Η ΕΡΤ τιμά την Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου: Οι ελληνόφωνοι σταθμοί του εξωτερικού

10:02 12/2/2021 - Πηγή: ΕΡΤ

Κατά τη διάρκεια των πολεμικών χρόνων και της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου, περισσότεροι από 20 ραδιοσταθμοί στην Ευρώπη, στην εγγύς Ανατολή (Άγκυρα) και στη Βόρεια Αφρική (Κάιρο) εξέπεμπαν στα βραχέα και μεσαία κύματα με ελληνόφωνο πρόγραμμα.

Εκτός από την Ελληνική Υπηρεσία του BBC, που εξέπεμπε σε τακτική βάση όλη τη δεκαετία του 1940, δημιουργήθηκαν και δεκάδες άλλοι ελληνόφωνοι σταθμοί ή εντάχθηκαν στο πρόγραμμα υπαρχόντων ραδιοσταθμών ελληνόφωνες εκπομπές και στις πέντε ηπείρους.

Στην περιφέρεια της ελληνικής επικράτειας, υπήρχαν

ελληνόφωνοι σταθμοί σε Κεντρική Ευρώπη, Ασία και Αφρική. Η μεγαλύτερη ωστόσο πύκνωση ελληνόφωνων εκπομπών παρατηρείται στον Βαλκανικό χώρο με ισχυρή παρουσία σε Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία και πρώην Γιουγκοσλαβία.

Το Ράδιο Τίρανα ξεκίνησε να εκπέμπει στις 28 Νοεμβρίου 1938. Το 1987, 66 ώρες από το πρόγραμμά του μεταδίδονταν σε 20 διαφορετικές γλώσσες κάθε μέρα.

Επί πενήντα χρόνια η Παναγκιότα Εκονόμι ή Παναγιώτα Κωνσταντινίδου – Οικονόμου, από το Φάληρο, πολεμούσε τον ιμπεριαλισμό από τα ερτζιανά του καθεστώτος Εμβέρ Χότζα. Ήταν η εκφωνήτρια της ελληνόφωνης εκπομπής του ραδιοσταθμού των Τιράνων…

Από το στόμα της βγήκαν στον αέρα μεγάλα γεγονότα της εποχής: ο θάνατος του Ιωσήφ Στάλιν, το 1953, που βύθισε στο πένθος εκατομμύρια κομμουνιστές στον πλανήτη, η ρήξη Χρουστσόφ – Χότζα το 1961 που έστειλε την Αλβανία στην αγκαλιά του Μάο, η σύγκρουση Τιράνων – Πεκίνου για την περιβόητη «θεωρία των τριών κόσμων» του «Μεγάλου Τιμονιέρη» με την οποία διαφώνησε ο Χότζα αλλά και ο θάνατος του Αλβανού ηγέτη στις 11 Απριλίου του 1985. «Τα εκφωνούσα με μεγάλη συγκίνηση, τα ζούσα μέσα μου, για μας ήταν τρομερές εξελίξεις, ειδικά ο θάνατος του Χότζα μάς σόκαρε όλους».

Η Παναγιώτα Οικονόμου παρουσίαζε εκτός των άλλων και την εκπομπή «Zeri i Shqiperise socialiste ne bote», που στα ελληνικά σημαίνει «Η φωνή της σοσιαλιστικής Αλβανίας στον κόσμο». Πρόκειται για μία προπαγανδιστική εκπομπή υπέρ του κομμουνιστικού καθεστώτος.

3) Στη «στρογγυλή χώρα» των βόρειων Βαλκανίων θα βρουν καταφύγιο το 1949 10.000 περίπου πολιτικοί πρόσφυγες του ελληνικού εμφυλίου. Από τον προηγούμενο χρόνο έχουν εγκατασταθεί στη χώρα 5.664 Ελληνόπουλα. Λίγο καιρό πριν ανοίξουν οι πύλες της «απαγορευμένης πατρίδας», το 1982, παρέμεναν στη χώρα περίπου 4.000 μέλη της Ελληνικής κοινότητας.

Μετά την απογραφή τους, και τη δημιουργία του Συλλόγου Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων, όλοι οι πρόσφυγες πήραν ένα μπλε βιβλιάριο με επίχρυσα γράμματα και την εικόνα του Παρθενώνα, που αποτελούσε το έμβλημα του συλλόγου, ώστε να τους υπενθυμίζεται ότι είναι μέλη μιας μικρής αλλά οργανωμένης και δραστήριας ομάδας εκπατρισμένων Ελλήνων.

