένα μοντέλο στο οποίο θα μπορούσαν να βασιστούν, είναι αυτό της εποχικής γρίπης, λέει η Σουμπαράο, η οποία διευθύνει το Κέντρο Αναφοράς και Έρευνας για την Γρίπη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στη Μελβούρνη. Αρκετά κέντρα, όπως και το δικό της, παρακολουθούν τα νέα στελέχη της γρίπης για τυχόν γενετικές αλλαγές που μπορεί να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα των αντιγριπικών εμβολίων.

Οι ερευνητές χρησιμοποιούν μελέτες με κουνάβια και ανθρώπινα αντισώματα για να εκτιμήσουν κατά πόσο ένα τρέχον αντιγριπικό εμβόλιο μπορεί να είναι αποτελεσματικό έναντι ενός νέου στελέχους του ιού της γρίπης. Αυτές οι μελέτες διεξάγονται ετησίως και αλλαγές γίνονται μόνο όταν ένα στέλεχος που διαφεύγει των αντισωμάτων του εμβολίου, είναι ευρέως διαδεδομένο, λέει η Σουμπαράο. «Αν εντοπιστεί μόνο σε μια περιοχή, ή μόνο σε μια χώρα, δεν αλλάζουμε το εμβόλιο για ολόκληρο το ημισφαίριο».

Πώς θα ανασχεδιαστούν τα εμβόλια;

Ορισμένα εμβόλια κατά της COVID-19, συμπεριλαμβανομένων αυτών των Moderna, Pfizer και AstraZeneca, καθοδηγούν τα κύτταρα στο να παράγουν την πρωτεΐνη-ακίδα του κορονοϊού. Το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου που λαμβάνει το εμβόλιο αντιμετωπίζει αυτήν την πρωτεΐνη ως ξένη και παράγει φυσικές άμυνες εναντίον της. Παραλλαγές όπως η νοτιοαφρικανική φέρουν μεταλλάξεις που αλλάζουν την πρωτεΐνη-ακίδα της επιφάνειας του ιού και έχει αποδειχθεί στο εργαστήριο ότι μειώνουν την αποτελεσματικότητα των μονοκλωνικών αντισωμάτων που χορηγούνται με το εμβόλιο.

Μια πιθανότητα σύμφωνα με το Nature, είναι οι επιστήμονες να ανταλλάξουν παλαιότερες εκδόσεις των εμβολίων της πρωτεΐνης spike, οι οποίες είναι βασισμένες σε μεγάλο βαθμό στον κορονοϊό που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Γουχάν της Κίνας, με ένα ενημερωμένο μόριο που θα φέρει τις συγκεκριμένες αλλαγές αμινοξέων που εμποδίζουν τις αποκρίσεις των αντισωμάτων.

Ωστόσο, οι ερευνητές θα πρέπει πρώτα να προσδιορίσουν εάν τέτοιες αλλαγές μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα θα αντιδράσει στο εμβόλιο. Μια άλλη πιθανότητα είναι να συμπεριληφθούν τόσο νέες όσο και παλιές μορφές της πρωτεΐνης spike σε αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν «πολυδύναμο εμβόλιο».

Η Moderna ξεκίνησε να ερευνά τον ανασχεδιασμό του εμβολίου της ώστε να καλύπτει και την νοτιοαφρικανική μετάλλαξη. Η εταιρεία βιοτεχνολογίας σκοπεύει επίσης να δοκιμάσει την αποτελεσματικότητα μιας τρίτης δόσης του αρχικού εμβολίου της, ενώ παράλληλα εξετάζει τη δυνατότητα ενός πολυδύναμου εμβολίου. Πριν όμως αποφασίσουν ποια τεχνική θα ακολουθήσουν οι επιστήμονες, θα πρέπει να μελετήσουν πώς ανταποκρίνονται τα ζώα, και πιθανώς οι άνθρωποι, σε οποιαδήποτε ενδεχόμενη ενημέρωση εμβολίου, λέει η Σουμπαράο.

Πώς θα δοκιμάζονται και θα εγκρίνονται τα εμβόλια;

Οι προγραμματιστές εμβολίων δοκίμασαν τα διαθέσιμα εμβόλια κατά της COVID-19 σε κλινικές δοκιμές «φάσης ΙΙΙ» στις οποίες συμμετείχαν δεκάδες χιλιάδες εθελοντές προτού οι ρυθμιστικές αρχές εξουσιοδοτήσουν τη χρήση τους. Ωστόσο, οι δοκιμές για ένα ανανεωμένο εμβόλιο θα είναι χρονοβόρες και δύσκολες τώρα που τα εμβόλια πρώτης γενιάς αναπτύσσονται παγκοσμίως, λέει ο ανοσολόγος Ντριού Γουάισμαν στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας στη Φιλαδέλφεια. Δεν είναι σαφές πόσα κλινικά δεδομένα θα χρειαστούν για την έγκριση ενός ενημερωμένου εμβολίου, καθώς τα νέα αντιγριπικά εμβόλια δεν απαιτούν συνήθως νέες κλινικές δοκιμές.

