Diada: Η εθνική γιορτή της Καταλονίας και το αίτημα της αυτονομίας (άρθρο)

13:18 12/9/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

της Δώρας Μακρή, ανταποκρίτριας της ΕΡΤ στην Ισπανία

Την Δευτέρα το βράδυ η Βαρκελώνη πλημμύρισε από κόσμο. Ένα εκατομμύριο λένε οι διοργανωτές, περίπου 300.000 λένε οι υπεύθυνοι του δήμου. Και στη μέση να βρίσκεται η αλήθεια, είναι γεγονός ότι ήταν πολύς κόσμος. Η Ισπανία είναι συνηθισμένη σε μαζικές διαδηλώσεις. Πριν λίγες μέρες και πάλι στη Βαρκελώνη είχε μαζευτεί μισό εκατομμύριο κόσμος για να διαδηλώσει κατά της τρομοκρατίας.

Η Diada

είναι η επίσημη γιορτή της Καταλονίας. Πρόκειται για μια ημερομηνία, που θυμίζει την 11η Σεπτεμβρίου του 1714, όταν η Βαρκελώνη μετά από 14 μήνες πολιορκίας έπεσε στα χέρια των στρατευμάτων των Βορβόνων στον Πόλεμο της Διαδοχής της Ισπανίας ( Guerra de Sucesión Española 1701-1714). Ένας πόλεμος όχι μόνο κατ ουσίαν εμφύλιος, αλλά και με τεράστιο διεθνές ενδιαφέρον για τις τότε ευρωπαϊκές ισορροπίες. Για την ιστορία ο πολεμος αυτός αφορούσε στην επιλογή διαδόχου του ισπανικού θρόνου.

Ενώ το Βασίλειο της Καστίλλης και της Ναβάρρας υποστήριζαν τον Βορβόνο Γάλλο υποψήφιο το μεγαλύτερο μέρος του Βασιλείου της Αραγονίας στήριζε τον αυστριακό υποψήφιο. Η Βαρκελώνη λοιπόν έπεσε το 1714 και ο Φίλιππος ο 5ος γεννημένος στις Βερσαλλίες και εγγονός του Λουδοβίκου του 14ου έγινε βασιλιάς της Ισπανίας για 46 χρόνια.

Έτσι αρχίζει η δυναστεία των Βορβόνων στην Ισπανία. Το 1716 μάλιστα με βασιλικό διάταγμα καθορίζονταν η διοίκηση της Καταλονίας από τη Μαδρίτη ως τιμωρία, θα λέγαμε, γιατί είχε υποστηρίξει τον αυστριακό υποψήφιο. Στο μεταξύ τον Φίλιππο τον αναγνώρισαν και αποδέχτηκαν όλες οι ευρωπαϊκές μοναρχίες εκτός της Αυστρίας. Σήμερα, τα εμβληματικότερα κτήρια ( πχ το παλάτι της Μαδρίτης , το παλάτι της Γκρανχας και το παλάτι του Αρανχουεθ) ανήκουν στην περίοδο της βασιλείας του.

Η ήττα αυτή της Βαρκελώνης δεν ξεχάστηκε ποτέ. Ούτε και η αντιπάθειά της προς τη δυναστεία των Βορβόνων που βασιλεύουν έως και σήμερα. Κατά σύμπτωση ο σημερινός βασιλιάς είναι ο Φίλιππος (Felipe) ο 6ος οπότε αντιλαμβάνεστε μία επιπλέον αντιπάθεια.

Στην ουσία η Βαρκελώνη πάντα ενοχλούνταν από το γεγονός ότι πρωτεύουσα ήταν η Μαδρίτη, παρότι εκείνη ήταν η vanguardia σε όλα. Πόλη της θάλασσας, δίπλα στη Γαλλία, όλα τα νέα ευρωπαϊκά ρεύματα στην τέχνη, τα γράμματα, την πολιτική, τον συνδικαλισμό έφταναν πρώτα στη Βαρκελώνη κι ύστερα στη Μαδρίτη.

