Η Έφη Τσιρώνη γράφει για τον F. Scott Fitzerald και τη συλλογή (χαμένων) διηγημάτων «Θα πέθαινα για σένα»

12:02 29/12/2018 - Πηγή: ΕΡΤ

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ, ΜΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Τρυφερή ήταν η Νύχτα όταν άρχισα να μεταφράζω τα τελευταία ανέκδοτα διηγήματα του Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ, με την κρυφή προσδοκία να αποδράσω μέσα σε Ιστορίες από την Εποχή της Τζαζ, λαμπερές σαν αντανακλάσεις από Ένα Διαμάντι Μεγάλο Όσο το Ριτζ και γεμάτες έρωτες και παρακμιακή αίγλη όσο τα πάρτι του Μεγάλου Γκάτσμπι, ν’ ακολουθήσω Φλάπερς και Φιλοσόφους, και να γνωρίσω κάποιο Πλουσιόπαιδο που θα μου εξηγούσε με τον δικό του, περιπετειώδη τρόπο το καθοδικό σπιράλ των Όμορφων

και Καταραμένων.

Αυτό που βρήκα ήταν ένα Ράγισμα. Στα διηγήματα αυτής της συλλογής, τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από τα μέσα και το τέλος της δεκαετίας του 1930, το τέλος, δηλαδή, της σύντομης ζωής του, ο διχασμός του Φιτζέραλντ ανάμεσα στις απαιτήσεις και τα δεδομένα της σκληρής πραγματικότητας και της επιθυμίας του να ωριμάσει ως συγγραφέας ωθώντας την τέχνη του στο επόμενο επίπεδο, είναι παραπάνω από εμφανής.

Τα δεδομένα ήταν πράγματι σκληρά: ο Φιτζέραλντ έπρεπε να βρίσκει τρόπους να χρηματοδοτεί τις νοσηλείες της Ζέλντα στα διάφορα –πολυτελή– “ησυχαστήρια”, καθώς και τις απαιτήσεις της δικής του φθίνουσας υγείας, πασχίζοντας παράλληλα να αποτινάξει από πάνω του την ετικέτα του αναγνωρισμένου αλλά εύπεπτου συγγραφέα της Εποχής της Τζαζ. Σ’ αυτό το δεύτερο συνάντησε μεγάλες αντιστάσεις. Τόσο οι εκδότες των περιοδικών που αγόραζαν και δημοσίευαν σταθερά τα διηγήματά του ήδη από την αρχή της καριέρας του όσο και οι κινηματογραφικοί παραγωγοί του Χόλιγουντ, στο οποίο ο συγγραφέας είχε ελπίσει ότι θα έβρισκε μια καλή και σχετικά “ανώδυνη” για την τέχνη του πηγή εισοδήματος, ήθελαν τον Φιτζέραλντ που γνώριζε και αγαπούσε ο κόσμος, κείμενα γραμμένα μεν από μία λογοτεχνικά καταξιωμένη πένα, αλλά λαμπερά και γαργαλιστικά σαν τον αφρό της σαμπάνιας. Το άλμα στη συγγραφική ωριμότητα που τόσο επιθυμούσε ο Φιτζέραλντ δεν τους ενδιέφερε και δεν τους αφορούσε, και αυτό ήταν κάτι που φρόντισαν να γίνει σαφές.

Θεωρώ, λοιπόν, ότι πέρα από την αδιαμφισβήτητη λογοτεχνική αξία και την αναγνωστική απόλαυση που προσφέρουν αυτά τα διηγήματα, η παρούσα συλλογή είναι εξαιρετικά σημαντική αφού χαρτογραφεί με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο τη συγγραφική εξελικτική πορεία του Φιτζέραλντ. Καίριο ρόλο στην κατανόηση αυτής της πορείας από τον αναγνώστη παίζουν τα στοιχεία που με τόση φροντίδα συνέλεξε και τόση αγάπη παρουσίασε η επιμελήτρια του βιβλίου Ανν Μάργκαρετ Ντάνιελ, είτε με τη μορφή εισαγωγής στο κάθε διήγημα είτε με τον πληροφοριακό πακτωλό των επεξηγηματικών σημειώσεών της.

Εύχομαι το κοινό να χαρεί την ανάγνωση αυτής της τόσο ωραίας έκδοσης όσο χάρηκα κι εγώ τη μετάφρασή της, απολαμβάνοντας τη σπινθηροβόλα λάμψη της πένας του Φιτζέραλντ που εξακολουθεί φυσικά να είναι παρούσα, αν και με την απαστράπτουσα ανεμελιά των πρώτων χρόνων σκιασμένη τώρα στο χρώμα του πολύτιμου παλιού χρυσού.

