Αγία Σοφία, ένα χρόνο μετά

13:06 29/5/2021 - Πηγή: ΕΡΤ

Κωνσταντινούπολη – Ανταπόκριση: Αριάνα Φερεντίνου

Όλοι θυμόμαστε την ημέρα εκείνη πριν από ένα χρόνο, επέτειο της Άλωσης ή για την Οθωμανική ιστορία, επέτειο του Φετίχ, της Κατάκτησης της Πόλης.

Η περσυνή επέτειος έπεσε Παρασκευή και για αυτό το μοναδικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς είχε αρχίσει η επώδυνη διαδικασία του μετασχηματισμού του σε οίκο της θρησκείας του κατακτητή.

Τέτοια ημέρα, πέρσι, ο πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε ότι για την επέτειο της Άλωσης το τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού θα οργάνωνε μια ειδική τελετή με ανάγνωση αποσπασμάτων του Κορανίου στο εσωτερικό

του κτιρίου και στον εξωτερικό χώρο θα γινόταν μια «ιστορική αναπαράσταση» της ιστορίας της Πόλης και της κατάκτησης της την 29η Μαΐου του 1453 από τον στρατό του Μωάμεθ του Πορθητή. Βρεθήκαμε εκεί εκείνη την καλοκαιρινή βραδιά, για να παρακολουθήσουμε μαζί με αρκετό κόσμο ένα τηλεοπτικό ιστορικό θέμα «ήχου και φωτός» μπροστά σε ένα ομοίωμα των τειχών της Πόλης. Από το εσωτερικό του μουσείου ακούγονταν δυνατά οι προσευχές και τα αποσπάσματα του Κορανίου. Όλα μεταδίδονταν από το κρατικό κανάλι TRT.

Είμασταν όλοι ανήσυχοι γιατί είχε κυκλοφορήσει η φήμη ότι εκείνη την ημέρα θα έβγαινε το προεδρικό διάταγμα του Ερντογάν με το οποίο η Αγία Σοφία θα γινόταν τζαμί. Τελικά αυτό δεν έγινε. Αλλά τα μηνύματα που έρχονταν από παντού μας προετοίμαζαν ότι σύντομα κάτι τέτοιο θα γινόταν. Εκείνη την ημέρα, στον λογαριασμό του στο Twitter, ο διευθυντής Επικοινωνίας του Προέδρου Ερντογάν, Φαχρετίν Αλτούν, είχε αναρτήσει μια φωτογραφία της Αγίας Σοφίας  με την ακόλουθη φράση: «Μας έλειψε! Αλλά κάντε υπομονή. Θα τα καταφέρουμε μαζί».

Τελικά η Αγία Σοφία «αλλαξοπίστησε» στις 10 Ιουλίου, όταν το Συμβούλιο Επικρατείας της Τουρκίας αποφάσισε ότι το μνημείο μπορεί να επανέλθει στην πρότερη χρήση του, δηλαδή να ξαναγίνει τζαμί όπως ήταν από το 1453 έως το 1935. Και παρά την παγκόσμια κατακραυγή, η πρώτη μουσουλμανική προσεχή στο «Μεγάλο Τζαμί της Αγίας Σοφίας» ή «Ayasofya-i Kebîr Câmi-i Şerîfi», όπως μετονομάστηκε, έγινε στις 24 Ιουλίου του 2020. Σε μια μεγαλοπρεπή τελετή υπό τον Επί κεφαλής της Υπηρεσίας Θρησκευτικών Υποθέσεων Αλί Ερμπάς ο οποίος κρατώντας το «ξίφος της κατάκτησης» εκφώνησε την πρώτη ομιλία, το μνημείο άλλαξε καθεστώς. Ο πρόεδρος Ερντογάν καθώς και πλήθος πολιτικών και άλλων επισήμων γονατιστοί συμμετείχαν στην πρώτη προσευχή σε ένα χώρο που είχε πλέον καλυφθεί για να μη θυμίζει τίποτα από την πρότερη του κατάσταση. Έξω ένα τεράστιο πλήθος γονατιστό στα χαλάκια προσευχής τα «σετζαντέ», ζούσε στιγμές θρησκευτικής έξαρσης.

Ένα χρόνο μετά, σήμερα 29η Μαΐου 2021, η κατάσταση του Τζαμιού της Αγίας Σοφίας είναι εντελώς διαφορετική. Οι εργασίες «αποκατάστασης» που είχε υποσχεθεί η Υπηρεσία Θρησκευτικών Υποθέσεων που έχει πλέον τη διαχείριση του κτιρίου, δεν έχουν ολοκληρωθεί. Ο γυναικωνίτης εξακολουθεί να είναι κλειστός -όπου και η υπέροχη τοιχογραφία της «Δέησης». Ελάχιστες είναι οι πληροφορίες για το ποια θα είναι η τελική μορφή του μνημείου και αν θα υπάρχει πρόσβαση για τους μη Μουσουλμάνους στα βυζαντινά στοιχεία του, όπως υποσχέθηκε η τουρκική κυβέρνηση.

Το τζαμί είναι ελεύθερο για όποιον Μουσουλμάνο θέλει να το επισκεφτεί για να προσευχηθεί, αφού φυσικά βγάλει τα παπούτσια του και οι γυναίκες να καλύψουν το κεφάλι τους. Ο κόσμος που προσέρχεται να προσευχηθεί δεν είναι πολύς. Ο πρώτος ενθουσιασμός έχει χαθεί. Η Αγία Σοφία είναι ένα τζαμί σαν όλα τα άλλα. Ο πρόεδρος Ερντογάν όμως για λόγους υψηλού συμβολισμού και πολιτικής σκοπιμότητας επισκέπτεται το χώρο και κάποτε κάνει εκεί την προσευχή του την Παρασκευής.

