ΕΡΤ1 – «Η μηχανή του χρόνου»

10:05 17/6/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

Τα πραξικοπήματα και τα στρατιωτικά κινήματα στο νεοελληνικό κράτος, παρουσιάζει η «Μηχανή του χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο, το Σάββατο 17 Ιουνίου 2017 στις 16:45 στην ΕΡΤ1.

Η εκπομπή ερευνά και περιγράφει τις παρεμβάσεις του στρατού από την εποχή της απελευθέρωσης από τους Τούρκους μέχρι το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών το 1967.

Με εξαίρεση περίπου 45 χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α΄, που ο στρατός

δεν έκανε παρεμβάσεις, η στατιστική λέει ότι γινόταν περίπου ένα πραξικόπημα ή κίνημα κάθε 4 χρόνια.

Η «Μηχανή του χρόνου» καταγράφει την πρώτη εμπλοκή του στρατού στα πολιτικά πράγματα της χώρας, με την ανταρσία του Ναυτικού κατά του κυβερνήτη Καποδίστρια και την πυρπόληση του ναύσταθμου στον Πόρο από τον ναύαρχο Μιαούλη.

Ο πρώτος βασιλιάς της Ελλάδας, ο Βαυαρός Όθωνας, βρήκε το στρατό απέναντί του δύο φορές. Την πρώτη φορά -το 1843- αναγκάστηκε να παραχωρήσει το πρώτο Σύνταγμα στη χώρα, ενώ τη δεύτερη φορά -το 1862- υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το θρόνο και να φύγει από την Ελλάδα.

Επίσης, η εκπομπή παρουσιάζει το κίνημα των Πλαστήρα, Γονατά και Φωκά μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το κίνημα είχε τη συμπαράσταση του λαού και οδήγησε στη «Δίκη των έξι» και την εκτέλεση των πολικών από τους στρατιωτικούς.

Σχεδόν όλη τη δεκαετία του ’20 και μέχρι τη δικτατορία του Μεταξά το 1936 έχουμε διαρκείς παρεμβάσεις των στρατιωτικών, που είτε θέλουν να κυβερνήσουν, όπως ο Πάγκαλος, είτε να επιβάλλουν το πολιτικό κόμμα της αρεσκείας τους, όπως ο Πλαστήρας.

Οι πολιτικοί έψαχναν τον δικό τους κύκλο επιρροής στο στρατό, ώστε να μην ανατραπούν ή για να ανατρέψουν τον αντίπαλό τους.

Τέλος, η εκπομπή παρουσιάζει την τελευταία παρέμβαση του στρατού το 1967, τότε που οι συνταγματάρχες πρόλαβαν τους στρατηγούς και έκαναν το δικό τους πραξικόπημα. Η κυπριακή τραγωδία και η επταετία ωρίμασαν τον πολιτικό κόσμο που έδειξε μεγαλύτερη σταθερότητα και οι στρατιωτικοί περιορίστηκαν στα καθήκοντά τους, όπως τα περιγράφει το Σύνταγμα.

Στην εκπομπή μιλούν οι ιστορικοί Γιάννης Δασκαρόλης, Μαρίνα Πετράκη, Ζάμπια Αγριμάκη, Κατερίνα Γαρδίκα και Χριστίνα Κουλούρη.

Μιλούν ακόμη, ο ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας της Νεότερης Ελλάδας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Θάνος Βερέμης, ο ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ηλίας Νικολακόπουλος, καθώς και ο συνταξιούχος καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος.

Συμμετέχει ο υπεύθυνος Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, Τάσος Σακελλαρόπουλος και ο διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Έρευνας της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, Σωτήρης Ριζάς.