Στόχοι του πατριωτικού συλλόγου ήταν να εκδίδει την εφημερίδα «Νέα Ζωή», να συντηρεί τοπικές λέσχες και να οργανώνει διαλέξεις, θεατρικές παραστάσεις, καλλιτεχνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Το κεντρικό σύνθημα του συλλόγου έλεγε: «Με τη σκέψη στην Πατρίδα».

Το ελληνόφωνο πρόγραμμα του ραδιοφωνικού Σταθμού Βουκουρεστίου αποτελούσε έναν ισχυρό ενοποιητικό παράγοντα του Ελληνισμού της Ρουμανίας που βρισκόταν διασκορπισμένος σε τουλάχιστον 18 πόλεις αλλά και ένα μέσο επικοινωνίας με την άλλη πλευρά των συνόρων, με την Ελλάδα δηλαδή και τις οικογένειες συγγενών και φίλων.

5) Οι ραδιοφωνικές εκπομπές του ραδιοφωνικού σταθμού Βουδαπέστης άρχισαν το 1949 και σταμάτησαν οριστικά το 1983. Η εκπομπή του προγράμματος γινόταν στα βραχέα, δύο φορές καθημερινά και με την πάροδο του χρόνου είχε αποκτήσει ακροατές τόσο στην Ελλάδα όσο και στους μετανάστες στη δυτική Ευρώπη.

Συνεργάτες του συγγραφέα Δημήτρη Χατζή στον σταθμό, κατά την πρώτη κυρίως περίοδο στην Ουγγαρία, υπήρξαν, μεταξύ άλλων, ο Γιάννης Δελαγραμμάτικας, ο Μιλτιάδης Κρητικός και ο Γεώργιος Γεωργαλάς (ο μετέπειτα υφυπουργός της δικτατορίας), με τους οποίους μάλιστα για ένα διάστημα στην αρχή συγκατοικούσε προσωρινά.

7) Δέκα παρά είκοσι το βράδυ. Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώνονται μπροστά στα ραδιόφωνά τους για να ακούσουν μία από τις ελάχιστες φωνές ελεύθερης ενημέρωσης στην περίοδο της δικτατορίας. Η ελληνική εκπομπή της Ντόιτσε Βέλλε από τις αρχές του 1969 απέκτησε τον πολύ γνώριμο αγωνιστικό χαρακτήρα της εξαιτίας της αταλάντευτης αντιδικτατορικής στάσης των 14 τότε ελεύθερων και μόνιμων συντακτών της.

Στον δεύτερο όροφο του παλιού κτιρίου της Ντόιτσε Βέλλε στην Κολωνία, στο κέντρο της πόλης, οι συζητήσεις στο ένα και μοναδικό γραφείο που διέθεταν οι Έλληνες συντάκτες ήταν έντονες. Ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας θυμάται τα χρόνια που εργαζόταν ως ελεύθερος συνεργάτης του ελληνόφωνης εκπομπής.

9) Ο παράνοµος ραδιοφωνικός σταθµός «Ελεύθερη Ελλάδα» άρχισε τις µεταδόσεις του τον Ιούλιο 1947 ως σταθµός του Δηµοκρατικού Στρατού Ελλάδας, στην αρχή από το Βελιγράδι και µετά τον Μάρτιο του 1948, από το Βουκουρέστι.

Διέκοψε τη λειτουργία του µετά την 6η Ολοµέλεια του ΚΚΕ, το 1956, για να ξαναρχίσει, πάλι από το Βουκουρέστι, την 1η Μαρτίου 1958, µε την ονοµασία «Φωνή της Αλήθειας».

Από µία ηµίωρη εκποµπή την ηµέρα, το 1948, έφτασε στις πέντε καθηµερινές, το 1962. Μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ και την προσωρινή διακοπή της λειτουργίας του (1968), ο σταθµός µεταφέρθηκε στην Ανατολική Γερµανία απ’ όπου εξακολούθησε να εκπέµπει µέχρι το 1974.

Μερικοί τίτλοι εκπομπών:

Το φροντιστήριο του Αγωνιστή, Η φωνή του Αγρότη, Προβλήµατα και αγώνες εργατοϋπαλλήλων, Κυπριακό, Νέα από την ζωή των πολιτικών προσφύγων, Ειρήνη και αφοπλισµός, Ιδεολογικά προβλήµατα του Ελληνικού και Διεθνούς Εργατικού Κινήµατος.

Ακούμε ένα μοναδικό ηχητικό τεκμήριο, απόσπασμα ομιλίας του Νίκου Ζαχαριάδη, όπως μεταδόθηκε από τον ραδιοσταθμό «Ελεύθερη Ελλάδα» στις 2 Σεπτεμβρίου 1951.

Έρευνα-επιμέλεια αφιερώματος: Θωμάς Σίδερης

www.ert.gr