Αυτό έκανε και χθες, παραμονή της επετείου της Άλωσης. Για τον τούρκο πρόεδρο, η χθεσινή ήταν μια μεγάλη ημέρα για άλλο λόγο. Στην Πλατεία του Τακσίμ, στην καρδιά της Πόλης, ο τούρκος πρόεδρος έκανε τα εγκαίνια του τζαμιού του Ταξίμ, ενός τεράστιου οικοδομήματος, που χρειάστηκε 4 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Το νέο τζαμί βρίσκεται σε μια περιοχή της Πόλης, το Πέρα, όπου ιστορικά κατοικούσαν μη μουσουλμάνοι – η περιοχή είναι διάσπαρτη από χριστιανικές εκκλησίες. Ο συμβολισμός της κοσμικής περιόδου του Κεμάλ είναι έντονος στην περιοχή αυτή με την παρουσία του εντυπωσιακού  Μνημείου της Δημοκρατίας στη μέση της πλατείας που θυμίζει την ίδρυση της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας το 1923 από τον Κεμάλ Ατατούρκ και τον πολέμου της Ανεξαρτησίας. Επίσης στην ίδια πλατεία ξεκίνησαν τα λεγόμενα γεγονότα του Γκεζί το 2013 με μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις που απείλησαν την κυβέρνηση του τότε πρωθυπουργού Ταίπ Ερντογάν. Η χθεσινή ημέρα ήταν επίσης η 8η επέτειος της έναρξης αυτών των κινητοποιήσεων.

Με το Τζαμί στο Ταξίμ, ο τούρκος πρόεδρος υλοποίησε το δεύτερο μεγάλο στόχο του για την επικράτηση του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία, μετά την μετατροπή της Αγίας Σοφίας. Και μάλιστα στην ομιλία του συνέδεσε τα δυο μνημεία σύμβολα της θητείας του ως Μουσουλμάνου ηγέτη. Χαρακτήρισε τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ως «ένα δώρο για την 568η επέτειο της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης» και είπε ότι βλέπει το τζαμί του Ταξίμ «ως έναν χαιρετισμό προς το τζαμί της Αγίας Σοφίας».

Μετά την τελετή εγκαινίων του τζαμιού του Ταξίμ και την προσευχή της Παρασκευής ο Ερντογάν τονίζοντας τη συμβολική σύνδεση των δυο μνημείων, επισκέφτηκε την Αγία Σοφία και ανέγνωσε ο ίδιος αποσπάσματα από το Κοράνι σε εκδήλωση αποφοίτησης σπουδαστών Κορανικών σχολείων.

https://www.haberler.com/cumhurbaskani-erdogan-ayasofya-camii-nde-kuran-i-14163576-haberi/

Όμως τη σημερινή επέτειο του ενός χρόνου από την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, την θυμήθηκαν και χιλιάδες τούρκοι που ήταν θαυμαστές του μνημείου με διαφορετικό τρόπο. Την ήξεραν ως μουσείο παγκόσμιας κληρονομιάς και πολλοί θα ήθελαν να παραμείνει ως τέτοιο. Πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν καταστροφική την απόφαση της «ισλαμοποίησης» της Αγίας Σοφίας. Και κάποιοι επέλεξαν τη σημερινή ημέρα για να εκφράσουν την απόγνωση τους για την σημερινή κατάσταση του κτιρίου, μέσα από τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης.

Κάτω από το hashtag “Çirkinistanbul» (Άσχημη Κωνσταντινούπολη) μας δείχνουν «την τελευταία άσχημη εικόνα της Αγίας Σοφίας» και διαμαρτύρονται αναρτώντας φωτογραφίες και σχόλια
•       Η 1500 χρόνων αυτοκρατορική πύλη σπασμένη
•       Οδηγίες σε κάκιστα Αγγλικά γραμμένες σε κακής ποιότητας χαρτί Α4
•       Η πάνω επιφάνεια από τις παπουτσοθήκες γεμάτη στη βρώμα
•       Το καλώδιο κρέμεται πάνω από την πόρτα εισόδου
•       Η σκούπα που πρέπει να πάει στην αποθήκη, στρυμωγμένη πίσω από την πόρτα
•       Η μπαταρία της συσκευής ελέγχου θερμοκρασίας και υγρασίας έχει λήξει

Αυτό συμβαίνει όταν ανοίγεις βιαστικά την Αγία Σοφία σε λατρεία σαν να τρέχεις για να αποφύγεις πυρκαγιά και καταλήγεις να κάνεις ένα δευτέρας κατηγορίας επαρχιακό τζαμί αντί να φροντίσεις προσεκτικά και με αισθητική τον εσωτερικό διάκοσμο και να την κάνεις το ομορφότερο τζαμί του κόσμου.

Δεν υπάρχει καλύτερος που να καταστρέφει οτιδήποτε αγγίζει, από μας!
Πολύ λυπηρό. Αχ πολιτισμός Αχ παιδεία.

https://twitter.com/SeherSaydam2/status/1398016921891639302
https://odatv4.com/ayasofyadan-kahreden-fotograflar–28052127.html

 

www.ertnews.gr

Το άρθρο Αγία Σοφία, ένα χρόνο μετά εμφανίστηκε πρώτα στο ERT.GR.