Έτσι λοιπόν μία επέτειος που στο βάθος της ιστορίας δεν πολυγιορταζόταν έφτασε τα τελευταία χρόνια και λόγω των εθνικιστικών κυβερνήσεων να αποκτήσει μεγάλη σημασία. Ας μην ξεχνάμε πάντα τα εθνικιστικά προαπαιτούμενα: πατρίδα, έθνος, γλώσσα, σημαία και γενικώς σύμβολα. Ήρθε λοιπόν κι η Diada να προστεθεί συμβολικά ως μία σημαντική ημέρα.

Το 1980 το καταλανικό κοινοβούλιο την καθιέρωσε ως Εθνική Γιορτή της Καταλονίας. Στην ουσία είναι μια γιορτή στη μνήμη των θυμάτων εκείνης της πολιορκίας γι αυτό και τα πρώτα χρόνια απλώς γινόταν μία επιμνημόσυνη δέηση. Όμως τα πράγματα άλλαξαν την τελευταία επταετία και κυρίως η βαθιά εθνικιστική και έντονα αποσχιστική προπαγάνδα της τελευταίας εικοσαετίας. Σήμερα στην Καταλονία κυβερνούν οι Εθνικιστές και στην αποσχιστική διεκδίκηση ενώθηκαν το αντικαπιταλιστικό κόμμα CUP και η εθνικιστική δημοκρατική αριστερά ERC. Κανένα άλλο κόμμα δεν υποστηρίζει τις πρακτικές των εθνικιστών.

Σε μια έντονη και διχαστική περίοδο είναι πολύ δύσκολο να απαντήσει κανείς με ένα «ναι» ή ένα «όχι» για το αν έχει δίκιο η Καταλονία στο να διεκδικεί την απόσχισή της. Διότι και μόνο διαβάζοντας τις απαιτήσεις της και τα «ναι μεν θέλουμε να φύγουμε, αλλά να μη φύγουμε εντελώς», «να έχουμε και διπλή υπηκοότητα για να είμαστε και μέλη της ΕΕ», «να παίρνουμε και συντάξεις από την Ισπανία» και ένα σωρό ακόμα προϋποθέσεις δεν είναι δυνατόν να βρει ένα σημείο να πιαστεί.

Γνωρίζω ότι διεθνώς ακούγεται πολύ επαναστατικό και δίκαιο ένας «καταπιεσμένος λαός να θέλει να αποσχιστεί από την κακή Μαδρίτη και να έχει δικαίωμα να αποφασίσει». Όμως το περίφημο «derecho de autodeterminación» ( δικαίωμα της αυτοδιάθεσης ) δεν προβλέπεται πουθενά στο διεθνές δίκαιο! Σύμφωνα με τον ΟΗΕ τέτοιο δικαίωμα έχουν μόνο λαοί ή έθνη που βρίσκονται κάτω από στρατιωτικά καθεστώτα ή είναι αποικίες! Εξ όσων είμαι σε θέση να γνωρίζω η Ισπανία δεν είναι -πλέον και ευτυχώς-στρατιωτικό καθεστώς! Ούτε και έχει αποικίες. Τις έχασε όλες το 1898!

Αν ταξιδέψει κανείς στην Ισπανία θα διαπιστώσει ότι είναι ένα απέραντο μωσαϊκό 47 εκατομμυρίων ανθρώπων και με πέντε επίσημες γλώσσες. Ο Βορράς με τον Νότο της, απέχουν παρασάγγας. Γι αυτό και το 1978 μαζεύτηκαν όλοι μαζί λίγο μετά τον θάνατο του Φράνκο και έφτιαξαν τις 17 Αυτόνομες Κοινότητες. Η Βουλή ψηφίζει δύο προϋπολογισμούς ετησίως: Τον γενικό προϋπολογισμό του κράτους και τον προϋπολογισμό των Αυτονομιών της. Τα θέματα της άμυνας, εξωτερικής πολιτικής και κεντρικής πολιτικής αποφασίζονται από την κεντρική κυβέρνηση. Η κάθε αυτονομία όμως αποφασίζει για την παιδεία, την υγεία, τη γλώσσα, τα δημόσια έργα , σώματα ασφαλείας κλπ.

