Αγρίμια, σταμναγκάθι και η ζωή πάνω από το όριο

13:04 26/2/2019 - Πηγή: ΕΡΤ

Ο φουρόγατος, ο άγριος γάτος της Κρήτης. Το 1905 μπορούσε κανείς ακόμη να αγοράσει το δέρμα του στο παζάρι των Χανίων. Σήμερα, δεν ξέρει κανείς πόσοι ακόμη έχουν απομείνει, ωστόσο εξακολουθεί να ζει, αποφεύγοντας τον άνθρωπο, ακόμη και τους όμοιους του είδους του και ακολουθώντας τα πρότυπα των γυπαετών, που οριοθετούν την «επικράτειά τους»
Ο αγριόγατος ή φουρόγατοςΟ φουρόγατος, όπως και το αγρίμι, ο αίγαγρος, που πριν από έναν αιώνα ζούσε σε όλα τα βουνά του νησιού και πλέον έχει περιοριστεί στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς, ήρθαν

στο νησί με τον άνθρωπο. Είναι, δηλαδή, όπως και σχεδόν το σύνολο των άγριων θηλαστικών του νησιού, πρόσφατες αφίξεις, με όρους γεωλογίας. Ο άνθρωπος ήταν αυτός που έφερε στο νησί τη ζουρίδα ως ζώο συντροφιάς, τη νυφίτσα ως «λαγωνικό» για το κυνήγι, τον άρκαλο και το σκαντζόχοιρο ως βρώσιμα είδη.
Από τα υπάρχοντα θηλαστικά, μόνο μια μικρή μυγαλή προϋπήρχε της παρουσίας του ανθρώπου. Η μυγαλή του Zimmermann, με όψη μικρού ποντικιού και χαρακτήρα λιονταριού εξακολουθεί να ζει σε μεγάλα ύψη, όπου έχει βρει καταφύγιο.
Σε αυτά τα ύψη, πάνω από το όριο του δάσους, εκεί όπου οι συνθήκες για τη διατήρηση της ζωής μοιάζουν αφιλόξενες, όπου η διακύμανση στη θερμοκρασία ανάμεσα στις σκιερές και τις προσήλιες επιφάνειας φτάνει τους 40 βαθμούς Κελσίου, φυτά και ζώα έχουν βρει ένα ασφαλές καταφύγιο. Το χειμώνα προστατεύονται κάτω από το χιόνι και με την άνοιξη ξεμυτίζουν. Σκαθάρια, σαλιγκάρια, αράχνες – αλεξιπτωτιστές, βουνόκεδροι και προσαρμοστικά σταμναγκάθια συμμετέχουν στο όργιο ζωής που παρατηρείται στις κρητικές Μαδάρες τους έξι από τους δώδεκα μήνες του χρόνου. Σε αυτό το φαινομενικά αφιλόξενο περιβάλλον, όπου σε μια μικρή έκταση λίγων μέτρων μπορεί κανείς να συναντήσει ταυτόχρονα συνθήκες χειμώνα, άνοιξης και κατακαλόκαιρου, πολλά ζώα και φυτά βρίσκουν ένα ασφαλές καταφύγιο. Δεν είναι τυχαίο πως τα μισά από τα φυτά που ζουν πάνω από το όριο των 1.600 μέτρων είναι ενδημικά της Κρήτης, δηλαδή υπάρχουν μόνο στο νησί.
«Πρόσφατες αφίξεις και η ζωή πάνω από το όριο» ήταν ο τίτλος της ενδέκατης εκπομπής της σειράς «Κρήτη, μια ήπειρος σ’ ένα νησί» που θα μεταδόθηκε σήμερα, στις 11 το πρωί από την ΕΡΤ Ηρακλείου, από τους 97,5 και από τους 105,6 στα FM και από το διαδίκτυο, στη διεύθυνση: Καλεσμένος της εκπομπής ήταν ο Δρ Πέτρος Λυμπαράκης, βιολόγος, ερευνητής και έφορος Σπονδηλωτών του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ακολουθεί ολόκληρη η εκπομπή:

Ο Πέτρος Λυμπεράκης πήρε πτυχίο Βιολογίας από το Βιολογικό Τμήμα του Ε.Κ.Π. Αθηνών, όπου πραγματοποίησε και τη Διδακτορική του Διατριβή με θέμα «Υψομετρική διαφοροποίηση της πανίδας, των Λευκών Ορέων Κρήτης». Υπήρξε ερευνητής στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων, έχει συμμετάσχει σε 47 προγράμματα έρευνας και διαχείρισης καθώς και σε περισσότερες από 91 ανακοινώσεις σε διεθνή και εθνικά συνέδρια και στη συγγραφή 12 κεφαλαίων σε βιβλία.
Είναι πρόεδρος του ΔΣ του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Λευκών Ορέων από το 2010 και έχει ενεργή δράση σε θέματα περιβάλλοντος, διαχείρισης και πολιτικής. Είναι μέλος των Δ.Σ. της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας και της Ευρωπαϊκής Ερπετολογικής Εταιρείας και ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ερπετολογικής Εταιρείας και Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας.
Ερευνητικά ενδιαφέροντα και κύρια δραστηριότητα: Οικολογία, Βιογεωγραφία, Συστηματική και Εξέλιξη, μικρών σπονδυλωτών στο χώρο της Ανατολική Μεσογείου.

Η σειρά εκπομπών «Κρήτη, μια ήπειρος σ’ ένα νησί» είναι συμπαραγωγή της ΕΡΤ Ηρακλείου με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. Βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης – Πανεπιστήμιο Κρήτης.

www.ert.gr