Έφη Τσιρώνη

Η συλλογή διηγημάτων του Francis Scott Fitzgerald με τίτλο ΘΑ ΠΕΘΑΙΝΑ ΓΙΑ ΣΕΝΑ και άλλα χαμένα διηγήματα κυκλοφορεί, σε μετάφραση της Έφης Τσιρώνη, από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος (σελ.: 640, τιμή: €17,70).

Και τα δεκαοκτώ διηγήματα της συλλογής, που ρίχνει φως στην πιο σκοτεινή και αυτοβιογραφική πλευρά του Φιτζέραλντ, αποδίδουν με υπέροχο τρόπο ένα μωσαϊκό εικόνων από τη δεκαετία του 1930. Ορισμένα είχαν κυριολεκτικά χαθεί και ξαναήρθαν στο φως μόλις πρόσφατα, κάποια προορίζονταν για κινηματογραφικά σενάρια αλλά ποτέ δεν έγιναν ταινίες, ενώ άλλα παρέμειναν αθέατα επειδή οι επιμελητές παλαιότερων εκδόσεων δεν κατανοούσαν το νόημά τους – ο μόνιμος φόβος του συγγραφέα μήπως λογοκριθούν ή υποστούν προσαρμογές…

Φωτογραφία εξωφύλλου: MP/Leemage/Bridgeman Images
Υπογραφή του Francis Scott Fitzgerald (1896-1940): ecrivain americain/Bridgeman Images

Πατήστε εδώ για να διαβάσετε απόσπασμα του βιβλίου

Ένας θησαυρός διηγημάτων που έμειναν αδημοσίευτα επειδή ο Φιτζέραλντ αρνιόταν να υποβληθούν σε επιμέλεια… Και τώρα τα έχουμε στη διάθεσή μας – μια απροσδόκητη και σπουδαία προσθήκη στο έργο του!
– Washington Post

Μια συλλογή που ρίχνει φως στην πιο σκοτεινή, πιο αυτοβιογραφική πλευρά του Φιτζέραλντ…
– Vice

Ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ γεννήθηκε στο Σεντ Πολ της Μινεσότα στις 24 Σεπτεμβρίου του 1896. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, πολέμησε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα, Η άλλη όψη του Παραδείσου, το 1920. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε τη Ζέλντα Σάιρ και, για τα επόμενα δέκα χρόνια, το ζευγάρι μοίραζε τον χρόνο του ανάμεσα στη Νέα Υόρκη, το Παρίσι, και τη Ριβιέρα. Ο Φιτζέραλντ ήταν ένας αληθινά καινοτόμος συγγραφέας. Χάρη στη γραφή του, απέκτησε τη φήμη ενός από τους σημαντικότερους και πλέον αγαπητούς Αμερικανούς συγγραφείς του εικοστού αιώνα, και τα μυθιστορήματά του Ο μεγάλος Γκάτσμπι και Τρυφερή είναι η νύχτα θεωρούνται αριστουργήματα. Σε ηλικία μόλις 44 ετών, στις 21 Δεκεμβρίου του 1940, κι ενώ ακόμα έγραφε το μυθιστόρημα Ο τελευταίος μεγιστάνας πέθανε από καρδιακή προσβολή.

Η Ανν Μάργκαρετ Ντάνιελ, επιμελήτρια της συλλογής, διδάσκει λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο New School της Νέας Υόρκης. Από το 1996 μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει πλήθος εργασιών με θέμα τον Φιτζέραλντ και τον Μοντερνισμό.

Η Έφη Τσιρώνη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Κοινωνική Ανθρωπολογία στις ΗΠΑ. Ασχολείται το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής της με τον κόσμο των εκδόσεων και του βιβλίου, έχοντας τα τελευταία χρόνια επικεντρωθεί στη λογοτεχνική μετάφραση. Μεταξύ άλλων, έχει μεταφράσει έργα των Μάργκαρετ Άτγουντ, Α.Σ. Μπάιατ, Τζον Μπιούκαν, Ντέιβιντ Λοτζ, Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, Γιαν Μαρτέλ, Τζον Μπόιν και Στίβεν Κινγκ. Η συγγραφική της ενασχόληση έχει αποδώσει το μυθιστόρημα με τίτλο Ένας Φωτεινός Χειμώνας.

www.ert.gr