Ασλί Ερντογάν: Η λογοτεχνία οφείλει να δώσει φωνή στα θύματα

11:39 10/11/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

Η λογοτεχνία έχει ένα βαθύ και πολύ περιεκτικό νόημα: να δώσει φωνή στα θύματα των πολιτικών διώξεων. Αυτό τόνισε η Τουρκάλα συγγραφέας Ασλί Ερντογάν, κατά τη διάρκεια της διάλεξής της, στις 9/11, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μιλώντας με θέμα «Η γραφή ως αντίσταση και ανάσταση».

Η Ασλί Ερντογάν έχει αρθρογραφήσει σε τουρκικές εφημερίδες και περιοδικά (μεταξύ άλλων στην εφημερίδα Özgür Gündem). Τον Ιούλιο του 2016 συνελήφθη

με την κατηγορία της «προπαγάνδας προς όφελος τρομοκρατικής οργάνωσης». Έχει αποσπάσει πλήθος βραβείων, ενώ τα έργα της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες.
Τον Αύγουστο του 2016, αμέσως μετά τη σύλληψή της, τιμήθηκε με το σουηδικό βραβείο Τuchoslky και πιο πρόσφατα, το 2017, με το ΕΙCF Princess Margriet Award for Culture.

«Όταν μπήκα στη φυλακή» είπε στην ομιλία της, στο Μέγαρο, η Ασλί Ερντογάν «συνειδητοποίησα πως η λογοτεχνία δεν έχει να κάνει με την καριέρα, τη φήμη και τη δόξα. Αποστολή της είναι να δώσει έναν αγώνα που θα αποκαλύψει τα δεινά τα οποία υφίσταται η ανθρώπινη ύπαρξη. Γιατί όμως μια γυναίκα πηγαίνει στη φυλακή; Επειδή μιλάει με τα άρθρα και τα βιβλία της για τους σκοτωμούς, τα βασανιστήρια και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης – αυτό δείχνει την κατάσταση της τουρκικής κοινωνίας σήμερα αλλά και παλαιότερα.

Οι φυλακισμένοι θέλουν να παραμείνουν άνθρωποι

Οι άνθρωποι, εντούτοις, όντας φυλακισμένοι, θέλουν να παραμείνουν άνθρωποι. Κι εκείνοι που αποφασίζουν να διηγηθούν ιστορίες, υπενθυμίζουν με τις εξιστορήσεις τους τη θνητότητα του ανθρώπου. Και μας υπενθυμίζουν ακόμα πως χρειάζεται διαρκώς να επινοούμε εκ νέου τον εαυτό μας, παντρεύοντας το όνειρο με τη στάχτη, το άγος και το αίμα. Έγραψα για τους ανθρώπους ενός μικρού τόπου στην Τουρκία που εξοντώθηκαν ποικιλοτρόπως και μάλλον γι’ αυτό πήγα φυλακή.

Η μεγαλύτερη, ωστόσο, ανταμοιβή ήταν ότι εκείνοι που επέζησαν από την καταστροφή ήρθαν και με βρήκαν για να μου πουν ότι δεν ήξεραν τι είχα γράψει – το πιο σημαντικό ήταν ότι είχα γράψει γι’ αυτούς».

Η γραφή πρέπει να βρει το νόημα των λέξεων

Τι ακριβώς κάνει ένας συγγραφέας με την τέχνη και τη γραφή του; «Η γραφή πρέπει να βρει το νόημα των λέξεων» παρατήρησε η Ασλί Ερντογάν «για να δείξει την ιστορία της ανθρώπινης τραγωδίας τόσο στο επίπεδο του συνόλου όσο και στο επίπεδο των ατόμων. Και μια και συζητάμε για το νόημα των λέξεων μόνο όταν φυλακίστηκα ένιωσα εις βάθος τι σημαίνουν οι λέξεις «αλληλεγγύη» και «αξιοπρέπεια».

Όταν βλέπεις ανθρώπους καταδικασμένους σε θάνατο, εννοείς καλύτερα σε τι παραπέμπουν η «αλληλεγγύη» και η «αξιοπρέπεια», που αποκτούν κατ’ αυτόν τον τρόπο ιερό χαρακτήρα. Και να προσθέσω πως στη φυλακή μια άλλη λέξη, η λέξη «ελευθερία», δεν σιωπά ούτε λεπτό. Όσο ήμουν φυλακισμένη εξακολουθούσα να νιώθω ζωντανή αλλά αισθανόμουν ταυτοχρόνως πολύ μακριά από τη ζωή.

Έψαχνα τα μονοπάτια που θα με βοηθούσαν να επιστρέψω σ’ αυτήν – μιαν εικόνα που θα μου επέτρεπε να ανακτήσω το πρόσωπό μου. Η λογοτεχνία προσφέρει τέτοιες εικόνες αλλά μιλάει και για τον γυμνό πόνο που βιώνουν οι φυλακισμένοι, όπως και για το μόνιμο τραύμα που θα αφήσει η εμπειρία της φυλακής σε όσους καταφέρουν να διασωθούν.

Θρυμματισμένοι άγγελοι στις φυλακές

Οι φυλακισμένοι μοιάζουν με θρυμματισμένους αγγέλους κι εγώ διαισθάνομαι τον τόνο που μου είναι απαραίτητος προκειμένου να απεικονίσω αυτές τις θρυμματισμένες μορφές, αλλά δεν μπορώ να τον συλλάβω εξ ολοκλήρου – κι αυτό είναι το μέγα θαύμα: το ασυνεχές και το ανολοκλήρωτο του κόσμου».

Την Ασλί Ερντογάν προλόγισαν η Αναστασία Λαμπρία (από τις εκδόσεις Ποταμός, από τις οποίες κυκλοφόρησαν φέτος τα βιβλία της «Μήτε κι η σιωπή είναι πια δική σου» και «Ο θαυμαστός Μανδαρίνος») και η μεταφράστριά της ‘Ανθη Καρρά ενώ αποσπάσματα από το «Μήτε κι η σιωπή είναι πια δική σου» διάβασε η ηθοποιός Αμαλία Μουτούση.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