Υπάρχει πλήρης αποκέντρωση και οι τοπικές κυβερνήσεις αποφασίζουν τα του οίκου τους χωρίς καμία ανάμειξη της Μαδρίτης. Ώσπου ήρθε η κρίση. Και άρχισε η γκρίνια. Και μειώθηκαν οι προϋπολογισμοί και αποδείχτηκε ότι οι αυτονομίες είχαν ξωκείλει τους προϋπολογισμούς τους. Κι όταν τους ζήτησαν να μαζευτούν άρχισαν να ωρύονται. Η Καταλονία δε, και χάρη στους εθνικιστές είχε προλάβει να χτίσει από την αρχή το όνειρο της ανεξάρτητης προβορβονικής κοινωνίας, και του ενδόξου έθνους της που δεν θα υποτάσσονταν ποτέ στη Μαδρίτη. Με συνοπτικές και αντιδημοκρατικές διαδικασίες ψηφίστηκαν από το καταλανικό κοινοβούλιο δύο νόμοι : του δημοψηφίσματος της 1ης Οκτωβρίου και του προσωρινού » Συντάγματος» της περιοχής για τη μετάβασή της στην ανεξάρτητη ρεπούμπλικα.

Τα λάθη της κυβέρνησης Ραχόι στη διαχείριση της κρίσης ήταν τραγικά. Το θέμα των Αυτονομιών ήταν σίγουρο ότι θα ξεσπούσε έτσι άγαρμπα. Κι ο Μαριάνο Ραχόι το άφησε να σκάσει στα χέρια του περιμένοντας και χωρίς να επιδιώξει οποιονδήποτε διάλογο. Και το μαυσωλείο της ισπανικής Γερουσίας που ιδρύθηκε ακριβώς για να εξισορροπεί τις εντάσεις μεταξύ των Αυτονομιών απλώς παρακολουθεί χωρίς να είναι σε θέση μα λύσει τις διαφορές.

Δεν γνωρίζω αν τελικά οι κάλπες θα στηθούν την 1η Οκτωβρίου για ένα δημοψήφισμα που έχει κριθεί παράνομο. Ούτε τί ακριβώς θα γίνει ως τότε. Ούτε κι αν όποιος Καταλανός φίλος ( και αποσχιστής) διαβάσει το κείμενό μου θα μου ξαναμιλήσει. Ξέρουν όμως οι φίλοι μου αυτοί ότι στέκομαι με ψυχραιμία σε όσα βλέπω και ακούω. Κι επειδή έχω δει πολλά απαράδεκτα από όλες τις πλευρές το τελευταίο διάστημα δεν πιστεύω ούτε σε ένδοξους λαούς, ούτε σε ένδοξα παρελθόντα. Ούτε ακόμα και για την πατρίδα μου. Όταν όλα αυτά χτίζονται με βάση την προπαγάνδα.

Η Καταλονία έχει 7,5 εκατομμύρια πληθυσμό. Δεν είναι όλοι , ούτε αποσχιστές, ούτε εθνικιστές, ούτε και ευχαριστημένοι με όλα όσα βλέπουν να διαδραματίζονται. Σταθερή μου πεποίθηση : ναι, να γίνονται δημοψηφίσματα αλλά με δημοκρατικές εγγυήσεις, ναι να ανοίξει η συζήτηση για αναθεώρηση του Συντάγματος – καιρός είναι και ναι επιτέλους, η Ισπανία θα μπορούσε να οδηγηθεί σε Ομόσπονδο σύστημα. Και φυσικά είναι ώρα ο Ραχόι να πάει σπίτι του. Διαφορετικά κάλλιστα μπορεί να διαλυθεί η χώρα και η κάθε Αυτονομία της να αποφασίσει που θα πάει. Αυτά συμβαίνουν παντού και πάντα.
Και είναι, ναι, σημεία των καιρών. Της κρίσης, δηλαδή.