Χαρακτηρισμός ως μνημείων, των υπαίθριων γλυπτών της Σκιάθου

12:53 18/2/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

Νεώτερα μνημεία χαρακτηρίστηκαν οι προτομές του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη αλλά και του Ηρώου πεσόντων πολέμου της Σκιάθου με απόφαση της υπουργού Πολιτισμού Λυδίας Κονιόρδου. Την πρωτοβουλία υποβολής του αιτήματος είχε ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Η Σκιάθος» που συνεργάστηκε γι αυτό το σκοπό με την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας, Αξίζει να σημειωθεί πως σε διάστημα τριών χρόνων είναι το τρίτο ΦΕΚ που δημοσιεύεται με πρωτοβουλία του Συλλόγου, και αφορά στην προστασία της

πολιτιστικής κληρονομιάς της Σκιάθου.

Την εισήγηση για την κήρυξη ανέλαβε η κυρία Συραϊνώ Κορωνιού-Διονυσίου, Ιστορικός-Αρχαιολόγος και Επίτιμο Μέλος του Συλλόγου. Η κυρία Κορωνιού-Διονυσίου, έχει πλούσιο μελετητικό έργο στο ενεργητικό της, όπως η μελέτη της για το κοιμητήριο της Σκιάθου και η τεκμηρίωσή της για τον παραδοσιακό τύπο πλακόστρωσης του οικιστικού ιστού της Σκιάθου, οι οποίες με ενέργειες του Πολιτιστικού Συλλόγου ‘Η Σκιάθος’, προωθήθηκαν στις αρμόδιες υπηρεσίες με αποτέλεσμα το χαρακτηρισμό του νοτίου τμήματος του κοιμητηρίου ως ‘Ιστορικός Τόπος’ από το Υπουργείο Πολιτισμού, με το ΦΕΚ 357/9-10-2013, και η κήρυξη ως προστατευόμενου, του παραδοσιακού τύπου πλακόστρωσης του οικιστικού ιστού (καλντερίμι), από τη Διεύθυνση Αρχιτεκτονικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με το ΦΕΚ 93 ΑΑΠ/26-05-2016.

Καταλυτική ήταν η συμβολή της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας, η οποία αναγνώρισε την αξία των γλυπτών, τεκμηρίωσε τα έργα και εισηγήθηκε θετικά την κήρυξή τους στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.Τα τρία γλυπτά εκφράζουν κυρίαρχες τάσεις της μεσοπολεμικής και μεταπολεμικής εικαστικής παραγωγής, όπως αυτή χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να αναδείξει σημαντικά ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα.

Το ανάγλυφο πορταίτο του Αλ. Παπαδιαμάντη είναι έργο του γλύπτη Θωμόπουλου, φιλοτεχνημένο τη δεκαετία του 1920, ο Θωμόπουλος, αξιόλογος γλύπτης και ζωγράφος, μαθητής του Λύτρα και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, υπήρξε θαυμαστής του Παπαδιαμάντη, και τα γλυπτά και ανάγλυφα έργα του Παπαδιαμάντη που φιλοτέχνησε θεωρούνται από τα καλύτερα και πιο σημαντικά του.

Η προτομή του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη και το Ηρώο πεσόντων πολέμου είναι έργα του καταξιωμένου γλύπτη Νικόλαοου Παυλόπουλου, γνωστού ως Νικόλα. Ο Νικόλας μαθήτευσε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με δασκάλους τον Ιακωβίδη και τον Θωμόπουλο και ίδρυσε εργαστήρια στην Αθήνα και το Βόλο. Τόσο η προτομή του Μωραϊτίδη όσο και και το Ηρώο πεσόντων πολέμου, συγκαταλέγονται στα καλύτερα και πιο αντιπροσωπευτικά έργα του, ιδιαίτερα το Ηρώο, το οποίο αντικατοπτρίζει τις ευρύτερες τάσεις της εποχής.

Το Ηρώο, ολόσωμο άγαλμα γυναικείας μορφής, παραγγέλθηκε επί Προεδρίας Ευθύμιου Ευθυμιάδη το 1955. Σύμφωνα με την τεκμηρίωση της κας Κορωνιού-Διονυσίου, “Η νεαρή γυναίκα, σε μέγεθος μνημειακό, παριστάνεται όρθια σε στάση αυστηρά μετοπική, με λυγερή κορμοστασιά, με πρόσωπο θεληματικό, αυστηρά χαρακτηριστικά και μια αδιόρατη έκφραση θλίψης ή μελαγχολίας, που δικαιολογείται από το γεγονός ότι τα ηρώα είναι, στην ουσία, επιτύμβια μνημεία. Εντύπωση προκαλεί η περίτεχνη κόμη, το αριστερό πόδι βρίσκεται ελαφρά μπροστά από το δεξί (άνετο σκέλος), υποδηλώνοντας κάποια κίνηση χωρίς όμως να βαδίζει, ενώ το δεξί, είναι λυγισμένο στο γόνατο, σε αμβλεία γωνία, και πατάει στα δάχτυλα ενισχύοντας έτσι την αίσθηση της κίνησης. Φοράει ιωνικό χιτώνα, χειριδωτό και ιμάτιο κάπως υψιζωσμένο. Οι πτυχώσεις ακολουθούν τις καμπύλες και τις κινήσεις του σώματος. Το δεξί χέρι κάμπτεται ελαφρά στον αγκώνα μ΄αυτό κρατάει κλαδί δάφνης με καρπούς, βραβείο στους νεκρούς, που έπεσαν για την πατρίδα. Το αριστερό εφάπτεται στο μηρό και κρατάει αντικείμενο δυσδιάκριτο. Μια ερμηνεία αληθοφανής είναι ο παραλληλισμός της με την άπτερο Νίκη (Αθηνά) των Προπυλαίων της Ακρόπολης, στην οποία οι Αθηναίοι είχαν αφιερώσει το ναό, με την έννοια ότι η Νίκη θα έμενε πάντα μαζί τους, εφόσον δεν θα μπορούσε, χωρίς φτερά να πετάξει. Σύμφωνα, λοιπόν μ’ αυτή την προσέγγιση, η Νίκη της Σκιάθου, ίσως να έχει βγάλει τα φτερά της και να τα κρατάει, τσαλακωμένα, στο αριστερό της χέρι. (Η νίκη από την αρχαϊκή εποχή, 6ος π.Χ. αι, παριστανόταν με φτερά, Η πρώτη βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας και είναι έργο του Χίου καλλιτέχνη Αρχέρμου).”

Στόχος του Συλλόγου, μέσα από την κήρυξή των σημαντικών αυτών έργων ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας για τη Σκιάθο, είναι η ανάδειξη και προστασία τους, ως γλυπτά εμβληματικών μορφών του νησιού, (Παπαδιαμάντης και Μωραϊτίδης) αλλά και ως εξαιρετικά δείγματα δημόσιας γλυπτικής που αναπαριστούν αναμνήσεις γεγονότων (γλυπτό Ηρώου).

Σύμφωνα με το ΦΕΚ, απαγορεύεται οποιαδήποτε μετακίνηση ή συντήρηση των γλυπτών, χωρίς προηγουμένως να ζητηθεί η έγκριση του Υπουργείου Πολιτισμού, δια της αρμόδιας Διεύθυνσης Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.