Το μέγεθος και η διάρκεια αυτών των δοκιμών θα μπορούσε να εξαρτηθεί από το αν οι ερευνητές βρουν συσχετισμούς ανοσοπροστασίας, δηλαδή μετρήσιμα χαρακτηριστικά μιας ανοσοαπόκρισης έναντι της COVID-19. Με αυτές τις πληροφορίες, οι ερευνητές δεν θα χρειάζεται να περιμένουν να μολυνθούν οι συμμετέχοντες για να επιβεβαιώσουν εάν τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά, καθώς θα μπορούν απλώς να μετρήσουν τις ανοσολογικές αποκρίσεις μετά από κάθε δόση.

Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα εμφανιστεί μια ισχυρή συσχέτιση, λέει ο Πολ Όφιτ, ερευνητής εμβολίων στο Παιδικό Νοσοκομείο της Φιλαδέλφειας στην Πενσυλβανία. Αλλά ακόμη και χωρίς αυτό το στοιχείο, οι ερευνητές ενδέχεται να μπορούν να αποδείξουν ότι το νέο τους εμβόλιο παράγει επίπεδα αντισωμάτων παρόμοια με αυτά των τρέχοντων εμβολίων. Η Moderna εκτιμά ότι θα μπορεί να βασιστεί σε κλινικές δοκιμές στις οποίες συμμετέχουν εκατοντάδες και όχι χιλιάδες εθελοντές, για να προχωρήσει με το εμβόλιο έναντι της νοτιοαφρικανικής παραλλαγής. Ο Φόρουχαρ αναμένει ότι θα χρειαστούν περίπου πέντε μήνες από την παραγωγή του νέου εμβολίου έως την υποβολή δεδομένων από τις κλινικές δοκιμές στις ρυθμιστικές αρχές.

Πώς θα ανταποκριθούν οι άνθρωποι στα ενημερωμένα εμβόλια εάν έχουν ήδη εμβολιαστεί;

Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμη πώς θα ανταποκριθεί ένα ήδη εμβολιασμένο άτομο στο ανασχεδιασμένο εμβόλιο. Οι ανοσολόγοι έχουν παρατηρήσει ότι οι άνθρωποι τείνουν να αυξάνουν τις ανοσολογικές αντιδράσεις τους στην πρώτη παραλλαγή ενός παθογόνου συγκριτικά με τις επόμενες μεταλλάξεις του.

«Ο φόβος είναι ότι ο εμβολιασμός κάποιου με το νέο εμβόλιο δεν θα έχει την ίδια ανοσοαπόκριση ενάντια σε αυτήν την παραλλαγή», λέει ο Γουάισμαν. Ωστόσο, για λόγους που δεν είναι ακόμη σαφείς στους επιστήμονες, ορισμένα εμβόλια RNA προκαλούν εκπληκτικά πολύπλοκες ανοσοαποκρίσεις, αποδίδοντας αντισώματα τα οποία στοχεύουν σε περιοχές των ιικών πρωτεϊνών που συχνά δεν ανιχνεύονται σε άλλα εμβόλια. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι τα εμβόλια RNA θα μπορούν να στοχεύουν καλύτερα τις αλλαγές που φέρει μια μετάλλαξη, λέει ο Γουάισμαν. Επιπλέον, όπως σημειώνει ο Όφιτ, ένα ενημερωμένο εμβόλιο που ενισχύει ένα προηγούμενο εμβόλιο κατά του κορονοϊού, μπορεί να είναι αρκετό για να καλύψει και τις μεταλλάξεις.

Τι κάνουν οι κατασκευαστές εμβολίων;

Εκτός από τη Moderna, άλλοι κατασκευαστές εμβολίων κατά του κορονοϊού, όπως η Johnson & Johnson, δήλωσαν ότι μελετούν την πιθανότητα του ανασχεδιασμού.

Μια ομάδα του Gritstone Oncology αποφάσισε να επικεντρωθεί σε αυτό το πιθανό πρόβλημα σχεδιάζοντας ένα εμβόλιο που στοχεύει πολλαπλές τοποθεσίες σε αρκετές ιογενείς πρωτεΐνες, σε αντίθεση με τα εμβόλια πρώτης γενιάς που στοχεύουν μόνο την πρωτεΐνη-ακίδα, εξηγεί στο Nature ο Άντριου Άλλεν, πρόεδρος της εταιρείας, με έδρα την Καλιφόρνια. Η ομάδα ελπίζει ότι το εμβόλιο, για το οποίο σύντομα θα ξεκινήσουν κλινικές δοκιμές, θα είναι αποτελεσματικό έναντι στον ιό. Σύμφωνα με τον Γουάισμαν, ένα νέο εμβόλιο RNA θα μπορούσε να σχεδιαστεί και να κατασκευαστεί για κλινικές δοκιμές εντός έξι εβδομάδων. Αυτό που είναι δύσκολο όμως, είναι η μαζική παραγωγή του.

ΠΗΓΗ: Nature

www.ert.gr